ايران در هفته‌اى كه گذشت: سقوط هواپيما در آستانه تحريم اقتصادى
۱۳۸۵ شهریور ۱۱, شنبه
از شامگاه روز پنجشنبه اين هفته، روشن شد كه ايران حاضر به برآورده كردن انتظارات شوراى امنيت سازمان ملل محد نيست. محمود احمدى نژاد، در پايان مهلت تعيين شده، اعلام كرد كه ايران حاضر نيست از حق خود براى غنى سازى اورانيوم چشم بپوشد. البته، آنچه اكنون در ايران براى غنى سازى اورانيوم انجام مى‌شود، تا رسيدن به مرحله بهره بردارى راهى دراز در پيش دارد. يك روز پيش از پايان مهلت شوراى امنيت، كارشناسان آژانس بين المللى انرژى اتمى اعلام كردند كه ايران، هنوز هم تنها با ۱۶۴ سانتريفوژ كار مى‌كند. اين در حالى است كه از ديد دانشمندان، براى غنى سازى به ۵۰ هزار سانتريفوژ نياز است.
با اين همه، نگرانى غرب كاهش نيافته است. به ويژه نگرانى عميق واشنگتن، در سخنان پنجشنبه شب جورج بوش انعكاس يافت كه نسبت به عواقب سرسختى رهبران ايران هشدار داد و گفت: ”ايران بايد تصميم خودش را بگيرد. رهبرى اين كشور، نبايد اجازه يابد بمب اتم بسازد”. چند روز پيش از آن، محمود احمدى نژاد، پس از بى‌پاسخ ماندن نامه‌هايش به رهبران آمريكا و آلمان، خواستار يك مناظره تلويزيونى با جورج بوش شده بود. اما كاخ سفيد اين پيشنهاد را رد كرد.
نكته جالب آن كه درست در لحظاتى كه مهلت شوراى امنيت به پايان مى رسيد، محمد خاتمى رئيس جمهور پيشين ايران و سرپرست مركز گفت و گوى تمدن‌ها، قدم به خاك ايالات متحده آمريكا نهاد تا در آنجا ضمن سخنرانى در چند نهاد فرهنگى، احتمالا با جيمى كارتر رئيس جمهور اسبق آمريكا نيز ديدار و گفت و گو كند. در شرايطى كه كاخ سفيد دائما از اعمال تحريم عليه ايران سخن مى‌گويد، صدور ويزا براى خاتمى، بحث‌ها و گمانه زنى‌هائى را در محافل سياسى جهان برانگيخت.
در اين ميان، وزراى خارجه كشورهاى عضو اتحاديه اروپا، از بامداد روز جمعه در فنلاند گردآمدند. به گزارش شبكه اول تلويزيون آلمان، برخورد اتحاديه اروپا با مساله اتمى ايران، مهمترين بخش دستور كار اين نشست است كه نتايج آن احتمالا روز دوشنبه آينده اعلام خواهد شد. يك روز پيش از تشكيل اين نشست، خاوير سولانا مسئول روابط خارجى اتحاديه اروپا، تلفنى با على لاريجانى دبير شوراى عالى امنيت ملى ايران صحبت كرد، اما جزئيات اين مذاكرات فاش نشد. مجموعه اطلاعات، نشان مى‌دهد كه اروپائى‌ها همچنان خواهند كوشيد راه مذاكره را ادامه دهند، در حالى كه آمريكا مى‌كوشد متحدانى براى تحريم اقتصادى و سياسى جمهورى اسلامى بيابد. براساس گزارش منابع خبرى گوناگون، ممنوعيت سفر دولتمردان و انسداد احتمالى حساب‌هاى بانكى ايران در خارج، نخستين بخش اين تحريم‌ها خواهد بود.
درست در چنين شرايطى، سقوط يك هواپيماى مسافربرى توپولوف در مشهد، نشان داد كه تحريم‌ها، چه نقش مخربى مى‌توانند داشته باشند. اين سانحه، ده‌ها قربانى داشت. خبرگزارى فرانسه در اين مورد نوشت: ”هواپيماهاى نظامى و غيرنظامى ايران فرسوده‌اند و سقوط آن‌ها امر نادرى نيست. اين موضوع، با تحريم اقتصادى آمريكا در ارتباط است كه به خاطر آن تامين قطعات يدكى هواپيماها دشوار شده است. در ماه دسامبر سال ۲۰۰۵ و فوريه ۲۰۰۳ دو هواپيماى نظامى در ايران سقوط كردند و مجموعا ۴۱۰ قربانى برجاى نهادند”.
از قضا، در بسته پيشنهادى غرب براى پايان دادن به مناقشه اتمى، آمده بود كه در صورت توقف برنامه غنى سازى اورانيوم، آمريكا حاضر خواهد بود ضمن مذاكره مستقيم، قطعات موردنياز هواپيماهاى ايران را نيز در اختيار اين كشور قرار دهد. بسته پيشنهادى، علاوه بر آن، كشورهاى غربى را متعهد مى‌كرد كه پيشرفته‌ترين تكنولوژى دستيابى به انرژى هسته‌اى صلح آميز را در اختيار ايران قرار دهند. رد همه اين امتيازات از سوى تهران، در غرب به اين بدگمانى كه جمهورى اسلامى در پى ساختن سلاح هاى هسته‌اى است، بيشتر دامن زد.