به بهانه بيست و پنجمين سالمرگ جان لنون خواننده اسطوره‌اى عالم پاپ
۱۳۸۴ آذر ۱۸, جمعه
(براى شنيدن برنامه «عصر شنبه» و شمارى از ترانه هاى معروف جان لنون و گروه بيتلز به پايان صفحه رجوع كنيد!)
*******
روز هشتم دسامبر ۱۹۸۰، روزى بود كه نه تنها طرفداران اين گروه اسطوره اى كه همگى دوستداران عالم موسيقى را تكان داد و شوکه کرد. جان لنون، خواننده، گيتاريست و يكى از چهره هاى اصلى گروه بيتلز به ضرب گلوله‌هاى يكى از طرفداراش به اسم مارک دیوید چپمن که ظاهرا دیوانه وار عاشق لنون بود، به قتل رسید. چپمن ساعتها در جلوی ساختمون داکوتا در كنار سنترال پارک نیویورک که آپارتمان لنون در آن قرار داشت، انتطار کشید تا اینکه دقایقی پیش از ساعت ۱۱ شب جان لنون از اتومبیلش پیاده شد، از کنار چپمن گذشت و داشت وارد ساختمان میشد که چپمن هفت تیرش را درآورد و پنج گلوله به سمت خواننده محبوبش شلیک کرد. لنون هم نقش زمین شد و بعد در حین انتقال به بیمارستان درگذشت.
در روز هشتم دسامبر ۱۹۸۰ زندگی مردی به پایان رسید که کمتر کسی مثل او توانسته است به این وسعت و اندازه زندگی و افکار نسل جوان را تحت تاثیر قرار دهد. خواننده، گيتاريست، ترانه سرا و آهنگسازى كه در دوران حياتش هم به اسطوره بدل شده بود و باید او را یکی از پرنفوذترين چهره هاى نيمه دوم قرن بيستم میلادی دانست.
همه چیز در اوایل دهه شصت میلادی شروع شد. در ماه سپتامبر سال ۱۹۶۲ بود که جان لنون به همراه سه عضو دیگه گروه بیتلز، یعنی پاول مکارتنی، جرج هریسون و رینگو استار در استودیوی Abbey Road، اولین صفحه ۴۵ دور خود را ضبط کردند. ترانه ای به اسم Love me do که موفق شد در نهایت خودش را به رده هفدهم ترانه های پرفروش روز برساند.
در هر حال هیچ کسی در آن زمان حتی تصورش را هم نمیکرد که موفقیت، محبوبیت و معرفتیت گروه بیتلز این چنین بعد و گستره ای به خود بگيرد. دومین صفحه ۴۵ دور گروه بیلیز در فوریه سال ۱۹۶۳ منتشر شد، ترانه ای به اسم Please please me که بلافاصله بعد از انتشارش در تاریخ ۱۶ فوریه در صدر رده بندی ترانه های پرفروش روز قرار گرفت.
گروه بيتليز تا جداييش در سال ۱۹۷۰، ۲۰ بار در آمريكا و ۲۰ بار هم در انگليس موفق شد، ترانه هايش را بعد از انتشار به صدر رده بندى ترانه هاى پرفروش روز برساند. از آن گذشته اين گروه در روز ۳۱ ماه مارس سال ۱۹۶۴ ركوردى به جا گذاشت كه هنوز هم پابرجاست. در اين روز در ليست تاپ فايو مجله موسيقى Billboard، يعنى پنج ترانه پرفروش روز، هر پنج ترانه از گروه بيتلز بود، از جمله ترانه Twist And Shout .
جان لنن پيش از اجراى اين ترانه در يكى از كنسرتها گفته بود: ما براى اجرا به كمك شما نياز داريم، آنهايى كه در رديفهاى ارزان نشسته اند، فقط دست بزنند و آنهايى كه در رديفهاى گران نشسته اند، با جواهراتشون سر و صدا كنند.
چيزى نگذشت كه گروه بيتلز به منبع مهمى در تامين درآمدهاى ارزى بريتانياى كبير بدل شد و در اين زمينه حتى از كل صنعت اتومبيل سازى بريتانيا پيشى گرفت. كارشناسان و صاحبنظران، مجموع دارايى‌اى را كه اعضاى اين گروه تا زمان جدايى در حسابهاى بانكى داشتند، حدود ۲۵۰ ميليون يورو برآورد ميكنند. البته درآمدهاى هنگفت مالى كه شايد حتى در تاريخ موسيقى پاپ هم بيسابقه باشد، براى طرفدارهاى بيتلز اهميتى حاشيه اى داشت. براى آنها در وهله اول خود موسيقى و ترانه هاى گروه مهم بود كه اكثر آنها شعرهايى گيرا، ريتمها و ملوديهايى جذاب دارند.
