برابری جنسیتی در پزشکی: داروهای زنانه، داروهای مردانه
۱۳۹۵ مرداد ۲۵, دوشنبه
زنان و مردان با اینکه از نظر بیولوژیکی با یکدیگر متفاوت هستند، اما داروهای درمانی که مصرف می‌کنند، به یکدیگر شبیه‌اند.
مدتهاست که تفاوت بیولوژیکی زنان و مردان با یکدیگر رازی سرپوشیده نیست و از کفش کتانی گرفته تا تیغ اصلاح، تولیدکنندگان اکثر محصولات‌شان را در دو نوع متفاوت برای زنان و مردان به بازار عرضه می‌کنند.
اما وقتی پای سلامتی به میان می‌آید، تأکید بر روی این تفاوت‌ها بسیار کمتر شده و اساسا فرض بر این گذاشته می‌شود که هر دو جنس مذکر و مؤنث به اندازه کافی به یکدیگر شباهت دارند که بتوانند از داروهایی مشابه استفاده کنند.
دبورا کلگ، محقق مرکز پزشکی "Cedars-Sinai" واقع در لس‌آنجلس، به شبکه رادیویی "دویچلند فونک" آلمان می‌گوید: «وقتی پزشکان در یک بیمار زن ابتلا به بیماری قلبی عروقی را تشخیص می‌دهند، روند درمان این بیمار همانند روند درمان یک بیمار مرد پیش می‌رود. ما می‌دانیم که زنان در مقایسه با مردان بسیار کمتر مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی می‌شوند. این یک تفاوت میان زنان و مردان است. اثر داروها اما اغلب روی مردان آزمایش می‌شود. راستش ما درست نمی‌دانیم که این دارو آیا واقعا به زنان کمک می‌کند.»
ارجحیت با جنس مذکر
برای آزمایش داروها فرقی نمی‌کند، چه روی موش باشد یا روی انسان یا این که موضوع بر سر کشت یاخته باشد، به طور سنتی ارجحیت با جنس مذکر است.
نوسانات دائم هورمونی نیز که عادت ماهیانه موجب آن می‌شود، فاکتور غیرقابل کنترلی به شمار می‌رود که محققان چندان تمایلی به دست و پنجه نرم کردن با آن ندارند و برای همین ترجیح می‌دهند از این فاکتور در تحقیقات خود دوری کنند.
تازه از سال ۲۰۰۴ در اروپا مقرر شد که در کارآزمایی بالینی داروها (یکی از انواع مطالعات پزشکی روی جمعیت‌های انسانی) تفاوت‌های جنسیتی احتمالی به طور دقیق مد نظر قرار بگیرند.
به تازگی در آمریکا نیز در صورتی به مطالعات دارویی بودجه عمومی تعلق می‌گیرد که در آنها زنان و مردان به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرند.
دبورا کلگ این قانون را گامی در مسیر درست می‌داند، هر چند به اعتقاد وی تا رسیدن به هدف راه زیادی در پیش است.
او با این حال به این موضوع اشاره می‌کند که بسیاری از محققان دقیقا نمی‌دانند که این جداسازی جنسیتی را چگونه در آزمایش‌های خود پیاده کنند. به گفته کلگ در بررسی جنسیت به عنوان یک متغیر بیولوژیکی عوامل متعددی دخیل هستند و نمی‌توان تنها مؤنث بودن یا مذکر بودن را در نظر گرفت.
هورمون‌ها و کروموزوم‌ها
زمانی که زنان در دوران پیش و پس از یائسگی، یا زنانی که قرص ضد بارداری مصرف می‌کنند با زنانی که این قرص را استفاده نمی‌کنند، همگی در یک دسته قرار داده شوند، این احتمال وجود دارد که به تداخل دارویی هورمون‌های جنسی با داروی آزمایش شده توجه نشود.
از همین رو نیز برای دانستن مؤثر بودن واقعی یک دارو، باید هورمون‌ها نیز در ارزیابی داده‌ها نقش داشته باشند.
این امر زمانی اهمیت دو چندان پیدا می‌کند که تحقیق در مورد یافتن علت بروز بیماری‌هایی باشد که در یک جنس بیش از جنس دیگر مشاهده می‌شوند؛ مثل بیماری‌های قلبی عروقی یا دیابت که در مردان بیش از زنان به چشم می‌خورد یا بیماری‌های ضعف سیستم ایمنی یا پوکی استخوان که زنان بیش از مردان به آنها مبتلا می‌شوند.
پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا تنها هورمون‌های جنسی دلیل اصلی بروز این بیماری‌ها هستند یا اینکه عوامل ژنتیکی نیز در این موضوع دخیل هستند؟
دبورا کلگ با آزمایش روی داوطلبان تراجنسی به دنبال پاسخی برای پرسش بوده است. او به شبکه رادیویی "دویچلند فونک" آلمان می‌گوید: «هر سلولی در بدن یک مرد تراجنسی مذکر حاوی یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y است. اما به واسطه هورموندرمانی، کروموزوم‌ها با هورمون‌های مؤنث به جای هورمون‌های مذکر تعامل برقرار می‌کنند. به این ترتیب می‌توان بهتر نتیجه‌گیری کرد که کدام عوامل موجب تقویت بروز بیماری در فرد می‌شوند؛ آیا این عوامل کروموزوم‌ها هستند؟ یا هورمون‌های جنسی؟ یا اینکه تعادل میان هورمون‌ها؟»
احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در زنان بسیار کمتر از مردان است.
اگر تنها تمرکز بالای هورمون‌های جنسی مؤنث عامل این امر باشند، به این ترتیب مردان تراجنسی نیز به واسطه هورموندرمانی از این خطر در امان خواهند ماند.
تأکید بر توجه به تفاوت‌های جنسی
به گزارش "دویچلند فونک" تحقیقات دبورا کلگ و همکارانش روی این موضوع نشان می‌دهد که به این آسانی هم نمی‌توان در این زمینه نتیجه‌گیری کرد. نتایج تحقیقات آنان تا اندازه زیادی نشان می‌دهد که نمی‌توان تأثیر کروموزوم‌های جنسی را دست‌کم گرفت.
کلگ با استناد به این تحقیقات عقیده دارد، ادامه این تصور که در درمان‌های پزشکی بدن زنان و مردان به یکدیگر شبیه دانسته شوند، نادرست است. او فهم بهتر عوامل ناشی از تفاوت‌های جنسی را بهترین راه‌حل برای درمان هر فرد می‌داند.
این محقق آمریکایی می‌گوید: «در آمریکا و اروپا امیدهای زیادی به پزشکی شخصی [ارائه خدمات پزشکی متناسب با ژنتیک فرد] بسته شده است. من فکر می‌کنم این روش تنها زمانی جواب خواهد داد که جنسیت به طور سیستماتیک در نظر گرفته شود. در غیر اینصورت ’درمان شخصی من’ هیچ فرقی با درمان شخصی شوهرم نخواهد داشت.»