انتشار بخشی از اسناد محرمانه برجام روی وبگاه آژانس
۱۳۹۵ دی ۴, شنبه
در اقدامی که "غیرمنتظره" خوانده شده، روز جمعه (۲۳ دسامبر/ ۳ دی) برخی اسناد مربوط به تعهدات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران روی وبسایت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گرفته است.
به همراه این اسناد نامه‌ای از فدریکا موگرینی، هماهنگ‌کننده‌ی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، منتشر شده که مجوز انتشار اسناد را صادر کرده است.
برخی اسناد تاریخ ششم ژوئن ۲۰۱۶ را دارند و با این حساب چند روز پیش از نهایی‌شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تنظیم شدهاند.
اسنادی که روز جمعه روی وبگاه آژانس قرار گرفته‌اند، تا کنون به صورت عمومی منتشر نشده بودند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر اجرای برجام نظارت می‌کند.
۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم کم‌غلظت
بنا بر توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا، آلمان) ایران تنها می‌تواند اورانیوم را تا غلظت کم غنی‌سازی کند؛ غلظتی که نتوان از آن برای ساخت تسلیحات هسته‌ای استفاده کرد. حجم اورانیوم کم‌غلظت موجود در ایران نیز نباید بیش از ۳۰۰ کیلوگرم باشد. ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم حتی اگر غلیظتر هم شود، برای ساخت کلاهک هسته‌ای کافی نیست.
آن‌طور که خبرگزاری آسوشیتدپرس می‌نویسد، هنگامی که برجام امضا شد، ایران بیش از ۱۰۰ کیلوگرم زباله هسته‌ای مایع یا جامد داشت که حاوی اورانیوم کم‌غلظت بود. بخشی از این مواد در ایران هستند و اسناد تازه منتشرشده نشان می‌دهند که اورانیوم کم‌غلظت موجود در زباله‌ها "غیر قابل بازیابی" ارزیابی شدهاند و به همین دلیل جزو سهمیه ۳۰۰ کیلوگرمی محسوب نمی‌شوند.
دلیل انتشار اسناد
از نامه فدریکا موگرینی که به همراه اسناد روی وبسایت آژانس بین‌المللی قرار گرفته، برنمی‌آید که چرا این اسناد تازه حدود یک سال پس از آغاز اجرای برجام (ژانویه ۲۰۱۵) منتشر شدهاند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس نزدیکی به آغاز ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا و اظهارات ماه‌های اخیر او علیه برجام را یکی از دلایلی دانسته که ممکن است انگیزه انتشار اسناد بوده باشد؛ اسنادی که نشان می‌دهند ایران تعهدات خود را نقض نکرده است.
این خبرگزاری همچنین به گمانه‌زنی دو مقام رسمی یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل که بر سر میز مذاکرات هسته‌ای با ایران حضور داشته‌اند (آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه) اشاره کرده است. این دو مقام به انتقاد برخی کارشناسان در مورد نحوه اجرای برجام اشاره کرده‌اند؛ انتقادهایی که برخی قانونگذاران آمریکایی آنها را نمونه‌ای از اقدامات ایران در جهت تضعیف برجام ارزیابی می‌کنند.
به زعم این دو مقام که خواسته‌اند نام‌شان فاش نشود، ایران و قدرت‌های جهانی با انتشار اسناد می‌کوشند نشان دهند که بر سر شیوه درست اجرای برجام اتفاق نظر دارند.
اسناد مزبور اندکی پس از آن منتشر می‌شوند که گفته شد آژانس بین‌المللی به ایران در مورد حجم غنی‌سازی اورانیوم کم‌غلظت هشدار داده و اعلام کرده است که اگر غنی‌سازی با همین آهنگ ادامه یابد، حجم اورانیوم غنی‌‌شده به زودی از حجم مورد توافق – ۳۰۰ کیلوگرم – فراتر خواهد رفت.
دو مقامی که آسوشیتدپرس گمانه‌زنی‌های آنها را نقل کرده، معتقدند انتشار اسناد و "هشدار" آژانس به ایران به احتمال ارتباطی به هم ندارند، زیرا جمهوری اسلامی هنوز حد مورد توافق را رد نکرده است.