این بار نفت به جان تالاب میانکاله افتاد
۱۳۸۸ خرداد ۱۱, دوشنبه
پروژهی پالایشگاه نفت مازندران نه تنها از سد مخالفت‌های سازمان حفاظت محیط زیست و فعالان زیست‌محیطی گذشت، بلکه اینک در مراحل ابتدایی اجرایی خود قرار گرفته است.
احداث پالایشگاه نفت بهشهر از مصوبات دور نخست سفر رییس‌جمهور محمود احمدی‌نژاد، به استان مازندران بوده و در دور دوم سفر، رییس‌جمهور دستور مشخص شدن هر چه سریع‌تر تکلیف این پروژه را داده است. طرفداران محیط زیست معتقدند که احداث پالایشگاه در فاصله‌ی بسیار نزدیکی از تالاب بین‌المللی میانکاله صنعت گردشگری و موقعیت آب و هوایی این منطقه را با خطری جدی مواجه می‌سازد.
طبق مصوبه‌ی شورای عالی حفاظت محیط زیست در سال ۱۳۷۶، برای ساخت پالایشگاه باید مجوز و تأییدیه‌ی سازمان حفاظت محیط زیست را دریافت کرد.
ناصر کرمی، کارشناس اقلیم‌شناسی، در پاسخ به این پرسش که آیا احداث پالایشگاه در مازندران غیر قانونی است، می‌گوید: «قطعا. اینها رفتند مجوز گرفتند و کارشان را شروع کردند در حالی که مجوز محیط زیست را نداشتند. ضمنا طرح مغایر با طرح‌های بالادست آن منطقه، یعنی طرح آمایش سرزمین استان مازندران و طرح جامع استان است. اما این کارها پوپولیستی است، مثل احداث سد، کارخانه‌ی فولاد و پالایشگاه. چون فناوری ارزانی دارد و سرمایه‌گذاری آن راحت است و شما در اصل هزینه‌ی این کارها را از طبیعت می‌پردازید. آنها این را محاسبه نمی‌کنند و می‌گویند، من با ۵ میلیارد پالایشگاه ساختم. نمی‌گویند که این پالایشگاه هزینه‌ی واقعی‌اش ۲۰۰ میلیارد است، آن پولی که تو از طبعیت و محیط می‌پردازی.»
حر منصوری، مسئول انجمن دیده‌بان میانکاله، نظر خود را در این باره اینچنین ارائه می‌دهد: «هیچ نوع موافقت اصولی یا ارزیابی اثرات زیست‌محیطی در منطقه صورت نگرفته. ما در آن منطقه سنگ بستر را در عمق خیلی پایین‌تری نسبت به جاهای دیگر داریم و این خودش باعث می‌شود از بالادست یعنی جنوب غربی میانکاله آب‌های روان همه‌ی مشتقات نفتی را به سمت میانکاله ببرند. دقیقا جهت این آب‌ها به سمت میانکاله هست.»
به گفته‌ی الهه‌ی موسوی، خبرنگار زیست‌محیطی، حامیان اصلی این پروژه همان‌هایی بودند که آن را در سفرهای استانی پیشنهاد دادند، یعنی هيأت دولت: «ما در تمام سفرهای استانی رییس‌جمهور محترم، آقای احمدی‌نژاد، شاهد این هستیم که بدون اینکه ملاحظات زیست‌محیطی رعایت شود، یک‌سری طرح‌هایی تصویب می‌شود و این طرح‌ها مسئولین محیط زیست کشور را در مقابل عمل انجام‌شده قرار می‌دهد.»
خانم موسوی می‌گوید، استاندار و فرماندار بهشهر و استاندار مازندران همه از کسانی بودند که در پیگیری این طرح شرکت داشتند.
غیر از سازمان محیط زیست، سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی آبخیز‌داری نیز با این طرح مخالفت کرد. این سازمان منطقه‌ی حسین‌آباد بهشهر را مکان مناسبی برای احداث این پالایشگاه نمی‌دانست. اما بعد سازمان محیط زیست اعلام کرد که گزارش اجمالی زیست‌محیطی منطقه مورد تأیید سازمان قرار گرفته و کمیته‌ی ارزیابی با کلیات طرح موافقت کرده است.
