بازگشت زندگی فرهنگی به لبنان

در دو سال گذشته که به خاطر ناِِِِِِِِِِِآرامی‌های سیاسی زندگی عادی در لبنان مختل گشته بود، فعالیت هنری نیز در این کشور رونق و رواجی نداشت. اینک با بازسازی نهادهای حاکم و برگشت نسبی آرامش سیاسی به لبنان، فعالیت هنری نیز از سر گرفته شده که برگزاری دو جشنواره موسیقی نشان روشن آن است.

نوای گرم موسیقی جاز بار دیگر در رواق‌های کاخ بیت‌الدین طنین می‌اندازد. صدها نفر از دوستداران موسیقی در میان طاق‌ها و ستون‌های کاخ متعلق به قرن نوزدهم، به نوای موسیقی گروهی که از آمریکا دعوت شده گوش می‌دهند. کاخ تاریخی با آوای چهار نوازنده گروه، جان می‌گیرد.

تامارا صیدان یک زن ساده لبنانی است و مثل بیشتر هم‌میهنانش از اینکه جشنواره‌های فرهنگی پس از دو سال وقفه کار خود را از سر گرفته‌اند، خوشحال است. او می‌گوید:

”این نشان می‌دهد که زندگی عادی به کشور ما برمی‌گردد. آرزو می‌کنم که این اوضاع ادامه پیدا کند. ما گاهی ناچار هستیم آشوب‌های سیاسی کشور را ندیده بگیریم.“

مردم لبنان شرایط سختی پشت سر گذاشته اند. ژان ماری مغالبانی جراح است. این طرفدار موسیقی جاز، افتتاح فستیوال موسیقی را علامتی سیاسی می‌داند: ”به نظر من اینجا فقط حرف فرهنگ نیست، بلکه حرف از برخورد فرهنگ هاست. این بازتابی از وضعیت سراسر لبنان است. مردم دو جور هستند: برخی با سلاح خود زندگی می کنند و برخی با فرهنگ خود.“

احیای جشنواره‌های موسیقی

در ژوئیه ۲۰۰۶ با شروع جنگ با اسرائیل، دو جشنواره موسیقی یعنی فستیوال بیت‌الدین و جشنواره دیگری که سالانه در شهر بعلبک برگزار می‌شود، به حال تعطیل درآمد. یک سال بعد ناآرامی‌ها به ارودگاه فلسطینی‌ها در نهرالبارد در شمال لبنان کشیده شد. در شرایطی شبیه جنگ داخلی، برای کارگزاران جشنواره‌های موسیقی بی‌نهایت دشوار بود که بتوانند گروه‌های خارجی را برای اجرای موسیقی به لبنان دعوت کنند. وفا صائب از مسئولان جشنواره موسیقی بیت‌الدین در این باره می‌گوید:

”برنامه امسال جشنواره چند بار تغییر کرد، چون خیلی از گروه‌های هنری مایل نبودند به لبنان بیایند و از دست ما هم کاری ساخته نبود. البته ما تردید این گروه‌ها را درک می‌کنیم.“

جشنواره موسیقی در شهر تاریخی بعلبک سابقه‌ای دیرین دارد و از اعتبار زیادی برخوردار است. این جشنواره نیز توانسته است کار خود را از سر گیرد. اسما فریحه یکی از مدیران این جشنواره با غرور می‌گوید:

”این چالش بزرگی است، اما ما به رغم جنگ و موانع دیگر قصد داریم به هر قیمتی فرهنگ را زنده نگه داریم.“

جشنواره بعلبک که سابقه هنری درخشانی دارد، در سال‌های گذشته با دشواری‌های بسیاری روبرو بوده است. معبد رومی که محل برگزاری برنامه‌ها بود، امروزه در دست نیروهای تابع حزب الله است. جشنواره بعلبک که یکی از مهم‌ترین میعادگاه‌های هنر خاورمیانه به شمار می‌رود، در زمان جنگ داخلی لبنان از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ متوقف شده بود.

منتقدان هنری شکوه می‌کنند که در لبنان کسی در بند شکوفایی فرهنگ و هنر نیست. فعالیت‌های نمایشی راکد مانده است. به رغم این شرایط مجیده الرومی خواننده معروف لبنان سرشار از امید است و با آغاز کار جشنواره موسیقی نیروی تازه‌ای گرفته است:

”با این برنامه‌ها لبنان نشان می‌دهد که زندگی را از سر گرفته است. مردم لبنان سرسخت و مقاوم هستند. اراده زندگی در این کشور از مرگ قوی‌تر است. اینجا شوکت و غرور از اندوه برتر است و شادی بر جنگ غلبه می‌کند.“

شب موسیقی جاز نشان می‌دهد که دستکم در طول این برنامه هنری، فرهنگ می‌تواند بحران سیاسی را کنار بزند.