ایران و ونزوئلا، شباهت‌ها و تفاوت‌ها
۱۳۸۶ تیر ۱۰, یکشنبه
هوگو چاوز، رئیس جمهور ونزوئلا، از روز یکشنبه ( اول ژوئیه)، برای یک دیدار دو روزه در ا یران به سر می‌برد. این سومین دیدار چاوز از ایران در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد است. از سال ۱۹۹۹ که چاوز در ونزوئلا به ریاست جمهوری انتخاب شد، تا کنون مجموعاَ ۶ بار از ایران دیدار کرده است.
آنچه که بیش از همه مواضع ایران و ونزوئلا را به هم نزدیک کرده است، نوع نگاه مشترک رهبران این دو کشور به ایالت متحده آمریکاست. هوگو چاوز نیز بسان رهبران جمهوری اسلامی مواضعی ضد آمریکایی دارد، ولی بر خلاف ایران، ونزوئلا کماکان دارای مناسبات رسمی با ایالات متحده است و ۱۳ درصد نیازهای نفتی آمریکا نیز از ونزوئلا وارد می‌شود.
ایران و ونزوئلا، هر دو از کشورهای بزرگ عضو سازمان کشورهای تولید کننده نفت (اوپک) هستند و به ویژه در زمینه تعیین سقف تولید و قیمت نفت صادراتی مواضع معمولاَ هماهنگی دارند.
رویکردهای منطقه‌ای متفاوت
در حالی که ایران به لحاظ سیاسی، اقتصادی و انرژیایی دارای مناسبات تنگاتنگی با همسایگان و کشورهای منطقه نیست، ونزوئلا کوشیده است به خصوص در برخی از رشته‌های اقتصادی و به ویژه در زمینه انرژی مبتکر برخی از ادغام‌ها و هم‌پیوندی‌ها در آمریکای جنوبی باشد و از این طریق مناسبات تنگاتنگی با همسایگانش برقرار کند. این ابتکارات تا آنجایی که صرفاَ به تلاش برای ایجاد یک جبهه‌ی ضد آمریکایی در منطقه محدود نشود از سوی همسایگان ونزوئلا با استقبال روبرو شده است.
در چالش بر سر پرونده هسته‌ای ایران، ونزوئلا در مجامع مختلف و از جمله در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدافع مواضع ایران بوده است. اخیراَ نیز خبرهایی در رسانه‌های جهان انتشار یافت که به موجب آنها، ونزوئلا برای کاستن از پیامدهای منفی تحریم بانک‌های صادرات و سپه ایران، برخی از خدمات و امکانات بین‌المللی مؤسسات مالی خود را در اختیار ایران قرار داده است.
سیاست‌های اجتماعی ظاهراَ مشابه
گرچه گفته می‌شود که ایران و ونزوئلا در گستره نظامی هم با یکدیگر همکاری‌هایی دارند، اما آنچه که در سطح رسمی نمود و بازتاب یافته، گسترش روابط عمدتاَ اقتصادی دو کشور در سال‌های گذشته است. ایران، بنا به داده‌های رسمی، نزدیک به یک میلیارد در بخش‌های ساخت و ساز، اتوموبیل‌سازی و استخراج نفت ونزوئلا سرمایه‌گذاری کرده است. ایران خودرو، پتروپارس و برخی از شرکت‌های ساختمانی بزرگ ایران از جمله موسساتی هستند که در ونزوئلا قراردادهایی در دست اجرا دارند.
به لحاظ اجرای برنامه‌های اجتماعی، دولت‌های ایران و نزوئلا شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند. ونزوئلا بخشی از درآمدهای نفتی خود را صرف گسترش آموزش، بهداشت و توزیع کالای ارزان در میان اقشار فرودست جامعه می‌کند. این برنامه‌ها به رغم جنبه‌های مثبت‌اشان، با انتقاداتی هم مواجه شده‌اند. از جمله این که در امور زیربنایی و زمینه‌هایی که اشتغال‌زایی داشته باشند سرمایه‌گذاری‌های لازم انجام نمی‌شود تا مردم از رهگذر کار خویش و نه از راه کمک‌گرفتن از دولت، به استقلال و توانایی مالی دست یابند.
در قیاس با ونزوئلا، کارنامه دولت احمدی‌نژاد که با شعار"بردن نفت به سر سفره‌های مردم" به قدرت رسیده است، چندان چشمگیر نیست و سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی این دولت، حتا در درون طیف‌های حامی آن هم، با انتقادات فزاینده‌ای روبروست.
سیاست در قبال رسانه‌ها
دولت ونزوئلا اخیراَ مجوز فعالیت یک تلویزیون خصوصی متمایل به اپوزیسیون را تمدید نکرد. مقامات مسئول استدلال می‌کنند که این تلویزیون ، سال ۲۰۰۲، در جریان کودتای نظامی اپوزیسیون علیه دولت چاوز، نقش پررنگی داشته است. ظرف هفته‌های گذشته خیابان‌های کاراکاس صحنه تظاهرات اپوزیسیون حامی ادامه فعالیت تلویزیون از یک سو، و موافقان دولت که از بسته‌شدن تلویزیون حمایت می‌کنند از سوی دیگر، بوده است.
در شماری از رسانه‌های جهان اقدام دولت چاوز به بستن تلویزیون یادشده، نشانه‌ای از گرایش به استبداد این دولت تلقی شده است. روزها و هفته‌های آتی صحت این گمانه‌زنی را بیشتر روشن خواهد کرد. ولی تا همین جا، می‌توان گفت که رسانه‌های مستقل و مخالف در ونزوئلا دست‌کم تا کنون، در قیاس با ایران با محدودیت‌ها و انسدادهای کمتری مواجه بوده‌اند.
ح