ايران در هفته‌اى كه گذشت: جايگاه ايران در بحران خاورميانه
۱۳۸۵ تیر ۲۴, شنبه
وقايع خونين كشمير، هند و لبنان، خاورميانه بزرگ را به دامن بحرانى كشاند كه پيش بينى آينده آن بسيار دشوار است. در چنين شرايطى، وقت‌كشى رهبرى جمهورى اسلامى، سبب بازگشن پرونده اتمى ايران به شوراى امنيت سازمان ملل متحد شد. در آخرين نشست شورا، آمريكا قطعنامه پيشنهادى قطر را، كه عليه بمباران لبنان تهيه شده بود، وتو كرد. در نتيجه، احتمال آن كه چين و روسيه قطعنامه‌اى را كه عليه ايران صادر مى‌شود وتو كنند بيشتر شده است. زيرا كه اين دو كشور، نظر مساعدى نسبت به حملات اسرائيل ندارند.
اما جان بولتون سفير آمريكا در سازمان ملل متحد، يعنى همان كسى كه قطعنامه انتقاد از اسرائيل را وتو كرد، اميدوار است كه اعضاى شورا، هفته آينده بر سر صدور قطعنامه عليه ايران به توافق برسند. اين شورا، به عنوان نخستين گام، جزئيات پيشنهادات غرب را براى ترغيب جمهورى اسلامى به اجتناب از غنى سازى اورانيوم، منتشر كرد. بر اساس اين پيشنهادات، ايران در صورت كنار آمدن با غرب، مى‌تواند يك رآكتور آب سبك داشته باشد و سوخت اتمى مورد نياز خود را از روسيه دريافت كند. علاوه بر اين، آمريكا تصريح كرده است كه در اين صورت مذاكره مستقيم با ايران را مى‌پذيرد و به محدوديت‌هاى موجود، در زمينه صدور هواپيماهاى بوئينگ و ايرباس و قطعات آن‌ها، پايان مى‌دهد. پنج عضو دائمى شوراى امنيت و آلمان، همچنين متعهد شده‌اند كه از عضويت ايران در سازمان تجارت جهانى پشتيبانى كنند.
تقريبا همزمان با ارجاع پرونده اتمى به شوراى امنيت، جورج بوش، در راه سفر به سنت پترزبورگ ميهمان آنگلا مركل صدراعظم آلمان بود. دو سياستمدار تاكيد كردند كه دسترسى ايران به سلاح اتمى را هرگز تحمل نخواهند كرد، اما همچنان مايلند كه مساله ايران از طريق ديپلماتيك حل شود. بوش، در كنفرانس مطبوعاتى پس از مذاكره با خانم مركل گفت: ”اگر ايران برنامه غنى سازى اورانيوم را متوقف كند، آمريكا بر سر ميز مذاكره حضور خواهد يافت. واشنگتن به برقرارى مناسبات معقول با تهران علاقمند است، مشروط بر آن كه ايران به تعهدات خود عمل كند”.
در اين ميان، محمود احمدى‌نژاد رئيس جمهورى اسلامى ايران گفت: ”ما همچنان مايل به مذاكره هستيم و پيشنهاد اروپا را مثبت ارزيابى مى‌كنيم. اين پيشنهاد در دست بررسى است و اروپائى‌ها بايد صبر داشته باشند. در غير اين صورت، آن‌ها مى‌بايست مسئوليت نتايج عملشان را بپذيرند. ايران، تسليم فشار غرب نمى‌شود”.
از ديد كارشناسان خاورميانه، در روزهاى آينده ممكن است اختلاف ميان ايران و جهان غرب، در جبهه ديگرى نيز تشديد شود. اسرائيل در پى بمباران فرودگاه‌هاى بيروت، ايران و سوريه را به تجهيز و تحريك حزب الله متهم ساخت و تهديد كرد كه با سوريه وارد جنگ خواهد شد. اين تهديد، با واكنش تند احمدى نژاد مواجه شد و وى در تلويزيون دولتى ايران گفت: ”حمله اسرائيل به سوريه، به معناى حمله به تمام جهان اسلام تلقى مى‌شود و با پاسخى كوبنده مواجه خواهد شد”.
تقريبا همه تحليلگران امور خاورميانه بر اين عقيده‌اند كه يكى از مهمترين دلايل آمريكا براى مقابله با برنامه‌هاى هسته‌اى ايران، حفظ امنيت اسرائيل است. حكومت‌هاى دمشق و تهران، در پى جنگ عراق، يك پيمان دفاع مشترك بستند كه به موجب آن، در صورت حمله كشور سوم، موظف به پشتيبانى نظامى از يكديگر شده‌اند. به اين ترتيب، تهديد احمدى نژاد را نمى‌توان دست كم گرفت. اگر اسرائيل به خاك سوريه حمله كند، جمهورى اسلامى ناگزير از دخالت خواهد بود. اما اين دخالت، مى‌تواند راه آمريكا را براى بمباران مراكز هسته‌اى و نظامى ايران هموار كند.
مساله نحوه برخورد با جمهورى اسلامى، در عين حال، در دستور كار نشست سران هفت كشور بزرگ صنعتى و روسيه گنجانده شده است.