بررسی اهداف سفر احمدی نژاد به آذربایجان

از زمان تصدی پست ریاست جمهوری، این سومین بار بود که احمدی نژاد به باکو سفر می کرد. آذرماه سال ۱۳۸۴، وی در جریان نخستین سفر خود، خط لوله گاز نخجوان را افتتاح کرد. این خط لوله با هدف انتقال گاز ایران به جمهوری آذربایجان ایجاد شده بود.

برای دومین بار، احمدی نژاد در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۵ به منظور شرکت در نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) به باکو رفت.

در سفر دو روزه اخیر، که چهارشنبه بیست و دوم اوت به پایان رسید، گروهی از بازرگانان ایرانی وی را همراهی می‌کردند. همین امر سبب شد که ناظران از تلاش در راه گسترش مناسبات اقتصادی میان تهران و باکو سخن بگویند.

بر اساس گزارش‌هائی که اخیرا در ایران انتشار یافت، حجم مبادلات بازرگانی میان دو کشور شیعه‌نشین، اکنون تنها حدود ۵۰۰ میلیون دلار در سال است. اما کارشناسان بر این عقیده اند که این رقم می‌تواند تا یک میلیارد دلار افزایش یابد. در دو سال اخیر، عقد قرارداد ایجاد خط تولید خودروی سمند و احداث خط لوله گاز نخجوان مهمترین همکاری اقتصادی میان دو کشور بوده است.

احمدی نژاد، در باکو به خبرنگاران گفت که دوکشور ایران و آذربایجان در روند توسعه، سخت به یکدیگر پیوسته‌اند و مناسبات آن‌ها عمیقا برادرانه است.

بر اساس گزارش خبرگزاری روسی نووستی، قرار بود روز پنجشنبه بیست و سوم اوت، یعنی یک روز پس از بازگشت احمدی نژاد، هیئت‌های آذربایجانی و آمریکائی در وزارت خارجه آذربایجان قراردادی را برای مطالعه عملی بودن ایجاد خط لوله گاز کاسپین امضاء کنند.

کارشناسان می‌گویند که خط لوله مذکور، در عمق دریای خزر کشیده می شود. این خط لوله می‌تواند سالانه تا ۲۰ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان را از طریق آذربایجان و گرجستان به ترکیه و از آنجا به بنادر اروپا انتقال دهد. به این ترتیب، اروپا می‌تواند انحصار روسیه را بر گاز مصرفی خود بشکند.

به موجب همین گزارش، در حال حاضر "دانیل سولیوان" مشاور وزارت امور خارجه آمریکا و مسئول کمیسیون دولتی همکاری‌های اقتصادی آمریکا و آذربایجان، در باکو اقامت دارد. او پیش از آن که در باکو رحل اقامت بیافکند، در ترکمنستان با افسران عالی‌رتبه و رئيس جمهور این کشور مذاکره کرد.

موضوع دیگری که بر اهمیت و حساسیت آذربایجان برای ایران افزوده، پیشنهاد روسیه برای استفاده مشترک با آمریکا از یک پایگاه دفاع موشکی این کشور است. خبرگزاری روسی اینترفاکس در باره سفر احمدی نژاد به باکو نوشت: « قرار بود رؤسای جمهور ایران و آذربایجان درباره پیشنهاد روسیه مذاکره کنند».

این سیستم از جمله می‌تواند تحرکات موشکی ایران را تحت کنترل قرار دهد و روسیه مایل است با بهره‌برداری مشترک از آن، مانع ایجاد سیستم دفاع موشکی آمریکا در شرق آسیا شود.

گزارش روزنامه اینترنتی "روسلند رو" حاکی از آن است که مذاکرات میان آمریکا، روسیه و آذربایجان، برسر بهره‌برداری از این سیستم موشکی، اول سپتامبر امسال در باکو آغاز خواهد شد. با توجه به مجموعه این اطلاعات، سومین سفر احمدی نژاد نمی‌تواند صرفا با اهداف اقتصادی صورت گرفته باشد.