اوپك و جنگ قيمت
۱۳۸۵ آبان ۳, چهارشنبه
اين در حالى است كه بسيارى از تحليلگران بازار نفت پيش از آن بر اين باور بودند كه اوپك حداكثر يك ميليون بشكه از توليد نفت خود خواهد كاست. وزيران نفت كشورهاى عضو اوپك حتى اعلام كردند كه در صورت لزوم بار ديگر ميزان توليد نفت خام خود را كاهش خواهند داد.
تصميم اخير اوپك باعث افزايش ناچيز بهاى نفت خام در بازارهاى جهانى شد. اعلام خبر مربوط به كاهش ميزان توليد نفت خام در روز جمعه گذشته تاثيرى مستقيم بر بهاى اين فرآورده داشت و بهاى هر بشكه نفت خام با ۵۰ سنت افزايش به ۵۸ دلار و ۹۰ سنت رسيد. هرگاه ما بهاى نفت خام را در اواسط ماه ژوييه در نظر گيريم آنگاه متوجه خواهيم شد كه بهاى كنونى نفت خام ۲۵ درصد نسبت به آن زمان كاهش داشته است. در اواسط ماه ژوييه بهاى هر بشكه نفت خام حتى به بيش از ۷۸ دلار رسيده بود.
بهاى نفت خام در بازارهاى جهانى اما ظرف روزهاى گذشته همچنان كاهش يافته است. عليرغم افزايش ناچيز امروز بهاى نفت خام مى‌توان گفت كه تاثير تصميم اوپك بر بازارهاى جهانى اين فرآورده، بسيار موقتى و زودگذر بوده است. بهاى ميانگين هر بشكه نفت خام اوپك امروز به ۵۳ دلار و ۸۹ سنت رسيد. حال آن كه بهاى هر بشكه نفت در نخستين روز هفته جارى ۵۳ دلار و ۵۲ سنت گزارش شده بود.
علت اين امر كه چرا تصميم اوپك مبنى بر كاهش توليد نفت تاثير چندانى بر بازارهاى جهانى نداشته است را بايد در ميزان عرضه كنونى اين فرآورده جستجو كرد. طبق ارزيابى كارشناسان در شرايط كنونى نيازهاى جهانى به نفت خام كاملا تامين شده است. در ايالات متحده آمريكا كه بزرگترين مصرف كننده نفت خام در سطح جهان است، نه تنها كمبودى مشاهده نمى‌شود، بلكه حتى ظرفيت تمامى ذخاير استراتژيك اين كشور نيز تكميل است.
تجربه ساليان گذشته نشان مى‌دهد كه با افزايش برودت در نيمكره شمالى نياز جهانى به نفت خام افزايش مى‌يابد. اما در سال جارى آمريكا و بسيارى ديگر از كشورهاى صنعتى مشكلى در زمينه تامين سوخت خود ندارند. از آن گذشته تاثير كاهش ميزان توليد نفت خام اوپك بر بازارهاى جهانى چيزى است كه تازه پس از گذشت چندين هفته خود را نشان خواهد داد. اين صحيح است كه طبق تصميم اوپك از روز اول ماه نوامبر ميزان توليد نفت اوپك كمتر خواهد شد. اما تانكرهاى نفتى كه از خليج فارس به سوى مصرف كنندگان غربى در راهند، تنها پس از گذشت چند هفته به مقصد خود مى‌رسند و آنگاه است كه كمبود احتمالى نفت مشاهده خواهد شد.
اما وزيران نفت خام كشورهاى عضو اوپك در همايش اخير خود اعلام كرده‌اند كه اين سازمان آمادگى كاهش بيشتر توليد نفت خام را دارد و در صورت لزوم از اين سياست بهره خواهد گرفت. حال پرسيدنى است كه سياست اوپك ناظر بر چه چيزى است؟ آيا اوپك مايل است تا بهاى نفت خام را در سطح كنونى آن حفظ كند و يا بر آن است تا بار ديگر بر بهاى آن بيافزايد.
خانم كلاديا كمفرت، كارشناس مسائل انرژى موسسه پژوهشهاى اقتصادى آلمان بر اين باور است كه سياست اوپك ناظر بر افزايش بيشتر بهاى نفت خام بوده و از اين رو بايد منتظر كاهش بيشتر توليد نفت خام از سوى اين سازمان بود. وى پيش بينى كرده است كه بهاى نفت خام در فصل زمستان مى‌تواند بار ديگر افزايش يافته و به ۶۵ دلار و يا حتى به ۷۰ دلار براى هر بشكه برسد. به هر روى، جنگ قيمت بخشى از اقتصاد انرژى جهان را رقم مى‌زند و بازارهاى جهانى نفت در اين بين نقشى ويژه ايفا مى‌كنند.