ایران در عراق چه می‌خواهد: ثبات یا بی‌ثباتی؟ • مصاحبه
۱۳۸۶ شهریور ۲۲, پنجشنبه
مقامات بلندپایه ایران و آمریکا بار دیگر و برای چندمین بار متوالی یکدیگر را هدف حملات لفظی در مورد عراق قرار دادند.
سفیر آمریکا در عراق د رمصاحبه با بی‌بی‌سی علنا اظهار داشت که رهبران شبه‌نظامی بازداشت‌شده در عراق اعتراف کرده‌اند که با ایران در ارتباط‌اند. کاندولیزا رایس وزیر خارجه امریکا نیز ایران را یک همسایه «دردسرساز» برای عراق نامید.
از سوی دیگر احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور ایران این اظهارات را ناشی از شکست سیاست آمریکا در عراق خوانده و بار دیگر بر خروج نیروهای امریکایی به عنوان تنها راه بازگشت ثبات به عراق تأکید کرد.
حسن شریعتمداری، عضو شورای هماهنگی اتحاد جمهوری‌خواهان معتقد است نه خروج نیروهای امریکایی و نه تغییر ترکیب حکومتی در عراق مانع دخالت‌های ایران در این کشور نخواهد شد.
دویچه‌وله: آقای شریعتمداری، حکومت فعلی عراق ایده‌‌آل‌ترین ترکیب برای ایران است، با وجود این فکر می‌کنید چرا ممکن است ایران خواهان بی‌ثباتی در عراق باشد؟
شریعتمداری: ایران در حقیقت هیچ ترکیبی در آینده‌ی عراق را مطابق با منافع استراتژیک خودش نمی‌داند. اگر در عراق دموکراسی برقرار بشود یا عراق به ایالتهای فدرال تقسیم بشود یا در عراق سنی‌ها پیشدستی داشته باشند، و یا حتا یک حکومت شیعه با پیشدستی بر دیگران در عراق تشکیل بشود، همه اینها به نحوی خطراتی را در آینده متضمن ایران خواهند کرد. از جمله اگر حکومت شیعی در عراق مستقر بشود، ممکن است که در آینده نتواند منافع استراتژیک ایران را تامین بکند. در حقیقت ایران به‌دنبال این است که وضع موجود، تا آنجایی که به درگیری‌های شدید منجر نشود، دوام پیدا کند. حتا خروج آمریکا از عراق هم برای ایران می‌تواند خطرناک باشد. به این دلیل ایران می‌کوشد که به نحوی عدم تعادل موجود را حفظ بکند و البته در حد مداخله‌ی ایران در عراق مقداری مبالغه می‌شود. واقعیت این است که ایران در عراق مداخله دارد، ولی علاوه بر ایران، کشورهای همسایه دیگری هم در اغتشاش عراق مداخله دارند و ذینفع‌اند.
ولی حکومت ایران اصرار بر خروج نیروهای آمریکا ازعراق دارد و تنها راه بازگشت ثبات به عراق را این مسئله می‌داند. آیا به نظر شما ممکن است که ایران عملا بخواهد موقعیت عراق را طوری ناامن بکند که نیروهای آمریکایی مجبور به خروج از عراق بشوند؟
ایران فقط در صورتی این آروز را واقعا دارد و نه در حد شعار، البته در حد شعار این را می‌گوید، بخاطراینکه این شعاری است که سمپاتی توده‌های ناراضی مسلمان در عراق را به ایران جذب می‌کند، ولی در واقعیت استراتژیک، خلا نیروهای آمریکایی در عراق فقط به‌وسیله‌ی نیروهای ایران نمی‌تواند پر بشود و بلافاصله عربستان سعودی، ترکیه و حتا سوریه از خلا موجود برای پیشبرد منافع خودشان استفاده خواهند کرد. بنابراین به‌طور جدی ایران هم نمی‌تواند خواستار خروج ناگهانی نیروهای آمریکایی بشود، بدون اینکه دولت عراق قوی بشود یا نیروهای ایرانی پایگاههای مستقری در آنجا داشته باشند. و این چیزی است که هنوز به‌وقوع نپیوسته است.
حالا در صورت خروج نیروهای آمریکایی و به‌وجودآمدن این خلایی که به آن اشاره کردید، آیا این می‌تواند ضرری برای منافع ملی ایران داشته باشد؟ تاکیدم روی منافع ملی‌ست!
البته که چنین است. اگر عراق به ورطه‌ی یک جنگ داخلی تمام عیار سقوط کند، این جنگ داخلی تمام عیار در مرزهای عراق محدود نخواهد ماند و به همسایگانش و از جمله مهمترین همسایه‌اش، ایران، سرایت خواهد کرد و امنیت ملی و منافع ملی ما را به‌خطر خواهد انداخت.
و فکر می‌کنید با خروج نیروهای آمریکایی این خطر کاهش پیدا می‌کند؟
نخیر! اگر آمریکایی‌ها بدون اینکه نیروهای عراقی را تربیت و تقویت کنند، و بدون اینکه حکومت فعلی حکومتی پایدار و قابل استحکامی باشد، خروجشان مترادف است با سقوط عراق به یک جنگ داخلی تمام عیار.
با جمعبندی‌ای که من از صحبت‌های شما گرفتم، می‌توانیم به این فرضیه برسیم که با فرض خروج نیروهای آمریکایی از عراق هم، بازهم ایران دست از دخالت در امور داخلی عراق برنخواهد داشت؟
در حقیقت ایران ناگزیر هست، ایران نمی‌تواند چنین دخالتی را نکند، به‌خاطر اینکه مرزهای طولانی‌ای که ایران با عراق دارد باید به یک تعادل استراتژیک برسد. راهی که ایران می‌رود راه غلطی‌ست، ولی منافعی که آنجا دارد منافعی‌ست که هر نظامی هم بود چنین منافعی را داشت. ایران باید در گفت‌وگوی با آمریکا و همسایگان مهم عراق مثل عربستان سعودی، ترکیه، سوریه به یک تفاهم همه جانبه برسد و در حقیقت درصدد این نباشد که فقط منافع یکجانبه‌ی خودش را در عراق پیش ببرد. اگر چنین عقلی بر حاکمان ایران مستولی باشد، در حقیقت امکان رسیدن به یک راه‌حل هست.
با توجه به استراتژی فعلی حکومت ایران و بسته‌بودن هرگونه راه گفت‌وگو، آیا به نظر شما هیچ راهی وجود ندارد پیش روی ایران؟ حکومت فعلی ایران با توجه به استراتژیی که دارد، آیا می‌خواهد همین راه را که تا الان داشته است در عراق ادامه بدهد؟
بله، اینطور به نظر می‌آید و البته خودشان هم می‌دانند که این راه برای همیشه قابل ادامه نیست. درحقیقت از این ستون به آن ستون دنبال فرج می‌گردند و هیچ پرسپکتیوی برای یک آینده قابل قبول در عراق پیش‌روی خودشان ندارند. همانطور که گفتم، همه‌ی راه‌حلهایی که در عراق به تصور انسان بیاید، به نحوی نه با منافع ملی ما، بلکه با منافع گروه حاکم درایران درتضاد هست.