اهمیت و گسترش جنبش کارگری در ایران • مصاحبه

در آستانه روز جهانی کارگر ماموران امنیتی در ایران چند تن از فعالان کارگری را در سنندج دستگیر کردند. یکشنبه (۱۱ اردیبهشت / اول ماه مه) نیز چند تن دیگر از فعالان در کردستان بازداشت شدند.

بنا به گزارش‌های رسیده به "اتحادیه آزاد کارگران ایران" بیش از ۸۰۰ تن از کارگران سنندج با تجمع در خیابان ناصرخسروی این شهر مراسم اول ماه مه را برگزار کردند. از جمله شعارهای آنان عبارت بود از "کارگر زندانی آزاد باید گردد"، "اعتراض، اعتصاب حق مسلم ماست" و "کارگران جهان متحد شوید".

همچنین سایت اینترنتی "ایران کارگر" از تجمع بیش از ۱۰۰۰ تن از کارگران شرکت مجتمع گوشت فارس، مخابرات راه دور، لاستیک‌سازی دنا و کارخانه آزمایش مرودشت در برابر استانداری شیراز خبر می‌دهد. سال گذشته نیز گروهی از کارگران در روز اول ماه مه مقابل این استانداری گرد آمده بودند. اخبار پراکنده و تصدیق نشده دیگری نیز در مورد تجمع کارگران در تهران و شهرهای دیگر رسیده است.

دویچه وله از مهدی کوهستانی‌نژاد، مشاور کنفدراسیون کارگری جهانی، دعوت به مصاحبه درباره وضعیت کنونی جنبش کارگری در ایران کرد.

دویچه‏وله: آقای کوهستانی‏نژاد، شما چه خبری از برگزاری اول ماه مه در ایران دارید؟ در حال حاضر، اول ماه مه در ایران چطور دارد برگزار می‏شود؟

مهدی کوهستانی‏نژاد: در چند روز گذشته اطلاعیه‏ها و فراخوان‏های متفاوتی در ارتباط با برگزاری این روز پخش شد. از سوی دیگر، فضای امنیتی در ایران بیشتر شد و طبق گزارشاتی که از تشکل‏های کارگری رسیده، دیروز چندین فعال کارگری "اتحادیه‏ی آزاد کارگری" در کردستان، از جمله آقای خلیل کریمی و آقای صاحب‏پناه احضار شده بودند. از امروز صبح هم فعالین کمیته‏ی هماهنگی، آقایان حسینی، قادری و قطبی دستگیر شده‏اند. هم‏چنین ساعت یک و نیم بعدازظهر امروز، آقای محمود صالحی توسط پنج مأمور دستگیر شده است. این وضعیتی است که از امروز صبح در نقاط مختلف کشور شروع شده است.

بنابراین از تجمع، جشن یا تظاهرات خبری نیست؟

این‏ها خبرهایی است که ما تا الان داریم [ساعت ۱۶ و سی به وقت ایران] و می‏توانیم بگوییم. در ارتباط با تجمع‏ها بعداً می‏توانیم باخبر بشویم. چون اولاً در حال حاضر امکان تماس‏ تلفنی وجود ندارد و دوم این‏که فعالینی که در ایران هستند، به خاطر شرایط امنیتی‏ موجود، معمولاً از گفتن این‏که چه برنامه‏ای دارند، پرهیز می‏کنند.

وقتی به‏طور مشخص در کردستان کسانی را که برای گرفتن مجوز برگزاری برنامه مراجعه کرده‏اند، احضار و دستگیر کرد‏ه‏اند، طبعاً کسانی که این برنامه‏ها را برگزار می‏کنند، با معذوراتی روبرو هستند و از قبل به‏طور علنی در وب‏سایت‏ها و یا دیگر رسانه‏ها از برنامه‏هایی که دارند صحبت نمی‏کنند.

