بزرگ راهى به نام هروئين در جمهورى آذربايجان بخش (۲)
۱۳۸۳ بهمن ۷, چهارشنبه
ت. و در اين راستا بى جهت نيست كه سازمان هاى جهانى، آذربايجان را در ميان هفت كشورى جاى داده اند كه فساد ادارى در آن بالاترين حد جهانى را داراست .
يكى از ماموران پليس باكو كه حاضر نيست نام خود را بازگو كند و سال ها در مناطق مرزى آذربايجان با ايران، فرمانده ماموران مرزى بوده، مى گويد، تجارت مواد مخدر در جمهورى آذربايجان، از طرف كسانى برنامه ريزى مى شود كه خود در واقع مسئول مبارزه با مواد مخدرند، يعنى مقامات بلندپايه در وزارت كشور جمهورى آذربايجان. او در اين مورد مى گويد:
” تا زمانى كه در مناطق مرزى با ايران كار مى كردم، مامورام مى اومدند و گزارش مى دادند كه جناب سروان، فلان مقدار مواد رو ضبط كرديم. اجازه بديد پولى ازشون بگيريم و آزادشون كنيم. آره، هميشه همين جملات تكرار مى شد. پول بگيريم، آزاد كنيم، پول بگيريم، آزاد كنيم. اينجا، همه به رشوه عادت كرده اند. و هيچ كس نبايد سر نخ اصلى رو، كه به دستگاه دولتى وصل مى شه، كشف كنه. اونا هستند كه حق دارند هر كارى كه دلشون مى خواد بكنند و كسى هم بهشون حرفى نزنه. اونا در مقابل هيچ كس مسئول نيستند..”
براى فرمانده ى سابق ِ پليس ِ مرزى، كاملا مشخص است كه چرا ماموران پليس تا خرخره در باتلاق قاچاق و رشوه اى كه از اين راه به دست مى آورند، اسير گشته اند. او در اين راه مى گويد:
”ماموراى پليس حقوق شون خيلى كمه. خب اين دليل خوبيه براى اين كه پولى از راه غيرقانونى به دست بيارن، اما نكته ى خيلى مهم تر اينه كه وقتى يه مامور پليس مى بينه كه يكى از متخلف هاى نامى، شهردار و استاندار ِ منطقه شده، متوجه مى شه كه قانون كار همينه، و او هم بايد در همين زمينه فعاليت هاش رو متمركز بكنه تا بتونه موفق باشه. ديگه همه فهميدن كه با پول، هر كارى مى شه كرد و هر كى پول داشته باشه ، همه ى درهاى بسته به روش باز مى شن. بنابراين اگه كسى بيشترين تخلف ها رو هم بكنه ، مى تونه با پرداخت پول همه ى كارها رو راست و ريست بكنه و خلاص بشه.”
وقتى كاميون ها در جنوب ِ جمهورى آذربايجان، بعد از خروج از آستارا، در بزرگراه ۳۲۲ در امتداد درياى خزر به سمت شمال مى رانند، به منطقه اى مى رسند كه آن را كلمبيا مى نامند. در اين منطقه، بيش از سيگار و يا مشروبات الكلي، هروئين يافت مى شود. در ادامه ى سفر در ساحل غربى درياى خزر شهر لنكران قرار دارد و در آنجا ۴۰ هزار نفر در كوهپايه هاى طالش زندگى مى كنند. در اين شهر مى توان ديد كه مزارع چاى همه خشك شده اند، كارخانه ها از كار افتاده اند، شمار بيكاران بسيار زياد گشته، اما مواد مخدر بيداد مى كند.
احمد توريده ، به همراه همسرش اِسميره، در اين شهر تشكيلاتى غير دولتى براى مبارزه با مصرف و قاچاق مواد مخدر به راه انداخته اند. احمد توريده، كه ۵۶ ساله است، در مورد شيوع هروئين در منطقه مى گويد، در بسيارى از روستاهاى منطقه، بوى هروئين همه جا به مشام مى رسد، و همسرش ادامه مى دهد:
”حدود ۶۰ درصد ِ جووناى اين منطقه هروئينى هستند. پدرها در بسيارى از خانواده هاى اينجا براى پيدا كردن كار به روسيه رفته اند و در خانواده شون زندگى نمى كنند. جووناى اينجا هيچ آينده اى برا خودشون نمى بينند. خيلى از جوونا حتى پول مى گيرند و وظيفه شون اينه كه جووناى ديگه رو معتاد كنند.”
