انتخابات ریاست جمهوری ایران و همسایه‌های شمالی
۱۳۸۸ خرداد ۲۰, چهارشنبه
نخستین سفر خارجی محمد خاتمی رئیس جمهور سابق ایران و احمدی نژاد به ترکمنستان انجام گرفت. در دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی نیز بیش از ۴۰ بار روسای جمهور دو کشور دیدار کرده اند.
حتی در ترکمنستان روستائی به نام هاشمی رفسنجانی نام‌گذاری شده است. تحولات مربوط به انتخابات ریاست جمهوری ایران از جمله مهمترین خبرهای کشورهای آسیای مرکزی است. در آنجا این پرسش مطرح است که آیا سیاست ایران پس از انتخابات تغییری خواهد کرد؟
آرزوی مناظره تلویزیونی
حالمراد سوینوف، نماینده سابق مجلس ترکمنستان در گفتگو با دویچه وله می‌گوید، تحولات مربوط به انتخابات ریاست جمهوری در ایران را بویژه مردم و احزاب مخالف دولت درکشورهای آسیای میانه بدقت پیگیری می‌کنند. وی درباره تاثیر انتخابات ایران برمنطقه چنین توضیح می‌دهد: «اگر در ایران یک گام بسوی دمکراسی برداشته شود، دیر یا زود به روی کشور ما نیز تاثیر خود را خواهد گذاشت.
انتخابات ریاست جمهوری در ایران برای کشورما، دولت و مردم ما می‌تواند تجربه و الگوی خوبی باشد. ما با ساختارهای حکومتی جمهوری اسلامی ایران آشنایی داریم و می‌دانیم که قدرت در دست رهبر روحانی این کشور است. با این حال این امکان داده شده است که نامزدهای انتخاباتی در مناظره تلوزیونی شرکت و اظهار نظر‌کنند. ایرانی ها با نقطه نظرات، برنامه‌ها وهمچنین با انتقادات آنها به دولت آشنا می‌شوند. این نشانه دمکراسی است و ما این را به ایرانیان تبریک می‌گوییم و برگزاری چنین انتخاباتی را در کشور خودمان نیز آرزو می‌کنیم.»
آیا مشکلات حل خواهد شد؟
برخی از کارشناسان تاکید می‌کنند که در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد وضعیت حقوقی دریای خزر لاینحل مانده و ایران نتوانست به عضویت "سازمان همکاری های شانگهای" درآید. قطع گاز ترکمنستان و سرد شدن مناسبات این کشور با ایران نیز در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد اتفاق افتاد.
از سوی دیگر در دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد فشار غرب و ایالات متحده آمریکا به ایران سبب شده که همسایه های شمالی ترکمنستان ، تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای میانه در اولویت سیاست منطقه ای ایران قرار گیرد و روابط اقتصادی ایران با این کشورها توسعه یابد. حال آیا پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران، تغییری در این سیاست ایجاد خواهد شد؟
امیدواری به تغییر سیاست ایران
بنظرحالمراد سینوف، نماینده سابق مجلس ترکمنستان، یک رئيس جمهور دمکرات و اصلاح طلب می‌تواند در حل بحران و چالش های منطقه ای سیاست بهتری را اتخاذ کند وبجای مسايل دینی بیشتر مسايل سیاسی را طرح کند و تاثیر مثبتی بر منطقه خواهد داشت. وی در ادامه اضافه می‌کند: "من فکر می‌کنم اگراصولگرایان پیروز شوند "دیپلماسی منطقه ای" ایران تغییری نخواهد کرد ولی در صورت انتخاب یک ریيس جمهور اصلاح طلب ما انتظار یک سری تغییراتی را داریم. نمی‌توان گفت که تغییر نخواهد کرد. امروزه همه چیز تغییر می‌کند. من اعتقادی به روابط "دوستانه" و یا "برادارانه" که تبلیغ میشود، ندارم، بلکه در مناسبات کشورها منافع اقتصادی تعیین کننده است.
سیاست ایران تغییر نخواهد کرد
برخی از کارشناسان تاجیک ولی معتقدند انتخاب هر یک از نامزدها به مقام ریاست جمهوری در ایران تاثیری در مناسبات این کشور با تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای میانه نخواهد داشت. آنها دلیل می‌آورند ایران پیش از این نیز بدنبال تحولات که روی داده، دیپلماسی خود را تغییر نداده است. کارشناس ایران تابحال بدنبال تحولات که روی داده، دیپلماسی خود را تغییر نداده است.
کارشناس تاجیک عبدالنبی ستارزاده می‌گوید، اساس روابط ایران و تاجیکستان در دوران خاتمی بنا شد و در دوران احمدی نژاد عمیق تر شد. بنظر این کارشناس تاجیک سیاست های راهبردی کشور در دست آیت الله خامنه ای است و در نتیجه انتخاب هر یک از نامزدها برای تاجیکستان فرقی نخواهد کرد. برای تاجیک ها مهم این است که همکاری های ایران با این کشور توسعه یابد.
کارشناسان محلی انتخابات ایران را یکی از تحولات بزرگ منطقه به شمار می آورند. تغییر و یا ادامه سیاست قبلی ایران در منطقه پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران مشخص خواهد شد. ولی بسیاری از این کارشناسان با توجه به ساختار حکومتی ایران، انتظار تغییرات عمده ای در دیپلماسی منطقه ای ایران ندارند.
نویسنده: طاهر شیرمحمدی
تحریریه: شیرین جزایری