اولمرت و مشکل صلح
۱۳۸۶ فروردین ۱۳, دوشنبهعرصه بر نخستوزیر اسراییل، اهود اولمرت تنگ شده است: ابتدا انتقاد شدید مردم کشورش به جنگ بیفایده و بیفرجام علیه حزبالله لبنان در تابستان گذشته، بعد اتحاد حماس و فتح برای تشکیل یک ائتلاف ملی، و در پی آن نرمش جبههی غرب در برابر دولت خودگردان فلسطین به رهبری حماس. تازهترین اتفاق: اتحادیهی عرب در نشست اخیر خود در ریاض پیشنهاد صلح با اسراییل را تجدید کرد، به این شرط که اسراییل حاضر باشد، سرزمینهایی را که در سال ۱۹۶۷اشغال کرده، بازپس دهد و بازگشت آوارگان فلسطینی را ممکن گرداند.
زمانی که ۵ سال پیش این پیشنهاد برای نخستین بار مطرح شد، اورشلیم آن را رد کرد، آن هم به این بهانه که: شرایط آن قابل قبول نیست.
اولمرت امروز در وضعیتی نیست که بتواند چنین واکنشی نشان دهد. این مسئله را کوندولیزا رایس، وزیر امور خارجهی ایالات متحده، پیش از نشست ریاض، به روشنی دریافته بود. اروپاییها نیز باید در تماسهایشان با نخستوزیر اسراییل بر این امر وقوف یابند. آیا فرصت خوبی نبود که از بازدید صدراعظم آلمان برای ابتکاری در پاسخ به پیشنهاد اعراب استفاده کنند؟
آنجایی که اهود اولمرت آمادگی خود را برای یک کنفرانس صلح با رهبران عرب نشان میدهد، این کار او بیشتر به یک "شیطنت" میماند تا به پیشروی در مسیر صلح خاور نزدیک، زیرا رئیس دولت اسرائیل تا از صلح سخن میگوید این را نیز اضافه میکند که وی تنها رهبران "میانهرو"ی طرف مقابل را مخاطب میگیرد و اسراییل هنوز طبعا به پیشنهاد ریاض با قید احتیاط مینگرد.
واقعیت این است: اسراییل هنوز حاضر نیست مناطق اشغال شده در سال ۱۹۶۷ را باز پس دهد، بویژه شرق اورشلیم را که زمان زیادی از ضمیمه کردن آن نمیگذرد. اسراییل همچنین حاضر نیست به آوارگان سال ۱۹۴۸ اجازهی بازگشت دهد. آنچه به بازپس دادن مناطق اشغالی در سال ۱۹۶۷ برمیگردد، موضع اسراییل با درک بینالمللی در تضاد مطلق است، یعنی، برقراری یک کشور فلسطینی در مناطقی که در جنگ ۶ روزه اشغال شدند.
مخالفت با حق بازگشت آوارگان به این صورت توجیهپذیر است: در صورتی که یک کشور فلسطینی در کنار اسراییل بوجود آید، باید این کشور آوارگان را اسکان دهد نه اسراییل. اتحادیهی عرب اما اینچنین تفاوتی قایل نخواهد شد. برای آنان طرح پیشنهادی صلح به اندازهی کافی انقلابی است و آنان حاضر نیستند در این رابطه با اسراییل معامله کنند. به این خاطر پیشنهاد اولمرت بی فایده است: یک کنفرانس صلح، آنچنان که مورد نظر اولمرت است، احتمالا برگزار نخواهد شد. نخست وزیر به این امر آگاه است، در غیر این صورت دایره مخاطبان را تنگ نمیکرد و نمیگفت منظور وی سران میانهروی عرب است. اما این خود دلیلی است برای شکست: اسراییل باید حاضر و قادر باشد، با مخالفان افراطی نیز به مذاکره بنشیند، کاری که در بحرانهای جدی دیگر نیز موثر است. با میانهروها کنارآمدن هنر نیست. افراطیون نیز، مانند اسراییل، میل به مذاکره ندارند. این قابل فهم است، اما نسخهایست برای شکست.