محبوبيت گروه بيتلز در سراسر دنيا به حدى رسيد كه حتى رسوايى و جنجالهاى كوچك و بزرگ هم نتوانست به وجه و جايگاه آنها لطمه اى بزند. البته در يك مورد اظهارات جان لنون جنجال و سروصداى زيادى به پا كرد و آنهم وقتى بود كه لنون در سال ۱۹۶۶، يعنى دوران اوج موفقيت گروه بيتلز را به خبرنگاران گفت: «درحال حاضر ما از عيسى مسيح هم محبوبتريم».
اين گفته به انفجار ناگهانى يك بمب بى شباهت نبود. براى اولين بار گروه بيتلز مخصوصا خود جان لنون طمع تلخ انتقادات تند و شديد را چشيد. حتى بعضى از شبكه هاى راديويى مدتى دست به تحريم ترانه هاى اين گروه زدند. در كشور كوستاريكا خشم مردم بحدى بود كه صفحه هاى اين گروه را در ملا عام آتيش ميزدند و ميسوزاندند. تا اينكه بالاخره موج خشم و انتقادات با توضيحات جان لنون خاموش شد كه مدتى بعد از اين جنجالها گفت: «من هيچوقت قصد نداشتم كه حرفهايى ضدمذهبى بزنم. من هيچوقت نگفتم كه بيتلها از خدا و يا عيسى مسيحى بهترند. من فقط ميخواستم به اين نكته اشاره كنم كه توجه مردم به ما بيشتر است تا توجهشون به دين و عيسى مسيح».
۱۹۷۰ سال جدايى اعضاى گروه بيتلز بود. هر كدام از آنها راهى تازه را در پيش گرفتند و به شكلى انفرادى پروژه هايى را آغاز كردند. در همان سال جان لنون به همراهى همسر ژاپنيش «يوكو اونو» ترانه معروف Give peace a chance را انتشار داد، ترانه اى كه هنوز هم يكى از سرودهاى جنبش صلح محسوب به شمار ميرود.
جان لنون بعد از جداييش از گروه بيتلز ، دست به فعاليتهاى سياسى زد، به يكى از چهره هاى شاخص جنبش صلح بدل شد و تا سال ۱۹۷۵ چندين ترانه ساخت كه تم بيشتر آنها درباره دوران غم انگيز بچگيش، مرگ زودهنگام مادرش و نبود پدرش است. لنون در سال ۱۹۷۵ خودش پدر شد و پسرش Sean به دنيا آمد.
از آن پس خود را از صحنه موسيقى كم و بيش كنار كشيد و گاهى در سنترال پارك نيويورك بچه به بغل يا با كالسكه ديده ميشد. همسرش هم كه خود هنرمندى آوانگارد بوده و هست، ضمن فعاليتهاى هنريش، اداره كردن دارايى ۵۰۰ ميليون دلارى لنون و خودش را برعهده داشت، تا اينكه اين خواننده كمنظير در پاييز سال ۱۹۸۰ با انتشار آلبومى به اسم Double fantasy بازگشت دوباره اش به صحنه را جشن گرفت. جان لنون بعد از انتشار آلبوم Double fantasy قصد داشت كه در سال ۱۹۸۱ براى معرفى اين اثر جديد تورى جهانى برگزار كند كه گلوله هاى مارك ديو چپمن روياهاش را نقش بر آب كرد.
همانطور كه در پيش اشاره كرديم رسما اعلام شد كه چپمن به خاطر علاقه جنون آميزش به لنون دست به اين كار زده. البته در كنار اين اعلام رسمى، شايعات ديگه اى هم بر سر زبانها بود، از جمله اينكه، سازمان CIA سرنخ اين سوقصد را در دست داشته و با مامور كردن چپمن، ميخواسته است كه از دست لنون و فعاليتهاى سياسيش خلاص شود، اگرچه اين قضيه در همان حد شايعه ماند و درستى آن هيچوقت به اثبات نرسيد.
به هر حال هشتم دسامبر ۱۹۸۰ روزى بود كه شبكه هاى راديويى برنامه‌شان را قطع كردند و شروع كردند به پخش ترانه هاى گروه بيتلز و شنونده‌ها نيز به سرعت پی بردند که باید اتفاق مهمی افتاده باشد و واقعا هم همینطور بود.
شهرام احدى