به گفته‌ی الهه موسوی: «همان بلایی که به سر احداث پتروشیمی در گلستان آمد که ابتدا سازمان ایستادگی کرد و بعد تحت فشارهای مختلف (در واقع فشارهای خود دولت) به طور مشروط قبول و با کلیت قضیه موافقت کرد.»
انجمن‌های غیر دولتی و اساتید دانشگاهی رشته‌ی محیط زیست و دست‌اندرکاران صنعت اکوتوریسم نیز از مخالفان این طرحند. آنها معتقدند که تأسیس پالایشگاه در نزدیکی تالاب میانکاله یعنی از بین رفتن صنعت اکوتوریسم، در حالی که بخش زیادی از مردم این منطقه از این راه امرار معاش کرده و صنعت اکوتوریسم در میانکاله بسیار فعال است.
حر منصوری،مسئول انجمن دیده‌بان میانکاله، در این باره می‌گوید: «ما در سال قبل بیش از چهارهزار گردشگر داشته‌ایم که به صورت محسوسی در اقتصاد منطقه تأثیر داشتند، برای بازدید از میانکاله چکمه می‌خریدند، ماشین می‌گرفتند، خانه‌های محلی اجاره می‌کردند، از لیدر استفاده می‌کردند و به طور محسوس اقتصاد خردی را در منطقه ایجاد کرده بودند.»
این در حالیست که در برخی رسانه‌های ایرانی آمده، رؤسای پروژهی مازندران در نامه‌ای به رییس‌جمهور گفتند که با اجرای این پروژه تحولی ایجاد می‌شود و اینکه با این کار مردم منطقه از فقر و بیکاری رها می‌شوند. اما نظر دکتر کرمی چیز دیگری است: «همیشه این آدم‌هایی که این طرح‌های مخرب را دارند، در سنگر توسعه پناه می‌گیرند. در حالی که محیط زیست مشکلی با توسعه ندارد. ما نمی‌گوییم، توسعه یا مبارزه با فقر بد است. اما شما همان نامه را بخوانید که چقدر اغراق‌آمیز است. می‌گوید، ما اگر یک پالایشگاه اینجا بزنیم، فقر در مازندران ریشه‌کن می‌شود. آیا یک پالایشگاه می‌تواند، فقر یک استان سه میلیون‌نفری را از بین ببرد. مگر چند تا آدم قرار است در این پالایشگاه کار کنند؟»
حر منصوری نیز معتقد است که احداث پالایشگاه در نزدیکی تالاب میانکاله در نهایت به نفع اقتصاد این منطقه نیست. وی می‌گوید: «در درازمدت به نفع مردم نیست. چون تنها چیزی که باعث می‌شود آدم احساس تعلق به منطقه‌ای داشته باشد، ملک و زمینش هست. وقتی زمین را از انسان بگیرند و تنها پولش بماند، آن پول ارزش ندارد. با سرعت خیلی زیادی خرج می‌شود و شاید مشکلاتی را هم ایجاد کند و سرمایه‌ی اصلی ما که زمین و زادگاهمان هست از بین می‌رود. صرف نظر از اینکه در واقع زمینی که برای پالایشگاه خریداری شده، در حدود ۹۵۰ متری میانکاله هست و فاصله‌ی خیلی کمی هم با آن دارد.»
آیا ایستادگی سازمان حفاظت محیط زیست، ایستادگی در برابر توسعه‌ی میانکاله بود؟ الهه‌ی موسوی در پاسخ این پرسش می‌گوید: «در طرح‌هایی که سه چهار سال اخیر دارد اجرا می‌شود، هر جایی که محیط زیست مخالفت کرده، تمام مسئولین اجرایی استان‌ها بدون استثنا مدعی می‌شدند که محیط زیست دارد مقابل توسعه می‌ایستد، یعنی اصلا متوجه نیستند که اصلا این سازمان برای چه و با چه هدفی به وجود آمده.»
نویسنده: فریبا والیات
تحریریه: شهرام احدی
این گزارش را می‌توانید از طریق لینک صوتی زیر بشنوید.