بحث رفراندوم برای طرحی نانوشته

آیا هرچیزی را می‌شود به رای مردم گذاشت؟ آیا مردم به طرح های اقتصادی پیچیده می‌توانند آری یا نه بگویند؟ اصلا چرا این بار مسئولان ترجیح می‌دهند از مردم سوال کنند؟ آیا نقدی کردن یارانه ها که اساس طرح تحول اقتصادی است، مساوی با هدفمند کردن آنهاست؟ این سوال‌ها را دویچه دله با دکتر پدرام سلطانی، عضو کمیسیون نفت و گاز اتاق بازرگانی تهران و ایران و صاحبنظر در مسائل اقتصادی در میان گذاشته است.

هدف نمایندگان مجلس از پیشنهاد رفراندم برای طرح آقای احمدی نژاد چیست؟

من متاسفانه هدف مجلس از این کار را نمی‌دانم. البته فکر هم نمی‌کنم که این تصمیم قطعی شده باشد. این نظر گروهی از نمایندگان مجلس هست. طبیعی است که در هرکشوری تصمیم‌گیری های بزرگ را اصولا به رفراندم می‌گذارند، اما ماهیت این تصمیم گیری ها باید اول تعیین شود. تا بعد مشخص شود که این طرح قابلیت به رفراندم گذاشتن دارد یا نه. به عنوان مثال طرح هایی که نیاز به کار کارشناسانه و یکسری تجربیات داشته باشند، اصولا در زمره طرح هایی نیستند که بشود آنها را به رفراندم گذاشت. نمونه های مختلفی که ما در کشورهای مختلف دیده ایم در خصوص مثلا الحاق کشورهای جدیدی به اتحادیه اروپا، یا در زمینه قانون اساسی، چیزی که به هرحال حقوق همه شهروندان را باید حفظ کند، این‌ها مواردی هستند که به رفراندم گذاشته شده‌اند، اما من سراغ ندارم که بحث‌های اقتصادی آنهم با یک چنین ماهیت پیچیده و تخصصی را می‌توان به رفراندم گذاشت. و آیا نتیجه رفراندم، می‌تواند نتیجه درستی برای سرنوشت کشور باشد یا نه.

آیا ممکن است منظور از طرح این رفراندم انداختن مسئولیت یک کار سخت به گردن خود مردم باشد؟

این امکان دارد. ولی من امیدوارم که این نیت قانونگذارهای ما نباشد. ولی اگر این دیدگاه باشد باعث تاسف است. چون هدفمند کردن یارانه ها برای اقتصاد ایران یک شانس است اگر درست اجرا شود وگرنه می‌تواند تبعات بسیار سنگین و پرلطمه ای برای کشور داشته باشد.

آیا طرح آقای احمدی نژاد اجرای صحیح آن چیزی هست که در برنامه توسعه چهارم تحت عنوان هدفمند کردن یارانه ها آمده بود؟

هدفمند کردن یارانه ها در برنامه چهارم بخصوص در بخش فرآورده های نفتی و حامل های انرژی خیلی خوب تبیین شده بود که متاسفانه از آن جلوگیری شد. اما آنچه آقای احمدی نژاد گفته هدفمند کردن نیست، بلکه نقدی سازی یارانه است و من نقدی سازی را هدفمندسازی تعبیر نمی‌کنم، چون همین حالا هم یارانه ها غیرنقدی است و غیرهدفمند، حالا این می‌تواند تبدیل شود به نقدی و مجددا غیرهدفمند. بنابراین اگر بحث فقط نقدی سازی یارانه ها باشد، این هدفمند کردن تلقی نمی‌شود.

طرح نقدی کردن یارانه ها چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد؟

من تا بحال چیزی را به عنوان طرح از دولت محترم ندیده‌ام. آن چیزی که آقای احمدی نژاد گفته اند، صرفا یک ایده بود، برای آنکه یارانه ها را نقدی کنند. طرح اصولا به نوشتاری گفته می‌شود که تمام جوانب امر را بسنجد، برای مثبت و منفی ا‌ش تمهیداتی را اتخاذ کند، و یک مجموعه ای از قوانین و مقررات را داشته باشد و برنامه هایی که باید پیاده شوند. یک جمله که نمی‌تواند طرح محسوب شود. این باید حتما در قالب طرح درآید و اگر درست اینکار انجام شود، شاید بشود بخشی از یارانه ها را هم نقدی پرداخت کرد واثرات منفی هم بر اقتصاد نداشته باشد. وگرنه می‌تواند مشکلات بزرگی را برای اقتصاد بهمراه داشته باشد.

البته با گفتن "طرح" به خود ایشان استناد می‌کنم. چون آقای احمدی نژاد از طرح تحول اقتصادی صحبت کرده اند. ولی سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا در ایران طرح آماری درستی برای بررسی درآمدها وجود دارد که بر مبنای آن حتی همین شکل از سوبسید هم، یعنی پرداخت نقدی آن، بتواند به شکل صحیحی انجام شود؟

تا آنجا که من اطلاع دارم خیر! و یکی از تهدیدات جدی برای انجام چنین طرحی هم همین است که ما اصولا آماری نداریم که دهک های جامعه تقسیم بندی شده باشند که فقیرترین دهک چه کسانی هستند، دهک بعدی چه کسانی و... نخیر ما این آمار را نداریم و الان در قالب یک طرح آماری جدید می‌خواهند مبادرت به این کار کنند و آنهم به شیوه خود اظهاری که من فکر می‌کنم قطعا دارای لغزش ها و خطاهای بسیار بالایی خواهد بود، چون اصولا زمانی که صحبت از دریافت نقدی شود، قطعا آن خود اظهاری روش مناسبی برای این تقسیم بندی نخواهد بود.