ايران در هفته اى كه گذشت: همكارى نظامى و امنيتى تهران با مسكو و بغداد

اعتصاب غذاى اكبر گنجى اين هفته به مرحله اى رسيد كه مى تواند زندگى وى را به صورت جدى مورد تهديد قرار دهد. وى در دومين نامه خود به آزادگان جهان نوشت كه در اعتراض به سيستم ولايت فقيه و نقض حقوق بشر و دموكراسى مرگ را به مرگ تدريجى يى كه رژيم مى خواهد بر وى تحميل كند ترجيح مى دهد. بى توجهى مقامات قضائى ايران به وضعيت اين روزنامه نگار، هم در داخل و هم در خارج از كشور اعتراضات گسترده اى را برانگيخت كه پيام جورج بوش رئيس جمهور ايالات متحده آمريكا و رهبران اتحاديه اروپا از اهميت بيشترى برخوردار بود. در داخل كشور، صدهاتن از روزنامه نگاران، شخصيت هاى سياسى و فرهنگى با انتشار نامه هاى سرگشاده خواستار آزادى فورى گنجى شدند و صدها نفر با همين هدف در برابر دانشگاه تهران و خيابان هاى اطراف آن دست به تظاهراتى زدند كه به دخالت خشن نيروهاى انتظامى، زخمى شدن برخى از تظاهركنندگان و دستگيرى گروهى ديگر از آنان منتهى شد. در اين ميان، انتشار چند عكس تازه از گنجى كه نشان مى داد از او جر پوست و استخوان چيزى باقى نمانده است، بازتابى گسترده داشت.

اما در عرصه تحولات منطقه اى، اين هفته دو رويداد مهم رخ داد كه مى تواند نقش ايران را در خاورميانه بزرگ دگرگون سازد. ابتدا وزراى دفاع ايران و عراق در روز پنجشنبه هفتم جولاى يك پيمان همكارى نظامى امضاء كردند و در پى آن اعلام شد كه روز شنبه اين هفته ابراهيم الجعفرى نخست وزير عراق به تهران سفر مى كند تا زمينه هاى همكارى بيشتر را فراهم سازد.

”يوهانس رايسنر” كارشناس بنياد علم و سياست آلمان در اين مورد به دويچه وله گفت: ”دولت عراق مى كوشد از طريق بهبود مناسبات خود با كشورهاى مسلمان همسايه، به قيام سنى هاى كشور پايان دهد”.

نكته جالب اينجا است كه به رغم بدگمانى آمريكائى ها نسبت به مداخله ايران در عراق، جمهورى اسلامى ايران اعلام كرده است كه حاضر است يك ميليارد دلار براى بازسازى عراق اختصاص دهد كه بخش قابل توجهى از آن بايد صرف تجهيز نيروهاى انتظامى اين كشور شود. به گفته كارشناس بنياد علم و سياست آلمان، يكى از مهمترين اهداف جمهورى اسلامى از اختصاص اين اعتبار سنگين آن است كه به جامعه جهانى نشان دهد توانائى قبول مسئوليت را در منطقه دارد”.

ماجراى مهم ديگر هفته، تشكيل يك كنفرانس بين المللى در بندر استراخان روسيه بود كه نمايندگان جمهورى اسلامى ايران نيز در آن شركت داشتند. اين كنفرانس، به ابتكار روسيه تشكيل شد و هدف آن ايجاد يك نيروى واكنش سريع مشترك در درياى خزر بود. علاوه بر جمهورى اسلامى و روسيه، ساير كشورهاى ساحلى درياى خزر نيز، به رغم اختلافات حقوقى خود، نمايندگانى به اين كنفرانس اعزام كرده بودند.

پيشنهاد تشكيل نيروهاى واكنش سريع را، ماه ها قبل، روسيه مطرح كرد و با استقبال جمهورى اسلامى ايران روبرو شد. بر اساس طرح روسيه اين نيرو مى بايست از كشتى هاى جنگى پنج كشور ساحلى درياى خزر تشكيل شود تا بتواند ضمن مقابله با تروريسم بين المللى، مانع دست اندازى نيروهاى نظامى غيرمنطقه اى بر آب هاى خزر و منابع انرژى آن شود.

از ديد كارشناسان غربى، تشكيل نيروهاى واكنش سريع خزر، در نهايت واكنشى است به استقرار نيروهاى نظامى آمريكا در برخى از جمهورى هاى اتحاد جماهير شوروى سابق. آمريكائى ها، پس از حمله به افغانستان، به بهانه مبارزه با تروريسم بين المللى، در بسيارى از پايگاه هاى نظامى جمهورى هاى آسياى ميانه، كه قبلا در اختيار اتحاد جماهير شوروى بود، مستقر شده اند و اين امر روسيه را در تنگنا قرار داده است.

علاوه بر تلاش در راه همكارى هاى امنيتى و نظامى با كشورهاى ساحلى خليج فارس، روسيه، در هفته هاى گذشته گام هاى مهمى نيز در مسير همكارى نظامى با چين برداشته است. پائيز امسال، ارتش هاى چين و روسيه، پس از سال ها، نخستين رزمايش مشترك خود را در مناطق مرزى دو كشور برگزار خواهند كرد.

جواد طالعى