شمار معتادان جمهورى آذربايجان چقدر است؟ هنوز جواب دقيقى براى اين سوال موجود نيست، زيرا مراجع دولتى به اين امور نپرداخته اند. ماسِر اِفنديِِِف، هماهنگ كننده ى كمك هاى اتحاديه اروپا در امور مبارزه با مواد مخدر در جنوب قفقاز، با طرح پرسش هايى از ۲۰۰۰ معتاد منطقه، حدس مى زند كه شمار معتادان در اين جمهورى ِ شوروى ِ سابق حدود ۲۰۰ هزار نفر باشد، يعنى حدود ۲،۵ درصد جمعيت اين كشور. او بر اين نظر است كه روند افزايش معتادان، سير سعودى را طى مى كند.
ماسِر اِفنديِِِف در مورد دلايل افزايش شمار معتادان در اين كشور مى گويد:
”آذربايجان با مشكلات اجتماعى فراوانى روبروست. يكى از مهم ترين اين مشكلات اعتياده. اما مسئله ى مهم تر اينه كه جامعه هنوز اعتياد ِ به مواد مخدر را به خوبى نمى شناسه و نمى دونه چگونه با اين معضل خشن رويارويى كنه و اون رو از بين ببره و جون ها رو از مشكل اعتياد نجات بده.”
با فروپاشى اتحاد شوروى موج اعتياد، بيشتر جمهورى هاى جدا شده را فرا گرفت. جمهورى هايى كه تا آن زمان اطلاعى از ترياك و هروئين نداشتند. تاجران مرگ، گرد ِ سفيد هروئين را با قيمت هايى ارزان ارائه مى دادند و كسى نمى دانست كه اين مواد چه مصرفى دارند. جوانان شروع كردند . مصرف آنچه در غرب شايع است، ضرورتا بايد الگوى جوانان شرقى هم باشد. اعتياد آغاز گشت و دولت مركزى ساكت ماند و هنوز هم ساكت است و هيچ علاقه اى به مطرح كردن مسئله و مبارزه عليه آن را از خود نشان نمى دهد. و هنوز هم بسيارى از جوانان كشور اطلاعى از تاثيرات خانمان برانداز مصرف هروئين و ترياك ندارند.
ماسِر اِفنديِِِف، هماهنگ كننده ى كمك هاى اتحاديه اروپا در امور مبارزه با مواد مخدر در جنوب قفقاز، در اين مورد مى گويد:
”جوونا خودشون هم نمى دونن كه با مصرف هروئين، چه بلايى به سرشون مى ياد. اونا نمى دونن كه مصرف سُرنگ هاى ضدعفونى نشده، مى تونه به بيمارى ايدز منجر بشه. اونا هيچ اطلاعى ندارند، حتى از اين موضوع هاى پيش پا افتاده كه بايد هر كسى بدونه.”
با شروع مشكلات اجتماعي، امكان اعتياد بالا مى رود. براى جوانان منطقه، پيدا كردن هروئين بسيار ساده تر است از پيدا كردن كار. اسلام و قران هم كه اشاره اى به مصرف هروئين و ترياك نكرده، و آن را حرام ندانسته اند ، و اين شرايط در حالى ست كه بسيارى از پدران خانواده ها براى يافتن كار به روسيه رفته اند و نظارت چندانى بر امور خانواده خود ندارد.
اِلشاد قربانوف، تنها پزشك ِ مركز ترك اعتياد نيمه ويرانى كه در حومه ى شهر لنكران واقع شده و حدود ۲۰ معتاد در آن به سر مى برند، در مورد شرايط اسفناك اين درمانگاه و نبود كمك هاى دولتى مى گويد:
”بدون كمك هاى دولتي، هيچ كارى از دست ما بر نمى آد. اما دولت هيچ كمكى نمى كنه. دست كم اگه دولت موقعيت هاى شغلى جديدى در اختيار جوون ها قرار مى داد، اونا به سوى اعتياد كشيده نمى شدند و وضع بهتر مى شد. اما متاسفانه دولت در اين زمينه هيچ كارى نمى كنه.”