بازتاب آمادگی آمریکا و ایران برای گفت‌وگو
۱۳۸۶ اردیبهشت ۲۵, سه‌شنبه
از فرصت کنفرانس شرم‌الشیخ، آنچنانکه انتظار می‌رفت، برای ایجاد گشایشی در روابط ایران و امریکا استفاده نشد، اما ملاقات کوتاهی که میان عباس عراقچی، یکی از معاونان وزارت خارجه جمهوری اسلامی و رایان کراکر، سفیر آمریکا در عراق در حاشیه نشست شرم‌الشیخ صورت گرفت، ممکن است ثمراتی را در پی داشته باشد.
پس از این دیدار، هوشیار زیباری، وزیر خارجه عراق از توافق ایران و امریکا برای مذاکره‌ی درباره عراق در آینده نزدیک خبر داد. زیباری حتی پا فراتر گذاشت و از ملاقات وزرای خارجه‌ی دو کشور سخن گفت، اما ظاهراً برای چنین سطحی از ملاقات توافق حاصل نشده است.
برخی رسانه‌ها از جمله روزنامه‌ی عرب‌زبان الحیات، با اشاره به احتمال دیدار هیات‌های ایرانی و آمریکایی، نوشتند که طرف آمریکا خواهان گفتگو با ایران تنها درباره عراق است، اما ایران مایل است این مذاکرات در چهارچوب عراق باقی نماند و شامل مسائل فیمابین دو کشور نیز بشود.
الحیات حتی از "شروط" ایران نام برده بود که خواهان آزادی ۵ دیپلمات بازداشت شده در اربیل عراق، آزاد کردن دارایی‌های بلوکه شده‌ی ایران در آمریکا و توافق برای دیدار و مذاکره در سطح وزرای خارجه دو کشور بود.
لیکن آمریکا آغاز هر گونه گفتگو با ایران در ارتباط با مسائل میان دو طرف را منوط به توقف فعالیت‌های فراوری اورانیوم از سوی ایران مشروط کرده است، چیزی که ایران تاکنون از پذیرش آن سرباز زده است.
اکنون توافق برای مذاکره درباره‌ی عراق حاصل شده است و اگر این مذاکرات صورت گیرد و نتایج آن برای دو طرف رضایت‌بخش باشد، به احتمال زیاد ادامه یافته و شامل مسائل فیمابین نیز خواهد شد. به همین دلیل این توافق بازتاب وسیعی در رسانه‌ها و محافل سیاسی هر دو کشور داشت.
مرحله جدیدی در تفکر دولت بوش
روزنامه بوستون کلوپ آمادگی آمریکا برای مذاکره با ایران را "نشان‌دهنده‌ی مرحله جدیدی در تفکر دولت جورج بوش" دانسته است.
به نوشته‌ی این روزنامه، "در دسامبر گذشته وقتی که گروه تحقیق عراق پیشنهاد گفت‌وگوی مستقیم با ایران و سوریه را مطرح کرد، مقام‌های دولت آمریکا علاقمندی کمی نسبت به آن نشان دادند، اما با فشار فزاینده‌ی کنگره برای توقف خشونت‌ها در عراق، به نظر می‌رسد که آمریکا به این نتیجه رسیده که سنجش این مساله که آیا ایران می‌تواند از نفوذ خود در عراق برای کمک به توقف خشونت‌ها و برقراری آشتی ملی استفاده کند، ارزش امتحان کردن را دارد."
"لی همیلتون" از اعضای گروه تحقیق عراق، تصمیم دولت بوش برای مذاکره با ایران را یک پیشرفت دلگرم کننده خوانده و می‌گوید: «ما دارای یک فهرست طولانی از مشکلات با ایران هستیم. انتظار راه‌حلی فوری برای آنها را ندارم، اما باید گفتگوها آغاز شود، ادامه پیدا کند و در نهایت در سطوح عالی دولت انجام شود. »
اما ریچارد پرل از کارشناسان موسسه "امریکن اینترپرایز" که از موسسات وابسته به نومحافظه‌کاران آمریکایی است می‌گوید، خاورمیانه به این گفت‌وگوها به عنوان ضعف نگاه خواهد کرد. وی می‌افزاید: «به نظر من باور داشتن این مساله که ایران منافع خود را در تلاقی با منافع آمریکا در عراق می بیند، احمقانه است. »
واکنش‌ها در ایران
محمدرضا حاج بابایی، نماینده مجلس ایران به خبرگزاری "آفتاب" گفته است: «شرایط فعلی برای مذاکره کلی با آمریکا مناسب نیست. اما درباره عراق نیز باید مواظب بود که تنها در چارچوب مسایل این کشور مذاکره صورت گیرد».
