برلين در ملاقات با تهران

با همکاری مشترک گالری تامن Tammen در برلين و نگارخانه ی الهه در تهران، در تاريخ ۲۶ سپتامبر، نمايشگاهی از آثار هنرمندان آلمانی و ايرانی تحت عنوان «برلين به ملاقات تهران می رود» در پايتخت آلمان گشايش يافت. در اين نمايشگاه، علاوه بر آثار چند هنرمند آلمانی، آثار دو نقاش ايرانی، نصرت الله مسلميان و علی نصير، و نيز عکسهای هنری چهار عکاس ايرانی، شهريار توکلی، سيف الله صمديان، بهمن جلالی و آرش حنايی، عرضه گرديده است.

در سخنرانی گشايش اين نمايشگاه گفته شد که اين مجموعه بدون پشتيبانی نگارخانه ی الهه در تهران و سرپرست آن خانم جواهری هرگز ممکن نمی شد. نگارخانه ی الهه توانست در مدت کوتاهی زمينه ی آشنايی با آثار ۷۰ هنرمند معاصر ايرانی را برای همتای آلمانی خود فراهم آورد. آثار ارائه شده در نمايشگاه برلين، گزينشی از ميان چنين مجموعه ای است. همکاری اين دو گالری ادامه خواهد داشت و قرار است تا چند ماه ديگر، نمايشگاهی از آثار هنرمندان آلمانی در تهران گشايش يابد.

علی نصير نقاش ايرانی مقيم برلين، يکی از هنرمندان حاضر در اين نمايشگاه است. وی که پس از سالها اقامت در آلمان، به عنوان استاد ميهمان در تهران بوده است، از مبتکران اصلی اين نمايشگاه و معرفی آثار هنرمندان ايرانی در خارج از مرزهای کشور است. کارهای جديد علی نصير متأثر از رويدادهای ميهن اوست.

مراسم سنتی چهارشنبه سوری در تهران، انگيزه ی اصلی او در آفرينش آثاری با رنگهای فشرده و زيباست. تضاد رنگهای تيره و روشن در اين آثار ملايم است. در ترکيب رنگها و ساختار کلی آثار، اگر چه عناصر گوناگون به صورتی منظم در جای خود قرار گرفته اند، اما با نگاهی ژرف تر می توان گونه ای عدم ثبات و فروپاشی درونی را احساس کرد. انفجار رنگ و حضور قاطع رنگهای مختلف در آثار علی نصير، بيانگر شادی زندگی است.

نصرت الله مسلميان ديگر نقاش ايرانی، با آثار گوناگون خود در نمايشگاه برلين حضوری چشمگير دارد. تقابل و تعامل ميان سنت و تجدد، چونان خطی سرخ از ميان تقريبا" تمامی آثار او می گذرد. ترکيب جذابی از «اين و آن» و در هم تنيدگی امور مجزا در اين آثار برجسته است. تنش ميان عنصر بازدارنده و پيش برنده، پايدار و متغير، خشونت و لطافت، عشق و خصومت، بر فضای تصويری مسلميان حاکم است. نمادهای خشونت و گذشته ی تلخ و دردناک، در همزيستی با زيبايی ها و لطافت ها حضور دارند و درست تر بگوييم در حالتی تعليقی شناورند.

زيست‌جهان هنرمند به دور از اين عناصر متضاد نيست و تأثير آنها بر آفرينش هنری او ناگزير است. در يکی از آثار مسلميان، زنی زخم خورده را می توان ديد که در فضايی سياه‌رنگ سرنگون است. اگر چه سياهی حضوری سنگين و همه جانبه دارد و زن را دربر گرفته است، اما به تمامی او را به رنگ سياه درنياورده است. زن با انرژی و رنگی روشن در پيش زمينه ی سياهی حضور دارد، حضوری زيبا.

شهريار توکلی هنرمند ايرانی، با عکسهای خود در اين نمايشگاه شرکت دارد. مجموعه عکسهای رنگی وی، دو فضای متفاوت را به تصوير می کشد: فضای امن و گرم خانواده و فضای سرد کوچه ها و خيابانهای شبانه و تهی از عابران تهران را.

سيف الله صمديان ديگر هنرمند عکاس ايرانی، مجموعه ای از عکسهای سياه و سفيد خود را که ظاهری سوررئال دارند، در برلين به نمايش گذاشته است.

بهمن جلالی با عکسهای خود تصاويری از زنان بی حجاب را عرضه می کند. بيننده نبايد دچار اين خطا شود که حجاب اجباری در ايران لغو شده است. عکسهايی که بهمن جلالی با آنها کار می کند، مجموعه ای از عکسهای قديمی است که وی آنها را از يک عکاسی تعطيل شده در اصفهان به دست آورده و آنها را با پرداختی رومانتيک بازسازی کرده است.

آرش حنايی عکسهايی از عروسکهايی تکه پاره شده و سوخته را به نمايش می گذارد. اين عکسها يادآور جنگ و خشونت ناشی از آن و نماد زوال زندگی و شايد از دست رفتن جوانی است.

نمايشگاه ”برلين به ملاقات تهران می رود“ فرصت تازه ای برای علاقمندان فراهم می آورد، تا با زبان هنری و سبک ويژه ای که هنرمندان پيشرو ايرانی طی سالهای گذشته و عليرغم همه ی محدوديت ها و دشواريها، برای بيان انديشه و احساس خود به آن دست يافته اند، از نزديکتر آشنا گردند.

بهرام محيی، گزارشگر صدای آلمان در برلين