بحران خاورميانه، شانسى براى پيشبرد پرونده هسته‌ای؟
۱۳۸۵ تیر ۲۷, سه‌شنبه
� ارزيابى می‌شود.
تظاهرات امروز تهران با حضور نماينده حزب‌الله لبنان و سخنان غلامعلى حداد عادل رئيس مجلس شوراى اسلامى كه اعلام كرد جنگ تازه شروع شده، در خبرگزارى‌هاى جهان انعكاس پيدا كرد. انعكاس اين خبر در كنار سخنان محمود احمدى‌نژاد رييس جمهور ايران بود كه با تاكيد حق جمهورى اسلامى بر داشتن چرخه سوخت هسته‌اى گفت ”ما با اروپايى‌ها كار را پيش می‌بريم و اگر مشكلى پيش بيايد براى همه اتفاق خواهد افتاد.”
اين مواضع در حالى اعلام می‌شود كه برخى ديگر از دولت‌مردان ايران از جمله منوچهر متكى وزير خارجه ايران از پايان دادن به بحران خاورميانه حمايت می‌كنند، البته با راه حلى كه پشتوانه تحقق در شرايط فعلى ندارد. منوچهر متكى خواهان مبادله اسرا براى خاتمه جنگ شده است.
تحليل گران مسائل سياسى ايران بر اين نظرند كه رهبران جمهورى اسلامى بااميد به اينكه تقابل نظامى اسرائيل و حزب‌الله لبنان اذهان را از فعاليت‌هاى هسته‌اى ايران منحرف می‌كند، بر بحران خاورميانه دامن می‌زنند.
اگرچه تلاش جمهورى اسلامى با تكيه بر اين باور است كه از حزب‌الله لبنان تنها حمايت معنوى می‌كند، اما اين نيرو با استفاده از موشك‌هايى كه ايران در اختيار حزب‌الله قرارداده و كمك‌هاى بيدريغ مالى اين كشور به جنگ ادامه می‌دهد. حزب‌الله لبنان خود نيز اعلام كرده كه با موشك‌هاى از نوع رعد دو و سه يك ايستگاه قطار در حيفا را هدف قرار داده، موشك‌هايى كه ساخت ايران است.
اين همه درحالى است كه ايران را خطر تحريم‌هاى مختلف بين‌المللى تهديد می‌كند. و يكى از مهمترين اتهاماتى كه ايران را به ورطه انزوا و قرار گرفتن تمامى اعضاى دايمى شوراى امنيت در مقابل آن می‌كشاند، ايجاد بحران در خاورميانه و حمايت از تروريسم است. اينكه محمود احمدى نژاد چگونه می‌خواهد كار را تنها با اروپايى‌ها به سامان برساند و با آنها وارد مذاكره شود، معلوم نيست.
آغاز دور جديدى از خشونت در خاورميانه با جنگى كه جز ويرانى و كشتار براى مردم لبنان، نوارغزه و اسرائيل ببار نمی‌آورد، پرونده هسته‌اى ايران را از قطعنامه شوراى امنيت سازمان ملل نجات نخواهد داد. طبيعى است كه جامعه بين‌الملل تلاش خود را خواهد كرد تا از نفوذ ايران و سوريه براى برقرارى مجدد صلح استفاده كند، اما اينكه سياستگذاران ايران تا چه اندازه به نقش خود براى پايان دادن به كشتار سود جويند، موضوعى ديگر است.
به عقيده پاره‌اى صاحبنظران مسايل خاورميانه، تلاش رهبران جمهورى اسلامى براى استفاده از نفوذ خود در ميان حزب‌الله لبنان، شيعيان عراق و ساير جنبشهاى اسلامى منطقه به منظور اعمال قدرت در مقابل غرب می‌تواند يك نتيجه اسفبار ديگر نيز براى ايران داشته باشد: بكار گرفتن بحران بوجود آمده از سوى نيروهاى جنگ‌طلب به عنوان اهرمى براى به كرسى نشاندن سياست‌هاى خشن عليه اين كشور.
مريم انصاری
* * * *
آيا دولت ايران پشت حملاتِ حزب‌الله است؟
در آمريكا غالب رسانه‌ها و نيز مقامات رسمی اعتقاد دارند ربودن سربازان اسرائيلی توسط جنگنده‌های حزب‌الله لبنان و حملات حزب‌الله به شمال اسرائيل به فرمان ايران و سوريه و با موشك‌های ساخت ايران صورت گرفت، اما چندتن از پژوهشگران دانشگاهی در آمريكا از جمله يرواند آبراهاميان، فاطمه حقيقت‌جو و حميد دباشی اعتقاد دارند ايران چنين كنترلی بر حزب‌الله ندارد.
