اميد و بيم در فرداى تصويب قطعنامه
۱۳۸۵ مرداد ۱۰, سه‌شنبه
جمشيد فاروقى
پاسخ مثبت دولتمردان ايران به بسته پيشنهادى ۵ كشور صاحب حق وتو و آلمان و پذيرش شروط تعيين شده از سوى آژانس بين‌المللى انرژى اتمى مى‌تواند مانع از بحرانى‌‌تر شدن مناسبات ايران با غرب گردد. و اين همان چيزى است كه يوشكا فيشر، وزير امور خارجه سابق آلمان در جريان ديدار خود از تهران صريحا از مسوولان ايران طلب كرده است.
فيشر كه در رابطه با دعوت مركز تحقيقات استراتژيك در ايران به سر مى‌برد آشكارا دولتمردان ايران را از ادامه غنى‌سازى اورانيوم برحذر داشته و از آنان خواسته است تا با پاسخ مثبت خود به بسته پيشنهادى ۵ عضو دائمى شوراى امنيت و آلمان از مزاياى فراوان آن بهره‌مند شوند. فيشر اظهار داشته است كه تنها متوقف ساختن امر غنى‌سازى اورانيوم است كه مى‌تواند اقدامى اعتمادساز باشد و به جهانيان نشان دهد كه دولت جمهورى اسلامى ايران در پى توليد جنگ افزارهاى هسته‌اى نيست.
گرچه دعوت وزير امور خارجه سابق آلمان از سوى مركز تحقيقات استراتژيك (وابسته به مجمع تشخيص مصلحت) ربط مستقيمى به تصويب قطعنامه شوراى امنيت ندارد، اما حضور فيشر در اين شرايط در تهران اهميت ويژه‌اى يافته است. نخست از اين رو كه سفر وى با اطلاع وزارت امور خارجه آلمان صورت گرفته و دوم آن كه گفتگوهاى فيشر با مقامات جمهورى اسلامى ايران به نوعى ادامه تلاشهاى ديپلماتيك براى متقاعد ساختن دولتمردان ايران تلقى مى‌شود. فردا قرار است كه فيشر با منوچهر متكى، وزير امور خارجه جمهورى اسلامى ايران ديدار و گفتگو داشته باشد.
با آنكه انتظار مى‌رفت قطعنامه شوراى امنيت در رابطه با برنامه اتمى ايران از سوى اعضاى اين شورا تصويب شود، اما تصويب اين قطعنامه با ۱۴ راى مثبت و تنها يك راى مخالف از سوى اميرنشين قطر براى بسيارى از ناظران و حتى دولتمردان جمهورى اسلامى ايران تا حدودى غيرمنتظره بود. حميدرضا آصفى، سخنگوى وزارت امور خارجه جمهورى اسلامى پيش از تصويب اين قطعنامه تهديد كرده بود كه هرگاه قطعنامه‌اى عليه ايران تصويب شود، بسته پيشنهادى ۵ عضو دائمى شوراى امنيت و آلمان براى دولتمردان ايران موضوعيت خود را از دست خواهد داد. حال آنكه اين تهديد و تهديدهاى مشابه آن كارساز واقع نشدند و شوراى امنيت قطعنامه را تصويب كرد.
كانداليزا رايس، وزير امور خارجه آمريكا در اين رابطه گفت كه تصويب اين قطعنامه با اين هدف صورت گرفته كه چرخشى در سياست و رويكرد ايران نسبت به برنامه هسته‌اى خود ايجاد كند. رايس تهديد كرد كه هرگاه تا پايان ماه اوت ايران تغيير مثبتى در سياست خود ندهد، آنگاه قطعنامه ديگرى تصويب خواهد شد كه زمينه‌ساز تحريم ايران خواهد بود. وزارت امور خارجه روسيه نيز صريحا از ايران خواسته است تا در ارتباط با برنامه اتمى خود به نظر كشورهاى جهان توجه داشته باشد. اكنون توپ در زمين ايران است و نوبت بازى با دولتمردان جمهورى اسلامى.
خويشتندارى چهره‌هاى اصلى حكومت در اعلام موضع پيرامون قطعنامه شوراى امنيت و اظهارات كوفى عنان مبنى بر آنكه ايران به دقت سرگرم بررسى بسته پيشنهادى غرب است، مىتوانند به اين اميد دامن زنند كه مسوولان ايران در شرايط كنونى بر آنند تا واكنشى سنجيده از خود نشان دهند. اما دولتمردان جمهورى اسلامى تا كنون نشان داده‌اند كه هميشه بر اساس قواعد تعريف شده بين‌المللى بازى نمىكنند. اين چنين است كه در تحليلها مىبايست همواره جايى براى واكنش‌هاى غيرمنتظره و غيرقابل پيش بينى دولتمردان ايران در نظر گرفت. و آن اميد در برابر اين بيم رنگ مى‌بازد.