اهدای جایزه نوبل شیمی سال ۲۰۰۷ به یک استاد آلمانی

در تاریخ اهدای جایزه نوبل تا کنون ۲۷ محقق آلمانی در عرصه شیمی این جایزه را از آن خود کرده‌اند. در میان آنان چهره‌هایی برجسته بوده‌اند چون فریتس هابر، کارل بوش‌ فریدریش برگیوس و اوتو هان. روز چهارشنبه (۱۰ اکتبر) به عنوان بیست و هشتمین آلمانی دانشمند برلینی گرهارد ارتل جایزه نوبل شیمی را برد.

امسال گونار اوکویست، دبیر دائمی آکادمی سلطنتی علوم در استکهلم، برای دستگاه علمی آلمان پیام‌آور شادی فراوان بوده است. دیروز اوکویست اعلام کرد که پتر گرون‌برگ برنده جایزه نوبل فیزیک شده است و امروز نیز خبر داد که گرهارد ارتل، آلمانی‌ای دیگر، جایزه نوبل شیمی را برده است.

ارتل مدتها پیش نامزد دریافت جایزه نوبل شیمی شده بود، اما هم اکنون شاید بهترین موقع برای اعطای این جایزه به او بود. چون این دانشمند آلمانی که در باد کانشتات به دنیا آمده است، هم اینک هفتاد و یکمین سالگرد تولد خود را جشن می‌گیرد. پس از آنکه اعلام شد که جایزه به او تعلق گرفته است، از سالن آکادمی سلطنتی علوم با او تماس تلفنی گرفتند. در آنجا کنفرانسی مطبوعاتی برقرار بود. و همان گونه که معمول است، ارتل باید نخست در مورد احساسش پس از شنیدن این خبر سخن می‌گفت.

او گفت: “بسیار بسیار متشکرم. این بهترین هدیه تولدی بود که می‌توانستید به من بدهید. من اول واقعا نمی‌دانستم چه بگویم. طبیعتا می‌دانستم که یکی از نامزدهای دریافت این جایزه هستم، اما فقط یک نامزد در میان تعداد زیادی دیگر. و موقعی که دیروز یک آلمانی جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرد، برایم روشن بود که امکان ندارد که در رشته شیمی هم به یک آلمانی جایزه را بدهند.“

و البته روشن است که گرهارد ارتل پیش بینی درستی نکرده بوده است. از او پرسیدند که آیا این جایزه زندگی او را تغییر خواهد داد یا نه. گفت: “نمی‌دانم، امیدوارم که خیلی زیاد تغییر ندهد. البته با هر برنده جایزه نوبلی که تا بحال حرف زده‌ام به من گفته که زندگی‌ات عوض می‌شود. اما من امیدوارم که همین‌طور به زندگی‌ام ادامه بدهم.“

ارتل، استاد بازنشسته و پژوهشگر انستیتوی فریتس هابر در جامعه ماکس پلانک در برلین، بخاطر تحقیقاتش در زمینه تغییرات شیمیایی سطوح سخت به عنوان برنده جایزه نوبل انتخاب شد. تحقیقات او برای صنایع شیمی دارای اهمیت فراوان است و به فهم جریانهای مختلفی چون زنگ زدن آهن یا تاثیر کاتالیزاتور در ماشین کمک می‌کند. در استدلال آکادمی سلطنتی علوم برای اهدای جایزه به این دانشمند آلمانی آمده بود که کار ارتل سرمشق دیگران است زیرا او نشان داده است که چگونه در این عرصه دشوار از تحقیقات می‌توان به نتایجی قابل اعتماد دست یافت. گرهارد ارتل تنها برنده جایزه نوبل شیمی امسال است. اهدای جایزه نوبل به ارتل نقطه اوج فعالیتهای علمی اوست، اما برای او این جایزه کاملا غیرمنتظره نبوده است. او در این باره می‌گوید: “تقریبا از چهار پنج سال پیش به آن فکر می‌کردم. اما هنوز هم نمی‌توانم کاملا باور کنم. صدای مردم را بیرون می‌شنوید؟ همه از خانه‌هایشان آمده‌اند بیرون. غوغایی‌ است.“

حدود یک میلیون و یکصد هزار یورو جایزه نقدی نوبل برای گرهارد ارتل است. وی این جایزه را همراه با مدالی در روز دهم دسامبر در استکهلم دریافت خواهد کرد.

آلبرشت برایت‌شو (Albrecht Breitschuh) / کیواندخت قهاری