از سلفی جیغ تا وقتی که رئیس جمهور قلم نداشت
۱۳۹۶ مرداد ۱۶, دوشنبه
بسیاری از روزنامه‌های سراسری ایران در شماره‌های روز دوشنبه (۱۶ مرداد) خود به تفسیر و نقد سلفی جنجال‌برانگیز شماری از نمایندگان مجلس با موگرینی، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا پرداختند و اغلب تیتر درشت یا عکس صفحه اول خود را به این ماجرا اختصاص دادند.
برخی از روزنامه‌های اصولگرا این ماجرا را جناحی کردند و نمایندگان "خاطی" را یک سره به فهرست اصلاح‌طلب امید ربط دادند و در عین حال فرصتی فراهم دیدند که دوباره به برجام حمله کنند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
کیهان رسانه تندرو که حسین شریعتمداری، نماینده ولی فقیه مدیریت آن را در دست دارد در گزارش اصلی خود در این باره نوشت: « تلاش‌های حقارت‌آمیز تعدادی از نمایندگان عمدتا عضو "لیست امید" مجلس برای گرفتن عکس یادگاری با فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، علاوه بر اینکه اصل موضوع تحلیف ریاست جمهوری را به حاشیه برد، نمایندگان لیست امید مجلس را در برابر انتقادهای شدیدی... قرار‌داد. تقلای برخی نمایندگان موبایل به دست و ذوق‌زدگی آنها از اینکه موگرینی را در یک قدمی خود می‌دیدند نمادی از واقعیت فرامتن برجام بود: کسانی که قرار است از حقوق ملت در برابر دشمن دفاع کنند، برای عکس یادگاری با ناقضان برجام صف بسته‌اند.»
مشکل فراجناحی است و یک نمود هم ندارد
روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران، نیز در سازی مشابه کیهان دمید و عمدتا تقصیر را به گردن نمایندگان اصلاح‌طلب "فهرست امید" انداخت: «ملت حالش به هم خورد! سلفی گرفتن نمایندگان خانه ملت با یك زن در حالی كه از سر و كول هم بالا می‌روند و گوشی‌هایشان را به سمت او گرفته‌اند، با نیش‌های باز كه ته گلوی برخی‌شان را می‌توان دید، آن هم با زنی كه مسئول سیاست خارجه كشورهایی است كه ما را تحریم كرده‌اند... اما كاربران شبكه‌های اجتماعی كه هشتگ "سلفی حقارت" را به‌راه انداختند، عموماً كسانی بودند كه اعتراف می‌كردند سلفی بگیران از لیست امید هستند كه رأی‌دهندگان چشم بسته آنها را روانه مجلس كرده‌اند.»
بیشتر بخوانید: حاشیه‌های مراسم تحلیف روحانی در شبکه‌های اجتماعی
این در حالی است که به نوشته کانال تلگرامی سایت انتخاب در میان نمایندگان "خاطی" از همه طیف‌ها بوده‌اند؛ ۱۰ نماینده از فراکسیون امید، دو نماینده از فراکسیون مستقلین و ۵ نماینده هم از فراکسیون اصولگرایان.
روزنامه‌های دیگر کلا مسئله را یک معضل ریشه‌دار فرهنگی و سیاسی دیده‌اند. مثلا روزنامه "قانون" در یادداشت خود با عنوان "سلفی جیغ" به یاد آورده است که این رفتار بی‌سابقه نیست و در اشکال دیگر پیوسته بروز داشته است: «مساله اکنون نه فقط اتفاق روز تحلیف مجلس که بررسی رفتار حداقل سه دهه نمایندگان مجلس ایران است. شاید زمان آن رسیده است که از شعارها عبور کنیم و به حقیقت رفتار سیاسی و اجتماعی در پروتکل سیاسی جامعه جهانی بپردازیم. نمایندگانی که فارغ از همه عرف های رفتارهای اجتماعی و سیاسی در مجلس ایران با پوشش نامناسب تردد کرده اند و گاه رفتارهای خاصی از آنان دیده شده است که شایسته نمایندگان یک ملت بزرگ نیست.»
سردبیر روزنامه اعتماد هم در یادداشتی با عنوان "سلفی‌های تلخ" در همین زمینه نوشته است: «این یك نقص در تشریفات و رفتار سیاست‌ورزی ایران است. فرقی هم نمی‌كند كدام یك از نمایندگان بخت برگشته آنجا بوده‌اند، شاید هركس از دیگر نمایندگان آنجا بودند نیز همین رفتار را تكرار می‌كردند. حتی "ما شهروندان" نیز هر روز این رفتار را تكرار می‌كنیم و خواهیم كرد. اما واقعیت این است كه آنچه در ماجرای سلفی تلخ پارلمان گذشت فراتر از خانه ملت بازتاب یافت. عصر جدید، ابزار نو و رفتار دیگری می‌طلبد...»