نمایندگان کارگران در روزهای اخیر در مصاحبه‏های مختلف گفته‏اند که سرکوب زیاد است، اما ما سکوت نمی‏کنیم. آنان در این شرایط چگونه می‏توانند صدای‏شان را به جایی برسانند؟

واقعیت این است که سکوت آن‏ها سرشار از ناگفته‏ها است. کسانی که امروز می‏گویند سکوت نمی‏کنیم، اتفاقاً عمل‏شان بلندترین فریادهاست و با وجود این‏که شاید به‏خاطر سرکوب وسیعی که در کشور وجود دارد، در صحبت‏شان انعکاس ندارد، اما کارهای‏شان را انجام داده‏اند و خواهند داد و مبارزات‏شان را ادامه می‏دهند.

در همین یک سال گذشته، اعتراضات کارگری نسبت به سال‏های گذشته۵۰ درصد گسترش پیدا کرده است. گسترش آن هم به خاطر عدم پرداخت حقوق، نبود وضعیت درست کاری و عدم برخورداری از حداقل‏‏ امکاناتی که سازمان جهانی کار تعیین کرده است. از جمله حق تشکل، حق اعتصاب، ایمنی کار و… مهم‏تر از همه، قراردادهای موقت و نپرداختن حقوق‏های معوقه، کارگران را به اعتراض وامی‏دارد.

روز اول ماه در اصل روز جشن کارگران است، برای این‏که نشان بدهند طبقه‏‏ی کارگر مبارزات‏اش را جشن می‏گیرد، غم‏خواری نمی‏کند و مبارزات را گسترش می‏دهد برای رسیدن به جامعه‏ای که در آن عدالت اجتماعی وجود داشته باشد.

به‏تازگی در ایران اعلام شد که قرار است بسیج کارگری درست بشود. فکر می‏کنید از این طریق می‏توانند کارگران را ساکت نگاه دارند؟

بسیج کارگری همان تفکر بسیج ۲۰ میلیونی دهه‏ی ۶۰، برای سرکوب جامعه است. اگر در آن دوره توانستند جامعه را مقداری عقب برانند، ولی واقعیت این است که بسیجی که می‏خواهند در محیط کار برای سرکوب به‏وجود بیاورند، در ۳۰ سال گذشته با وجود خانه‏ی کارگر و شوراهای اسلامی کار عملاً جواب نداده است. در حالی‏که این تشکل‏ها خیلی هم متبحرتر و کاراتر از نسل جدیدی هستند که می‏خواهند وارد محیط کار بکنند که مواظب کارگرها باشند و محیط کار را اسلامی کنند.

این‏ها یک سری بحث‏های سیاسی و برای ترساندن کارگران است تا واقعیت اجتماعی. چون امروز آن‏طور که می‏خواستند با صدقه جامعه‏ی کارگری را نگه دارند، نه تنها با صدقه نتوانستند بخشی را در کنار خودشان نگه دارند، بلکه آمار خودشان نشان می‏دهد که ۴۰ تا ۵۰ میلیون مردم ما در وضعیت بسیار بد اقتصادی و زیر خط فقر دارند زندگی می‏کنند و حقوق‏های آنان یک‏چهارم واقعیت اقتصادی جامعه است.

به‏نظر نمی‏آید که این تاکتیک هم کاربرد داشته باشد و این آتش زیر خاکستر هرروز دارد شعله‏اش بالاتر می‏رود. امروز هم روزی است که جنبش کارگری در ایران دستاوردهای خود را جشن می‏گیرد.

شعارهای مستضعف‏پروری و کمک به محرومین نیز هرروز رنگ‏اش را بیشتر می‏بازد و واقعیت جامعه خود را نشان می‏دهد که از یک طرف آقاها و آقازاده‏ها هستند با میلیون‏ها درآمد که نمی‏توانند چگونه پول‏شان را خرج کنند و طرف دیگر هم اکثریت جامعه است که در وضعیت بسیار بد اقتصادی زندگی می‏کند.

