از نخستین فتح قله اورست ۶۰ سال گذشت

قله اورست ۶۰ سال پس از فتح آن توسط نخستین انسان با ابهت تمام جلوه‌گری می‌کند. قله اورست با نام نپالی "ساراماتا" به معنی "سقف آسمان" بلندترین قله کره زمین است. ارتفاع قله اورست از سطح دریا معادل هشت‌هزار و ۸۴۸ متر است. این قله در رشته کوه‌های هیمالایا در مرز منطقه ساگارماتای نپال و تبت قرار دارد.

ادموند هیلاری، شهروند زلاند نو و راهنمای نپالی‌اش تنزینگ نورگی، اولین کوهنوردانی بودند که قله اورست را فتح کردند. آنها ۲۹ مه سال ۱۹۵۳موفق به صعود به بلندترین قله جهان شدند. کسی پیشتر از آنان به این قله‌ی هشت‌هزار و ۸۴۸ متری صعود نکرده بود.

پس از اولین صعود، کوهنوردان بسیاری به اورست روی آوردند. صعود از بخش‌های مختلف و در فصل‌های مختلف سال به قله اورست آغاز شد. راینهولد مسنر (راست) و پتر هابلر (چپ) نخستین کوهنوردانی بودند که در سال ۱۹۷۸ بدون ماسک اکسیژن به این قله صعود کردند.

در دهه ۱۹۹۰ علاقه به فتح قله اورست به شدت بالا گرفت. صدها نفر موفق به صعود به سقف آسمان شدند. تا کنون بیش از شش هزار نفر به این قله دست یافته‌اند. در مسیر عادی رسیدن به قله در فصل‌های مساعد سال کوهنوردها به صف ایستاده‌اند.

دست کم ۴ روز در هوای مناسب برای صعود به قله اورست و بازگشت از آن ضروری است. چون همه کوهنوردان همواره از خبرهای روز هواشناسی استفاده می کنند به محض مساعد شدن هوا همگی با هم به راه می‌افتند. در چنین شرایطی حرکت جمعی صدها نفر در یک روز عملی استثنایی نیست.

بدون کمک "شرپا"ها صعود برای خارجیان کوهنورد خطرات بسیاری به همراه دارد. شرپا گروهی قومی در این منطقه است. برای آنها رشته کوه‌های هیمالیا و بر فراز آن قله اورست، مقدس است. شرپاها به دلیل تجربیات فراوانی که در صعود به قله‌های بلند منطقه دارند، مشاوران خوبی برای کوهنوردان حرفه‌ای هستند. حمل بارهای سنگين در ارتفاع، صعود سريع و همكاری تيمی با كوه‌نوردان خارجی از عواملی است كه موجب شهرت شرپاها شده است.

زنان ایرانی نیز قله اورست را فتح کرده‌اند. فرخنده صادق و لاله كشاورز در نهم خرداد ماه ۲۰۰۵ پرچم ايران را به‌عنوان اولين زنان كوهنورد ايرانى بر فراز اورست، بلندترين قله جهان به اهتزاز درآوردند.

همه‌ساله رکوردهای صعود به اورست شکسته می‌شوند. امسال "یویی شیرو میورا"، شهروند ۸۰ ساله ژاپنی موفق شد به قله اورست صعود کند. او مسن‌ترین مردی است که توانسته است این قله را فتح کند. جوان‌ترین فاتح اورست جوردان رومرو جوان ۱۳‌ساله آمریکایی است که در سال ۲۰۱۰ این قله را فتح کرد.

مشعل المپیک ۲۰۰۸ پکن در قله اورست روشن شد. تلویزیون چین در آن زمان تصاویر زنده‌ای از حمل مشعل در ۳۰متر پایانی قله را پخش کرد. حمل مشعل به‌دلیل شرایط نامناسب جوی با مشکلات فراوانی روبرو شد.

در سال ۲۰۰۳ یک بالگرد در ارتفاعات هیمالیا سقوط کرد و دونفر در پی این حادثه کشته شدند. از آن زمان ده سال می‌گذرد. امروزه پرواز و نشست بالگرد در اتفاعات هیمالیا دیگر به امری روزمره تبدیل شده است.

آپا شِرپا، کوهنورد بزرگ نپالی رکورد دار صعود به اورست است. او تاکنون ۲۱بار به قله‌ی اورست صعود کرده است. اما رکورد او متزلزل است. قرار است امسال هموطن نپالی او "پوربا تاشی" نیز برای بیست‌و‌یکمین بار این قله را فتح کند. شِرپا دیگر صعود به اورست را پایان داده است. او در آخرین صعود خود توجه جهانیان را به شرایط ناگوار آب‌و‌هوایی کره زمین جلب کرد.

وضعیت آب‌و‌هوایی هیمالیا نیز در ۵۰ سال اخیر به شدت تغییر کرده است. ۱۳ درصد یخ‌های رشته کوه‌های هیمالیا از آن زمان تا کنون ذوب شده‌اند. در سال ۲۰۰۹ دولت نپال جلسه ویژه خود را به همین دلیل در ارتفاعات هیمالیا برگزار کرد.

نپال تا کنون بارها از اورست تجلیل کرده است. بودجه‌ای که از گردشگران اورست به دست می‌آید تنها منبع درآمد این کشور فقیر است. در ۲۹ مه سالگرد فتح قله اورست در سال ۱۹۵۳است. آشپزان کاتماندو، پایتخت نپال با غرور در این سالگرد شرکت می‌کنند ونشان می‌دهند که چقدر به اورست می‌بالند.

دولت نپال حاضر نیست شمار کوهنوردان به اورست را محدود کند. این کشور به ارزی که گردشگران با خود می‌آورند نیازمند است. برای دولت نپال تخریب محیط زیست از طرف گردشگران از اهمیت چندانی برخوردار نیست. نمای جنوبی اورست.

۶۰ سال پس از اولین حضور انسان بر قله اورست، این سقف آسمان همچنان با غرور جلوه‌گری می‌کند.