برگزارى نمايشگاه عكسهاى Pierre Verger در برلين

پيئر ورگر که در سال ۱۹۰۲ چشم به جهان گشود، برخلاف بسياری از دانشمندان رشته ی مردم شناسی هرگز بر آن نبود تا اقوام و ملل بيگانه را چون اشياء بررسی و پژوهش کند. او خود را چنان با زندگی آنان هماهنگ کرده بود، که گويا از نخستين روزهای زندگيش در ميان آنها زندگی کرده است.

از تصاوير و عکسهای بسيار زيبا و جذاب و تاثيرگذار او در نمايشگاه می توان دريافت که در سفرهای بيشمارش به گوشه و کنار جهان بيش از همه ی مردم شناسان معروف آگاهی ها و شناخته هايی درباره ی فرهنگهای غيراروپايی به دست آورده است.

ورگر از همان آغاز از شيوه ی زندگی بورژوازی در اروپا و ايستايی در محدوده ی مرزهای آشکار بيزار بود. در مدرسه نيز هميشه با آموزگاران و مقامات آموزشگاه درگيری داشت، و همچنين در چاپخانه ی پدرش نيز هيچ آرامش نداشت و احساس می کرد که در تنگنا گرفتار آمده و زندگی را بيهوده سپری می کند. اما هنگاميکه در سن ۳۰ سالگی عکاسی را کشف کرد، چنان بود که نيرويی تازه يافته است که می تواند چيزهای تازه ای را ببيند.

اين جوان که تازه ۳۰ سالگی را پشت سر گذارده بود، پس از مرگ پدر و مادر پای در راه سفری يکساله گذارد. عکاسهايی که وی در اين سفر تهيه كرد و با خود به زادگاهش آورد، بزودی توجه موزه ی مردم شناسی پاريس را جلب کرد و نمايشگاههای از عکاسهای او در همان موزه برگزار شد.

اين نمايشگاه پلی بود که او را با دانشمندان رشته ی مردم شناسی، با هنرمندان و روشنفکران پيوند داد. چنانچه شماری از آنها در زندگی هنری او نقش مهمی را بازی کردند. به دنبال برگزاری نمایشگاه عکاسهايش در موزه ی مردم شناسی پاريس ”پيير ورگر” به عنوان گزارشگر عکاس پای در راه سفری به دور دنيا گذاشت.

آمريکای شمالی و آمريکای لاتين، آسيا و آفريقا ايستگاههای سفر او بودند. سرانجام در سال ۱۹۴۶ به »سالوادور داباهيا« رفت و مجذوب زيبايی پايتخت آن روزی برزيل در آنجا ميهن تازه ای يافت و ماندگار شد. عکاسهايی که اکنون در موزه ی مردم شناسی در شهر برلن به نمایش گذارده شده اند، گزيده ای از مجموعه ی بزرگ و پرحجم «بنياد پيئر ورگر» هستند که با ديدن آنها می توان به ابعاد جادويی جايگاهی که پيئر ورگر اروپايی را مجذوب خود کرده بود، پی برد.

عکاسها، مردمانی را در خيابانهای اين شهر بندری نشان می دهند که زير درختان، در حاشيه ی خيابانها خفته اند و يا باربران را با بارهای سنگينی که بر دوش می کشند و نيز آدمهايی را در حال رقص و پايکوبی در جشن های کارناوال برجسته کرده است.

عکسهای سياه و سفيد چنان گويا و زنده اند که هرکس خود را با نوادگان بردگان آفريقايی در برزيل نزديک و آشنا می بيند. گرايش ويژه ی ورگر حتا تا هنگام مرگش در سال ۱۹۹۶، يعنی در سن ۹۴ سالگی، به آئينهای التقاطی بود که از آميزش آئينهای سياهپوستان آفريقا و سرخپوستان بومی و نيز فرقه ی مسيحی کاتوليک پديد آمده است. وی بيش از ۳۰ بار از «باهيا» به آفريقا سفر کرد تا جنبشها و داد و ستدهای فرهنگی ميان آفريقا و آمريکا را بررسی و پژوهش کند.

پژوهشهای او در اين پيوند که در سال ۱۹۶۶ در دانشگاه سوربون بعنوان رساله ی دکترای او پذيرفته شد، روابط متقابل و پيچيده ی فضای فرهنگی ميان آفريقا و امريکای جنوبی را تشريح می کند که پس از آن نيز راهگشای پژوهشگران ديگر در اين زمينه گرديد.

ورگر نه تنها سفيری ميان فرهنگ و شيوه ی زندگی پيچيده ای سياهپوستان برزيل از يکسو و اروپا از سوی ديگر بود، که همچنين بعنوان رابط میان جوامع مذهبی آفريقايی و برزيلی نيز شناخته می شد. و از همين رو بود که در سال ۱۹۵۳ در آفريقا نام مقدس «فاتوم بی» به او داده شد. او خود را يکی از حاملان اسرار مرموز مذاهب آفريقايی و برزيلی می شناخت که انتقال دانش و تبادل فرهنگی سنت های دو سوی آفريقای سياه را يکی از بزرگترين وظايف و ماموريتهای زندگی خود می دانست.

پرويز حمزوى