به مناسبت روز جهانى مبارزه با ارتشا

كوفى عنان دبير كل سازمان ملل به اين خاطر كه پسرش مظنون به رشوه خوارى در رابطه با برنامه موسوم به «نفت در مقال خوار و بار» اين سازمان در مورد عراق است، اكنون تحت فشار قرار دارد. در اين ميان سازمان ملل تائيد كرده است كه كويو عنان تا ماه فوريه سال جارى مبالغى را از يك شركت سوئيسى كه ماموريت انجام بخشى از اين برنامه چند ميليارد دلارى برعهده آن بوده، دريافت داشته است. بر چنين بسترى امسال روز جهانى مبارزه با ارتشا كه از سوى سازمان ملل اعلام شده، برگزار ميگردد.

سازمان «شفافيت بين المللى» سالانه فهرست بين المللى ارتشا را منتشر ميكند. آلمان در مقايسه بين المللى، در بخش ميانه و بالائى اين فهرست قرار دارد. اما چنين فهرستى مثل آمار اداره پليس در مورد ميزان جنحه و جنايت، بازگو كننده ميزان واقعى و موجود چنين مواردى در درون يك جامعه نيست. به اين خاطر كه رشواره خوارى در خفا انجام ميشود و فقط چند درصد و بخش كوچكى از آن بر ملا ميگردد. كشف و اطلاع اذهان عمومى از چنين مواردى نيز بستگى به ساختارهاى دستگاههاى كنترلگر دارد. با اين همه، انتشار چنين فهرستى خود نشان از يك مسئله و مشكل بين المللى است.

هرچند كشورهاى در حال توسعه بطور همه جانبه اى با مشكل رشوه خوارى روبرو هستند، اما كشورهاى صنعتى هم نبايد احساس آرامش كنند، زيرا شركتهاى اقتصادى و تجارى آنان در سطح جهان فعال هستند و رشوه دهى بعنوان بخشى از سياست اقتصادى آنان است. در آلمان هم اينطور بنظر ميرسد كه مبارزه با رشوه خوارى با جديت پيگيرى نميشود و ارگانهاى كنترلگر در زير بار مبارزه با رشوه خوارى تنها گذاشته شده اند و رسانه هاى گروهى هم تنها مواردى از «رسوائى» را به اطلاع عموم ميرسانند كه مربوط به شخصيتها است.

اين كوته بينى باعث به محدود شدن ديدمان نسبت به اين روند در حال افزايش ميگردد. ارتشا در آلمان قبل از هر چيز تبهكارى اقتصادى است كه به خريدن روابط و مكانيزم هاى كنترل دولتى ميپردازد تا رقبا را به نفع خود از ميدان خارج نمايد. دستگاههاى كنترل كه در ادارات و شركتهاى اقتصادى براى مبارزه با ارتشا تشكيل شده اند قادر نيستند جلوى چنين مواردى را بگيرند واز اين طريق خسارات مالى و مالياتى زيادى بوجود مىآيد.

پيروزى درمبارزه با ارتشا، از طريق دستگاههاى قضائى، قوانين سخت و ارگانهاى كنترل كننده بدست نمىآيد، بلكه نبرد تعيين كننده در ذهنيت شهروندان يك جامعه نسبت به اين مسئله است. در جامعه اى كه جو مناسبى براى رشوه دهى و رشوه خوارى وجود نداشته باشد چنين غده اى امكان رشد و نمو پيدا نخواهد كرد.

قدرت دمكراسى در يك كشور بستگى به اين امر دارد كه تا چه حد، جلوى روابط باند بازى، پدر خوانده گى، آقازاده گى، كمك هاى مالى گمنام به احزاب سياسى و شماره حساب هاى غير مجاز گرفته و يا تحمل شود.