بار دمكراسى در عراق تنها برشانه كردها؟
۱۳۸۴ مرداد ۱۰, دوشنبه
اق به سوالات دويچه وله در اين زمينه پاسخ داده است.
گفتگو: مريم انصارى
دویچه وله: آقای مهتدی، می خواستم از شما خواهش کنم که توازن قوای سیاسی در عراق و وزن کردستان در این توازن سیاسی را توضیح بدهید.
صلاح الدین مهتدی: در توازن جديدى كه بعد از جنگ ايجاد شد، كردها نقش بسيار برجسته ترى پيدا كردند. الان رییس جمهورعراق کرد است، وزیر خارجه عراق کرد است، رییس ستاد ارتش عراق کرد است و وزیر برنامه ریزی و بودجه دولت عراق هم کرد است که این نشاندهنده ی وزن آنهاست در دولت مرکزی.
دویچه وله: آیا موقعيت آنها در دولت مرکزی تعیین کننده ی نقش آنها هم در آینده ی سیاسی عراق هست یا اینکه این می تواند در عین حال یک جنبه ی سمبلیک داشته باشد؟
صلاح الدین مهتدی: تصور نمی کنم جنبه ی سمبلیک داشته باشد، ولی از آنجا که کردها گروه پراکنده ای نیستند در عراق، اگر عربهای عراق و دولت مرکزی بخواهند این نفوذ کردها را تقلیل بدهند با خطر تجزیه عراق روبرو خواهند شد. برای اینکه کردها امکان جداشدن از عراق و بیرون آمدن از آن چهارچوب را در اختیار دارند. می دانید کردها سرزمین خاص خودشان را دارند. این سرزمین، پشت جبهه اش بخش کردستان ایران، بخش کردستان ترکیه و بخش کردستان سوریه است. بنابراین، از نیروی زیادی برخوردارند در مذاکره با دولت مرکزی. من فکر نمی کنم که تنها جنبه ی سمبلیک داشته باشد. و اگر عربها بخواهند مسئله ی کردستان را فقط در اینگونه شکل سمبلیک نگه دارند، با خطر تجزیه عراق روبرو خواهند شد.
دویچه وله: شما فکر می کنید که آقای جلال طالبانی بعنوان رییس جمهور فعلی عراق در آینده اين كشور و در تحولاتی که به سود دمکراسی در عراق ممکن است پیش بروند چه نقشی می توانند داشته باشند؟
صلاح الدین مهتدی: کردها بطور کلی خواهان یک دولت فدرال و دمکراتیک در عراق هستند. دولتی برمبنای انتخاب پارلمانی که در تقابل است با دولت اسلامی که شعیه ها طلب می کنند. بنابراین وجود کردها در داخل عراق ضمانتی ست برای دمکراسی در عراق. خصوصا آقای طالبانی که هم خواهان یک دولت لائیک و هم خواهان یک سیستم دمکراتیک است. به نظر من وجود آنها ضمانتی ست و در عین حال خروج آنها از دولت عراق کشور را بسوی یک جمهوری اسلامی شیعی، بنوعی وابسته به ولایت فقیه در ایران، سوق خواهد داد. بنابراین، هیچیک از کشورهای جهان و دولتهای بزرگ خواهان جدایی کردها از این قواره ی سیاسی عراق نیستند. آقای طالبانی در مدتی که ریاست جمهوری عراق را بدست دارند گامهای موثری در راه دمکراتیزه کردن عراق برداشته اند. تصور می شود که در دولت آینده هم کردها همان نقشی را که تا بحال داشته اند، ایفا کنند.
دویچه وله: الان تمام هم و غم و پافشاری بر سر اینست که کمیته ی تدوین قانون اساسی عراق کار خودش را با سرعت پیش ببرد. سوال اصلی اینجاست که جایگاه دمکراسی و حقوق کردها در این قانون اساسی در کجاست، آیا این تامین می شود یا نه؟
صلاح الدین مهتدی: شیعیان عراق که اکثریت مردم عراق را تشکیل می دهند گوشه ی چشمی به سیستم ولایت فقیه دارند و سنی های عراق هم که پیش بینی می شد که اشخاص لائیک باشند، متاسفانه معلوم شد که تعداد آنها بسیار کم است. سنی های عراق به دو بخش تقسیم شده اند، یا افراط گرایان مذهبی پیروان زرقاوی اند و یا ناسیونالیست های عرب شبه فاشیست پیروان پیشین صدام حسین. گروههای آزادیخواه و دمکرات در داخل سنی های عرب زیاد نیست، نیرویشان کم است. در نتیجه، براستی پایگاه دمکراتی در عراق اکنون تقریبا به کردها منحصر شده است.
دویچه وله: فکر می کنید که این وزنه برای پیشبرد دمکراسی در عراق کافی ست؟
صلاح الدین مهتدی: نه، من فکر نمی کنم.
دویچه وله: و آینده ی عراق چه خواهد شد؟
صلاح الدین مهتدی: به نظر من این مبارزه و کشمکش سیاسی و اجتماعی طولانی را پیش خواهد آورد که امیدوارم خونین نباشد.
دویچه وله: آخرین سوال من اتفاقا برمی گردد به اینکه کشمکش به چه سمتی و به چه صورتی در عراق ادامه خواهد یافت؟ آیا برنامه ریزی برای خروج نیروهای آمریکایی درحال حاضر یک امر واقعبینانه است یا نه؟
صلاح الدین مهتدی: به نظر من خروج نیروهای آمریکایی در حال حاضر نه به نفع آمریکاست و نه به نفع مردم عراق. منتها، می شود روی کمک سازمان ملل متحد و کمک اتحادیه اروپا که نیروهای مشترکی از اروپاییان تحت رهبری سازمان ملل متحد و با مشارکت آمریکا بتواند جای نیروهای فعلی آمریکایی و انگلیسی، همیپمانان، را بگیرد حساب کرد که در عین حال ضامنی هستند برای ادامه ی آرامش و همچنین برای استقرار دمکراسی.