وی می‌گوید: «قطعاً رویکرد آمریکا در مذاکره با جمهوری اسلامی رویکرد حریم شکنانه و به قصد شکستن ابهت جمهوری اسلامی در میان نهضت‌های اسلامی در جهان و نزول اعتبار ماست و این برای جمهوری اسلامی هزینه‌های فراوانی در جهان خواهد داشت».
"حسین مرعشی" عضو شورای مرکزی کارگزاران سازندگی معتقد است: «این مذاکرات اولین قدم است و اگر به نتایج مثبتی برسد می‌تواند بسترهای مذاکره دوجانبه ایران و آمریکا را تقویت کند.»
مرعشی درباره‌ی اهداف ایران و آمریکا از انجام این مذاکرات می‌گوید: «آمریکایی‌ها مایلند هرچه زودتر دولت مردمی عراق تقویت شود و امنیت در این کشور برقرار شود و زمینه خروج آنها فراهم شود، چرا که در این زمینه با مشکل جدی مواجه هستند. از سوی دیگر برای ایران نیز برقراری امنیت و تقویت دولت مردمی عراق در درجه اول اهمیت قرار دارد.»
علاءالدین بروجردی، یک نماینده دیگر مجلس به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفته است، «از آنجا که مذاکرات ایران و آمریکا در یک هدف‌گذاری مشخص و محدود تعیین شده است طبیعتاً فعلاً بحثی به نام فتح باب برای مذاکرات ابعاد دیگر مسائل جمهوری اسلامی ایران با آمریکا باز نیست.»
حسین شریعتمداری، نماینده‌ی آیت‌الله خامنه‌ای در روزنامه‌ی کیهان که همواره دارای دیدگاه‌های افراطی درباره‌ی آمریکاست، این بار نیز با تندترین کلمات واکنش نشان داده است. مدیرمسئول کیهان گفته است: «مذاکره با آمریکا دست دادن با شیطان و رقصیدن با گرگهاست.»
حسین شریعتمداری می‌گوید: «آمریکا مذاکره را فقط برای مذاکره می‌خواهد، نه برای حل و فصل مسایل فیمابین. به محض آنکه ایران به مذاکره با آمریکایی‌ها تن دهد، در حقیقت خواسته‌ی آنها بعد از ۲۸ سال را بر آورده ساخته‌ایم.»
مدیرمسئول کیهان می‌گوید، آمریکا در پی شکستن "الگوی امام خمینی است"، "آمریکایی‌ها قصد دارند از طریق مذاکره با ایران این الگو را بشکنند به این معنا که مذاکره را فقط برای مذاکره می‌خواهند و از انجام و حتی شروع مذاکره قصد دارند توهم این اقدامات را به نهضت‌های جهان اسلام القا کنند که اگر جمهوری اسلامی ایران خواستگاه عقبه استراتژیک و ایدئولوژیک شماست، این ریشه و عقبه هم نهایتا بعد از ۲۸ سال مقاومت چاره‌ای جز نشستن در کنار آمریکا و مذاکره با آمریکا ندیده است."
وی خطاب به دولتمردان جمهوری اسلامی که قصد مذاکره با آمریکا را دارند گفت: «آنها باید بگویند که چه تغییری در ماهیت آمریکا پدید آمده است که تا چند وقت قبل همه مذاکره با آمریکا را مضموم می‌دانستند و امروز آن را مورد پسند تلقی می‌کنند، آیا تحولی پیش آمده است؟»