انتخابات در راه پاکستان و چشم‌اندازی ناروشن

در تاریخ هشتم ژانویه‌ی سال جدید مسیحی، انتخابات پارلمانی پاکستان برگزار خواهد شد. راه رسیدن به این انتخابات ناهموار بود. پرویز مشرف برای گزینش دوباره‌ و مناقشه‌برانگیز خود به مقام ریاست‌جمهوری در ماه اکتبر، ناچار بود از سمت سرفرماندهی ارتش کناره‌گیرد، هفته‌ها وضعیت اضطراری اعلام کند و قاضی دیوان‌عالی مطابق میل خود را به کار گمارد. به عقیده‌ی ناظران سیاسی که به پیگردهای دیگری نیز در مورد دگراندیشان اشاره می‌کنند، این اقدامات می‌بایست مقاومت اپوزیسیون را درهم‌شکند. اوضاع پاکستان همچنان ناآرام است.

هنگامی که نواز شریف یکی از رهبران اپوزیسیون پاکستان، پس از هشت سال تبعید به میهن خود بازگشت، در میان هوادارانش در حزب «مسلم لیگ» جشن و شادمانی برپا بود. آنان معتقد بودند که این حزب انتخابات را خواهد برد. اما خیلی زود هشیاری جای خوشبینی را گرفت و شریف از انتخابات کنار گذاشته شد، چرا که دارای سوء‌پیشینه بود.

همین سرنوشت در انتظار بینظیر بوتو رهبر حزب مردم پاکستان هم بود. او نیز هلهله‌ی هوادارانش را شنید که به سرعت به خاموشی گرایید: در جریان استقبال از او سوء‌قصدی صورت گرفت که ۱۴۰ کشته برجای گذاشت. سپس وضعیت اضطراری اعلام شد و حصر خانگی. معامله با پرویز مشرف هم که تاثیر خوبی بر روی انتخاب‌کنندگان نداشت، ناکام ماند.

احمد بلال محبوب مدیر یک انستیتوی مستقل سیاسی مشاور سیاستمداران اپوزیسیون در پاکستان است و می‌داند چرا چنین شد. محبوب می‌گوید: «بوتو در مخمصه افتاده است. معلوم است که نمی‌خواهد انتخاب‌کنندگان را علیه خود تحریک کند. هر کس که با مشرف گفت‌وگو کند، به سرعت محبوبیت خود را از دست می‌دهد. و طبیعی است که بوتو چنین چیزی را نمی‌خواهد. اما او همزمان می‌داند که هیچ چیز در فعالیت‌های هشت سال گذشته‌ی اپوزیسیون وجود ندارد که بتواند آسیبی به مشرف وارد کند. پس این مخمصه‌ی بزرگی است».

ناراحتی همچنان باقی است، حتا در حزب مردم. احسن اقبال سخنگوی این حزب معتقد است که اعتماد مردم تا حدودی از دست رفته است. وی ‌می‌گوید: «حزب ما با خانم بوتو پیمانی بسته بود. ما متعهد شده بودیم که با این دیکتاتوری نظامی مذاکره نکنیم. اما خانم بوتو این کار را کرد. این شکست بزرگی برای اپوزیسیون بود».

بوتو از مذاکرات خود با مشرف دفاع می‌کند و آن را در خدمت روندی مسالمت‌آمیز و دمکراتیک برای جلوگیری از هرج‌ومرج می‌داند. ولی دیگر بسیاری از مردم پاکستان به سخنان او گوش فرانمی‌دهند، نه به سخنان او و نه به سخنان سیاستمداران دیگر.

حتا پس از کناره‌گیری مشرف از سرفرماندهی ارتش نیز وضع تغییر نکرده است. در خیابان‌ها مدت‌هاست که شعارهای دیگری به گوش می‌رسد. پیش از همه این حقوقدانان، روزنامه‌نگاران و مدافعان حقوق بشر بودند که علیه وضعیت اضطراری و برکناری رییس دیوان‌عالی کشور دست به تظاهرات زدند. آنان بیش از همه مورد تشویق مردم هستند.

مردم انتظارات دیگری دارند و اگر انتظارات آنان با انتخابات برآورده نشود، تظاهرات خیابانی ادامه خواهد یافت و کشور در کام هرج و مرج فروخواهد رفت. ناظران متفق‌القول‌اند که در صورت چنین وضعیتی، ارتش خود را مسئول آرامش و نظم خواهد دانست و کار به جایی خواهد کشید که پاکستانی‌ها تا کنون بارها آن را تجربه کرده‌اند.