توافق سران اتحادیه اروپا در آستانه مذاکره با ترکیه
۱۳۹۴ اسفند ۲۸, جمعه
نشست پنجشنبه شب سران کشورهای اتحادیهی اروپا در بروکسل با موفقیت همراه بود و آنان توانستند در طرح توافقنامه‌ای با ترکیه برای چیرگی بر بحران پناهجویان در اروپا به مواضع مشترکی دست یابند. در این نشست شبانه بر روی رئوس بسته‌ای توافق شد که قرار است امروز (جمعه ۱۸ مارس) با دولت ترکیه به بحث و مذاکره گذاشته شود.
بر خلاف آنچه قبلا اعلام شده بود، رئوس این توافقنامه‌ی شبانه به احمد داوداوغلو، نخست وزیر ترکیه ارائه نشد. رایزنی‌ها قرار است پیش از ظهر جمعه نخست در گروه کوچکی متشکل از داوداوغلو، دونالد توسک، رئیس شورای اروپا، ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اتحادیهی اروپا و نیز مارک روته، نخست وزیر هلند که کشورش ریاست دوره‌ای اتحادیهی اروپا را برعهده دارد، برگزار شود. پس از آن در طول روز نشست مشترک همه‌ی سران اتحادیهی اروپا با داوداوغلو برگزار خواهد شد.
بیشتر بخوانید: بالاگرفتن انتقادها در اتحادیه اروپا به معامله با ترکیه بر سر پناهجویان
هنوز معلوم نیست که نتیجه‌ی رایزنی‌های اتحادیهی اروپا و ترکیه چه خواهد شد و آیا طرفین در جزئیات به توافق می‌رسند یا خیر. سران اتحادیهی اروپا در این باره دیدگاه‌های گوناگونی دارند و شانس موفقیت را یکسان ارزیابی نمی‌کنند.
برای نمونه فرانسوا اولاند، رئيس‌جمهوری فرانسه معتقد است: «ما در راه درست گام برمی‌داریم، اما نمی‌‌توان گفت که واقعا به پایان خوبی خواهیم رسید». شارل میشل، نخست وزیر بلژیک نیز می‌گوید که توافق ممکن است، اما قطعی نیست. مارک روته هشدار می‌دهد: «این ماجرا هنوز تمام نشده است». و ورنر فایمن، صدراعظم اتریش تصریح می‌کند: «اینکه آیا موفق خواهیم شد را فقط یک غیبگو می‌داند».
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، نشست روز نخست سران را روی هم مثبت ارزیابی می‌کند. به باور او، فضای این نشست "بسیار سازنده" بوده است. با این همه مرکل معتقد است که مذاکرات با داوداوغلو کاملا آسان نخواهد بود، اما همه‌ی سران اتحادیهی اروپا بر سر این موضوع اتفاق نظر دارند که باید همه‌ی تلاش‌ها را برای دستیابی به توافقی با ترکیه انجام داد.
برخی رئوس توافقنامه
هسته‌ی مرکزی توافقنامه با ترکیه این است که در آینده پناهجویانی که از طریق غیرقانونی وارد یونان می‌شوند بتوانند به ترکیه بازپس فرستاده شوند. در مقابل اتحادیهی اروپا باید به ازای هر پناهجوی غیرقانونی که به ترکیه بازمی‌گرداند، یک پناهجوی سوری را که در ترکیه اقامت دارد از طریق قانونی بپذیرد. هدف چنین توافقی این است که مدل تجارت باندهای قاچاق انسان منهدم گردد و از مهاجرت غیرقانونی به اروپا جلوگیری شود.
بیشتر بخولنید: ناتو: قاچاقچیان راه‌های جدیدی برای عبور پناهجویان می‌یابند
افزون بر آن قرار است اتحادیهی اروپا سه میلیارد یوروی دیگر نیز برای کمک به پناهجویان سوری در ترکیه در اختیار این کشور قرار دهد. یکی دیگر از رئوس این توافقنامه، ایجاد تسهیلات روادیدی برای شهروندان ترکیه جهت سفر به اتحادیهی اروپاست. افزون بر آن قرار است فصل تازه‌ای در مذاکرات میان طرفین برای پیوستن ترکیه به اتحادیهی اروپا گشوده شود و این روند شتاب گیرد. البته این دو نکته‌ی آخر در میان کشورهای اتحادیهی اروپا مورد مناقشه است و پارلمان اروپا هم باید بر آن مهر تایید بزند.
به گفته‌ی آنگلا مرکل کشورهای اتحادیهی اروپا هنوز بر سر مبداء زمانی مشخصی برای بازگرداندن پناهجویان به ترکیه به توافق نرسیده‌اند. ترکیه اصرار دارد که اتحادیهی اروپا چند روز پس از اجرایی شدن این طرح، نخستین پناهجویان سوری مقیم این کشور را در خاک خود بپذیرد. اما چنین اقدامی هنوز تدارک دیده نشده است.
همه بجز مجارستان!
به گفته‌ی مرکل بجز مجارستان همه‌ی کشورهای اتحادیهی اروپا اعلام آمادگی کرده‌اند که در پذیرش پناهجویان سهمی داشته باشند، ولی رقم ۱۸ هزار سوری که تا کنون بر سر آن صحبت شده بسیار ناچیز است.
صدراعظم آلمان همچنین تصریح کرده که رایزنی‌های شب گذشته بیشتر حول مسائل حقوقی دور می‌زده است. سازمان‌های حقوق بشری و یکسری از کشورهای اتحادیهی اروپا تاکید کرده‌اند که هر پناهجویی که وارد یونان می‌شود، دست‌کم از این حق برخوردار است که به درخواست پناهندگی‌اش رسیدگی شود.
بیشتر بخوانید: تاکید مرکل بر همکاری با ترکیه برای حل معضل پناهجویان
طبق ارزیابی مرکل، اتحادیهی اروپا باید هر چه سریع‌تر پرسنل لازم را برای این کار در اختیار یونان قرار دهد تا بتواند هم امر رسیدگی به تک تک درخواست‌ها و هم امکان بازگرداندن پناهجویان به ترکیه را فراهم سازد.
یکی دیگر از مشکلات گفت‌وگوهای پنجشنبه شب، منازعه‌ی قبرس بوده است. ترکیه قبرس را به عنوان کشور مستقل به رسمیت نمی‌شناسد. دولت قبرس اعلام کرده که فقط در صورتی آماده است با تسریع روند پیوستن ترکیه به اتحادیهی اروپا موافقت کند که ترکیه نیز قبرس را به عنوان کشوری مستقل به رسمیت بشناسد.