اشاره کردید به این‏که جامعه، آن جامعه‏ی سابق نیست که بتوانند کارگران را مانند چندین سال پیش در سکوت نگه دارند. فکر می‏کنید در حال حاضر، جنبش کارگری تا چه حد به جنبش کل مردم ایران نزدیک است؟ و مردم تا چه حد به جنبش کارگری تمایل دارند؟

سئوال‏تان بسیار جالب و مهم است. چرا که جامعه‏ی امروز ایران توانسته همه‏ی گرایش‏ها، از ملیون و مذهبی گرفته تا غیرمذهبی و لاییک را دور مطالبات جامعه‏ی زحمت‏کشان و طبقه‏ی کارگر جمع کند.

یعنی ما امروز کم‏تر جریانی را می‏بینیم که در حول و حوش مبارزات اجتماعی در ایران باشد و طبقه‏ی کارگر را به رسمیت نشناسد و طبقه‏ی کارگر را در این مبارزه‏اش مهم نداد. یعنی می‏داند که تا به‏وجود نیامدن نهاد کارگری، هیچ‏گونه نهاد دمکراتیکی در جامعه‏ی ما به‏وجود نمی‏آید و پیش‏بایسته‏ی هرنوع حرکتی است.

طبقه‏ی کارگری ایران به‏طور واقعی نشان داد که سردمدار مبارزه‏‏ی دمکراسی‏خواهی است و همه را به نوعی در کنار خودش دارد و همه هم به نوعی می‏خواهند خود را در کنار طبقه‏ی کارگر بدانند.

به نظر شما، این‏که سران سیاسی هم در حمایت از اول ماه مه اطلاعیه می‏دهند، در همین مقوله‏ای می‏گنجد که شما می‏گویید؟

دقیقاً در همین مقوله است که امروز حساسیت و مهم بودن جنبش کارگری در ایران بسیار بالاست. همه هم این را قبول دارند و از دوره‏ای که عده‏ای می‏گفتند: «خدا هم کارگر است» تا این دوره که واقعیت‏ نشان داده که این جنبش کارگری است که می‏تواند نهاد دمکراتیک‏ را در جامعه به‏وجود بیاورد، چرخش عظیمی شده است. امروز همه می‏خواهند خود را به نوعی در کنار جنبش کارگری نشان بدهند و برجسته کنند.

شما در طول سال، تحولات جنبش‏های کارگری در کشورهای مختلف و به‏خصوص در ایران را دنبال می‏کنید. با توجه به آن‏چه در طول سال گذشته مشاهده کرده‏اید، چشم‏انداز را چطور می‏بینید؟

واقعیت این است که جنبش کارگری ایران در مقایسه با جنبش کارگری در کل منطقه از مصر و لیبی گرفته تا کشورهای دیگر که تغییرات اساسی‏ای در جنبش اجتماعی‏شان به‏وجود آمد، علی‏رغم سرکوب بسیار خشنی که شده، توانسته نهادهای خود را به‏وجود بیاورد. الان در خوزستان نهادهای کارگری به‏وجود آمده‏اند، در شمال کشور نهادهای کارگری جدیدی دارند به‏وجود می‏آیند و در بخش‏های دیگر، از جمله در صنعت نفت و پتروشیمی نیز نهادهای کارگری جدیدی تشکیل شده‏اند.

رشدی که از لحاظ کیفی در جنبش کارگری ایران می‏بینیم و نهاد‏های جدیدی که در دل خودش دارد به‏وجود می‏آورد، نشان از آن دارد که تکامل این جنبش در کشور ما در مقایسه با تمام منطقه که وضعیت اقتصادی بنیان اعتراضات‏شان در مبارزه با دیکتاتوری بوده، بسیار برجسته بوده و با توجه به این‏که می‏بینیم این جنبش با تمام سرکوبی که شده، به مبارزات‏اش ادامه داده، امسال هم می‏تواند به‏طور واقعی‏تر، جدی‏تر و با حمایت وسیع‏تری که در عرصه‏ی کل جامعه‏ دارد، به سمت بهتری در عرصه‏ی مبارزات اجتماعی‏اش برود.

کیواندخت قهاری

تحریریه: شیرین جزایری

برای شنیدن فایل صوتی گفت‌و‌گو با مهدی‌کوهستانی‌نژاد روی لینک پایین صفحه کلیک کنید!