"متهم اصلی در وهله اول حاکمیت است"
برخی از نشریات برای ممانعت از بروز رویدادهای مشابه، آموختن آداب دیپلماتیک به نمایندگان را توصیه کرده‌اند. ولی روزنامه آرمان در مورد کارایی این توصیه تردید کرده و نوشته است: «به نظر می‌رسد نباید چندان هم به این اقدام نمایندگان پرداخت زیرا نمایندگان ایران به علت‌های مختلف فاقد هرگونه سابقه نمایندگی و حضور در نشست‌های متعارف بین‌المللی هستند. حال سوال این است که چرا یکی از دیپلمات‌های حاضر در این مراسم هم تقاضای گرفتن سلفی با موگرینی را داشته؟ آیا دیپلمات‌ها هم از فهم آداب دیپلماتک عاجز هستند؟»
نقد روزنامه بهار که معضل را ژرف‌تر می‌کاود شاید پاسخی به این سوال هم باشد. این روزنامه میان رفتار نمایندگان و کارنامه ۴۰ ساله حاکمیت بعد از انقلاب، چه در اختلال در تعامل درست ایران با جهان و چه در حذف بخشی از جامعه ایران در راهیابی به نهادهای قانون‌گذاری و حاکمیتی ربطی منطقی می‌بیند: «شاید به جرات بتوان گفت که متهم اصلی هرگونه رفتار فرهنگی و اجتماعی نادرست در وهله اول حاکمیتی است که با بسته نگه داشتن روزنه‌های ارتباطات بین‌المللی در بازه‌های متفاوت زمانی، راه را بر تعامل منصفانه و برابر شهروندان ایرانی با سایر شهروندان دیگر ملل سد نموده است. بنابراین در شرایط مختلف و با توجه به وجود روزنه‌های تنگ عبور از پیرایشگاه‌های سیاسی جهت در معرض رای مردم قرار گرفتن افراد که منجر به حذف جمع زیادی از متفکران و موثران اجتماعی می‌گردد، بروز رفتارهایی که ظاهرا آزاردهنده هستند، دور از ذهن نخواهد بود.»
بیشتر بخوانید: پوزش نماینده مجلس ایران بابت سِلفی با موگرینی
سایت عصر ایران نیز درک و دریافت مشابهی دارد و تلویحا محروم نگه‌داشتن جامعه از مراودات و تعاملات با جهان بیرونی و تلاش حاکمیت برای ارائه تصویری همیشه دشمن از این جهان را عاملی مهم در کژرفتاری نمایندگان تلقی می‌کند: «آنچه در مجلس گذشت، ریشه‌هایی فراتر از پارلمان دارد؛ تا ایران تعامل متعارفی با جهان نداشته باشد اوضاع همین خواهد بود که هست. در تأیید این سخن می توان به اندک شهرهای توریستی ایران مانند اصفهان اشاره کرد که به دلیل کثرت توریست‌های خارجی، رفتار مردم این شهرها با خارجی‌ها، کاملاً معمولی است.»
و روزنامه شرق نیز در گزارش خود با عنوان "قاب‌های بی‌نقاب" روایت و درکی مشابه را ارائه می‌کند و بر مسئله حذف بخش‌هایی از جامعه از گردونه سیاست ایران انگشت می‌گذارد: «در جواب منطق کسانی که مسئله را به یک جناح خاص (فهرست امید/ ربط می‌دادند، کاربران شبکه‌های اجتماعی به محدودیت‌هایی اشاره کردند که گزینه‌های خوب را از شرکت محروم و گزینه‌های انتخابات را محدود می‌کند.»
وقتی که قلمی برای امضاء در دسترس نبود
حاشیه بحث‌انگیز مراسم تحلیف روحانی در مجلس البته صرفا به سلفی نمایندگان با فدریکا موگرینی خلاصه نمی‌شد و نکات تلخ دیگری را هم در برداشت. چنان که چرت‌زدن حضار و نبودن قلم برای امضای سوگندنامه توسط رئیس جمهور هم نکات کم‌اهمیت‌تری نبوده‌اند.
روزنامه اعتماد با تشبیه مراسم به "رفتاری هیئتی و حجره‌ای" نوشته است: «این نشانه صمیمیت و اتحاد نیست كه رییس‌جمهور هنگام ورود به پارلمان همراه انبوهی از افراد وارد شود. به تصاویر بار دیگر نگاهی بیندازید. برخی میهمانان چرت عصرگاهی می‌زدند، آن چهره سرشناس خمیازه می‌كشید. آن دیگری سر در گریبان تلفن پیشكسوت خود است. دكمه كت‌های مسوولان برخلاف عرف و آداب دیپلماتیك باز بود و... بماند كه باید عكس سلفی را باز یادآوری كنیم. همچنین در همه دنیا مرسوم است كه حتی امضا كردن رییس‌جمهور یا رییس مجلس و رییس قوه قضاییه پای اسناد و مدارك آداب خاصی دارد. اینكه وقتی رییس‌جمهور می‌خواهد امضا كند قلم را از جیب بغل كت همراهان دربیاوریم و تقدیم ایشان كنیم با هیچ آداب رسمی تشریفات ملی همخوانی ندارد و زیبنده نیست بماند كه در تصویر تلویزیون نشان داده می‌شد كه حتی به دنبال یافتن قلمی بودند تا منتخب ملت امضا كند.»
برخی از میهمانان مراسم نیز کاربران شبکه‌های اجتماعی و برخی از نشریات را انگشت به دهان کرده بودند. روزنامه قانون در ستون طنز خود با اشاره به حضور نفر دوم رژیم کره شمالی در مراسم تحلیف نوشته است: «دیروز یکی از طنزترین روزهای تاریخ معاصر ما بود. چون نفر دوم کره شمالی که رهبر آن به طور موروثی انتخاب می‌شود در روز صدور فرمان مشروطه در ساختمان مجلس با رییس مجلس ما دیدار و گفت‌وگو می‌کند. آن هم به مناسبت مراسم تحلیف رییس‌جمهور که با رای مردم انتخاب شده است! مثل این است که پادشاه عربستان در روز ملی حقوق بشر در سازمان ملل سخنرانی کند یا اینکه ابوبکر البغدادی در همایش برابری حقوق مرد و زن در پاریس شرکت کند! این هم از شانس ماست که در روز امضای فرمان مشروطه و پیروزی آزادی‌خواهی و حرکت به سوی دموکراسی، نفر دوم کره‌شمالی باید مهمان ما باشد...»