بذری که امسال درو خواهد شد!

صفار هرندی وزیرارشاد اسلامی به تازگی در جمع کارکنان وزارت ارشاد به هنرمندان، نویسندگان و ناشران حمله کرد، آنها را وابسته به سفارت خانه های خارجی دانست و منتقدین را کسانی خواند که مشاعرشان کار نمی‌کند. او از طرف دیگر امسال را سالی اعلام کرد که فرهنگ در آن شکوفا گشته و بذری که جمهوری اسلامی در این سالها کاشته درو خواهد شد. سخنان صفار هرندی وزیر ارشاد اسلامی انعکاس وسیعی در جامعه فرهنگی و هنری ایران پیدا کرد، انعکاسی که مثبت نبود.

همزمان با سخنان وزیر ارشاد اسلامی، اتحادیه ناشران در نامه ای خطاب به او از وضعیت نابسامان نشرکتاب انتقاد کرد. در نامه اتحادیه ناشران به مدت طولانی که ناشران و نویسندگان باید برای صدور مجوز صبر کنند اشاره شده، به گم شدن کتابهایی که به این وزارتخانه ارائه می‌شوند، و به نبود یک نظام هماهنگ در برخورد با مسئله صدور مجوز. اتحادیه ناشران خواستار رسیدگی به شکایات ناشران است.

تعطیل نشر در عرصه‌های جدی

شهلا لاهیجی مدیر انتشارات روشنگران و مطالعات زنان می‌گوید:

"وقتی اتحادیه‌ی ما که بسیار محافظه‌کار هست در این مقطع بالاخره تصمیم می‌گیرد به وظیفه‌اش عمل کند و سخنگوی ناشران باشند که عملا تعطیل‌اند... و من نمی‌دانم در نمایشگاه امسال چه ارائه خواهیم کرد. برای اینکه بسیاری کارهای خوب ما که روی‌ آن حساب می‌کردیم، همچنان در وزارت ارشاد است. بعضی‌هایش که عملا اعلام شده مجوز نخواهد گرفت، و بعضی‌هایش هم در حالت مسکوت باقی مانده است. تقریبا تمام ناشرانی که آثار قابل توجه یا غیرعامیانه یا غیردرسی چاپ می‌کنند، دچار همین وضعیت هستند. و این منجر به تعطیل نشر خواهد شد. شاید ایشان منظورشان این است که آنهایی را که ما دوست نداریم خواهند رفت. بله، حتما سیاست‌شان موفق بوده. یعنی آنها عملا از صحنه‌ی نشر خارج خواهند شد."

حفظ کرامت فرهنگ؟

وزیر ارشاد اسلامی در سخنان خود هم چنین گفته که در این دوره، یعنی دوره وزارت او، "با نوع فعالیت هایی که انجام گرفت، کرامت فرهنگ بیش از گذشته حفظ شد. شهلا لاهیجی با شنیدن این سخنان می‌گوید:

"سینمای ما دارد تعطیل می‌شود، کتاب ما دارد تعطیل می‌شود. ادبیات داخلی ما دارد تعطیل می‌شود، ادبیات جهانی را نمی‌توانیم معرفی کنیم. اگر اینها همه در مجموع کرامت است، آنوقت ایشان باید توضیح بدهند اینکه ما نمی‌توانیم ادبیات داخلی را منتشر کنیم و ادبیات جهانی را منتشر کنیم و کتابهایی که بهرحال نگاههای اصلاح‌طلبانه به مسایل اجتماعی دارند نمی‌توانیم چاپ کنیم، مثلا کتاب درباره‌ی اعتیاد نمی‌توانیم چاپ کنیم و خیلی موارد دیگر... اگر این لفظش کرامت است، پس باید ایشان درباره‌ی کلمه‌ی «کرامت» کمی توضیح بدهند."

توهین به منتقدان

وزیرارشاد اسلامی آن گروه از جامعه فرهنگی ایران را که به سیاست های وزارت ارشاد انتقاد دارند، کسانی نامید که مشاعرشان را از دست داده اند.

شهلا لاهیجی در این مورد چنین نظر می‌دهد:

"حتما ما جزو آن کسانی هستیم که مشاعرمان درست کار نمی‌کند. برای اینکه ما معتقدیم که عملا نشر دارد متوقف می‌شود. ما حتا بسیاری از کسانی که بسیار هم محافظه‌کار هستند و با آنها قبلا هم کار کردیم، هیچوقت وضعیت نشر به موقعیت امروز نبوده که اصلا ما ندانیم که در کجا ایستادیم."

از جمله اتهاماتی که وزیر ارشاد اسلامی به هنرمندان زده ارتباط آنها با سفارت خانه های خارجی است. او گفته که سفارت خانه های خارجی هنرمندان را علیه منافع ملی تشویق می‌کنند. شهلا لاهیجی در مورد این اتهام می‌گوید:

"در این که هنرمندها با سفارتخانه‌های خارجی ارتباط داشته باشند، تا آنجا که من می‌دانم، هیچ هنرمند یا نویسنده‌ای با سفارتخانه‌های خارجی تماس ندارد. ممکن است دفاتر و بخش‌های فرهنگی آنها گاهی از بعضی نویسندگان دعوت کنند، ولی این ارتباطی است که دولت ایران در سفارتخانه‌هایش خیلی بیشتر دارد. یعنی بسیار خارجی‌ها را به سفارتخانه‌هایش دعوت می‌کند، ولی من ندیدم که این دولت‌‌های خارجی ایران را دشمن تلقی کنند و نویسندگان خارجی را که به سفارت ایران دعوت می‌شوند، به‌عنوان دشمن و این نویسندگان را به‌عنوان خائن تلقی کنند."

پرسش‌های متقابل بی‌پاسخ

شهلا لاهیجی می‌گوید که هیچ دولتی نویسنده‌هایش را بسادگی به‌سوی دشمن نمی‌راند و دوست دشمن تلقی نمی‌کند. به گمان او این هم از آن اتهاماتی است که بدون هیچ سند و مدرکی طرح می‌شوند تا بهانه ای برای محدودیت های بیشتر باشند. شهلا لاهیجی می‌گوید:

"جناب هرندی حتما باید در یک نشست که ما همه باشیم، و از ایشان سوال کنیم و مصداق بیاوریم، برای ما توضیح بدهند. متاسفانه ایشان بالاتر از آنجا نشسته‌اند که به کسانی که تحت تولیت ایشان با وزارت ارشاد ارتباط دارند، مثل ناشران، سینماگران، نقاشان، اهالی تئاتر و مثل همه‌ی اهالی فرهنگ خودشان را راضی کنند که در یک نشستی با ما بنشینند و جواب به ما بدهند. می‌دانید! متاسفانه خب توی ایران هم این سنت هست که ما هرگز سوال نمی‌کنیم. ما سوال نمی‌کنیم بودجه فرهنگ دارد چه می‌شود. ما سوال نمی‌کنیم امتیازاتی که فرهنگ دارد، در چه کانالی هزینه می‌شود. ما سوال نمی‌کنیم، و البته آنها هم خودشان را مکلف نمی‌دانند جواب بدهند. ولی اگر این امکان فراهم بشود، ما بسیار بسیار سپاسگزار خواهیم شد از جانب وزیر اگر در یک نشست رودررو جواب این سوالات را مستقیما به ماخود ما بدهند، بعد از شنیدن سوالات ما."