گروه زيادی از فعالان جنبش ضد جنگ (عراق) در آمريكا كه می‌پندارند سرنوشتی چون سرنوشت عراق هم اكنون ايران را به طور جدی تهديد می‌كند، به طور سيستماتيك از هر اقدامی كه افكار عمومیِ آمريكا را عليه حكومت اسلامی ايران يا جنبش‌های اسلامی تهييج كند دوری می‌جويند. بسياری از اين فعالان اعتقاد دارند حمايت از نيروهای اپوزيسيون ضد جمهوری اسلامی، يا پوشش رسانه‌ای دادن به سياست‌های سركوب آزادی‌های مدنی، زن‌ستيزی و همجنسخواهی‌ستيزیِ رژيم ايران در آمريكا، تكرارِ كارزارِ تبليغات كابينه‌ی بوش است برای تدارك حمله به ايران.
نشريه‌ی «وركز ورلد» وابسته به يكی از سازمان‌های چپ آمريكا كه در سازمان دادنِ جنبش ضدجنگ يكی از فعال‌ترين نقش‌ها را داشته در گزارشی می‌نويسد استفاده از عباراتی چون «فاشيسم اسلامی» و «تبديل شدن ايران به يك زندان بزرگ» تكرار حرف‌های جورج بوش و تونی بلر است. اين روزنامه می‌نويسد تقاضای تحريم اقتصادی عليه ايران و فشار به دولتِ آن برای صرف نظر كردن از حق داشتن نيروی اتمی، تلاش‌هايی است در جهت «دوباره مستعمره كردن» ايران.
پس از تغييرِ سياست وزارت امورخارجه آمريكا دائر بر پذيرش مذاكره‌ی مستقيم با دولت ايران، به نظر می‌رسيد احتمال حمله‌ی نظامیِ آمريكا به ايران به ميزان زيادی كاهش پيدا كرده. اما در روزهای اخير كه ميان حزب‌الله لبنان و ارتش اسرائيل جنگ درگرفته، بار ديگر خطر حمله به ايران از سوی آمريكا يا اسرائيل برای فعالانِ چپ و ليبرال در آمريكا عمده شده است، زيرا حزب‌الله يكی از سازمان‌های اسلامی در خاورميانه است كه از حمايت فعال سياسی، مالی و نظامی ِ ايران برخوردار است.
در مقابل ادعای كابينه‌ی بوش حاكی از دست داشتن ايران در تحريكات ضد اسرائيلی، تاريخدان و استاد دانشگاه باروك در نيويورك، يرواند آبراهاميان معتقد است رهبران حزب‌الله از ايران دستور نمی‌گيرند (فاينانشال تايمزـ ۱۸ جولای). آقای آبراهاميان می‌گويد هدف اصلی تبليغات دولت بوش هنوز «تغيير رژيم» در ايران است و احتمال حمله‌ی نظامیِ آن به ايران هم هنوز از ميان نرفته.
خانم فاطمه حقيقت‌جو پژوهشگر مهمان در دانشگاه «ام‌آی‌تی» كه در دوره‌ی رياست جمهوری محمد خاتمی نماينده‌ی مجلس بود به خبرنگار فاينانشال تايمز می‌گويد: «گمان نمی‌كنم ايران در اين تحريكات دست داشته باشد. ايران در سياست خارجی روشی پراگماتيك در پيش گرفته و نمی‌خواهد با اسرائيل وارد درگيریِ جدی شود.»
حميد دباشی استاد دانشگاه كلمبيا در گفتگوئی با صدای آمريكا گفت حزب‌الله يك نيروی مشروع داخلی در لبنان است كه تا پيش از درگيری‌های اخير داشت به تدريج خود را خلع سلاح می‌كرد تا به طور قانونی همچون يك حزب رسمی در انتخابات و صحنه‌ی سياسیِ لبنان حضور داشته باشد. حال كه جنگ در گرفته، آقای دباشی معتقد است همان طور كه اسرائيل از سلاح‌های ساخت آمريكا استفاده می‌برد حزب‌الله نيز حق دارد از سلاحها و مهمات ساخت ايران استفاده كند. دولت اسرائيل ادعا می‌كند موشك‌های شليك شده به شمال لبنان همان موشك‌های فجر (ساخت ايران) هستند.
يكی از نزديكانِ دولت ايران نيز به شرط نياوردن نام‌اش به خبرنگار فاينانشال تايمز گفته است ايران خواهان حل بحران اتمی از طريق مذاكرات ديپلماتيك است و به هيچ وجه به حزب‌الله دستور ربودن سربازان اسرائيلی را نمی‌دهد.
عبدی كلانتری ـ برای بخش فارسی صدای آلمان ـ از نيويورك