به گردش درآمدن ليره جديد تركيه از آغاز سال ۲۰۰۵

�ست.

چندى پيش رجب طيب اردوان نخست وزير تركيه در هنگام معرفى رسمى اسكناسها و سكه هاى جديد اظهار داشت: انتظار كشور ماه براى رسيدن به نرخ تورم كم، سرانجام خاتمه يافته است.

از آغاز سال ۲۰۰۵، در تركيه اسكناسهاى يك ليره اى، پنج ليره اى، ده ليره اى و بيست ليره اى در گردش خواهند بود و جايگزين اسكناسهاى معادل به اصلاح ميليونى خواهند شد. افزون بر اين اسكناسهاى ۵۰ و يكصد ليره اى نيز به جمع اسكناسهاى تازه اضافه شده اند.

بر روى همه اين اسكناسها چون گذشته تصوير كمال آتا ترك ديده ميشود و در پشت آنها، آثار و بناهاى تاريخى تركيه. از آغاز سال آينده ميلادى تا پايان سال مزبور، اسكناسهاى جديد و قديمى در گردش خواهند بود و از سال ۲۰۰۶ به بعد، تنها اسكناسهاى جديد در جريان است. انتظار ميرود كه تا پايان ماه فوريه سال آينده، يعنى تا دو ماه ديگر ۹۵ درصد از اسكناسها و سكه هاى قديمى از دور خارج شده باشند.

از سوى ديگر نگرانيهايى هم در رابطه با اين تغيير و تحولات مطرح شده و آن اينكه امكان دارد كه بازاريها با آمدن ليره جديد، قيمتها را كمى روند كرده و بالا ببرند و بدين ترتيب به تورم موجود دامن زنند. البته على باباجان وزير اقتصاد تركيه با اشاره به سير نزولى نرخ تورم در تركيه در دوران اخير، اين گونه نگرانيها را بيمورد خوانده است.

رجب طيب اردوان نخست وزير تركيه اين تغيير و تحولات را انقلابى مهم در تاريخ تركيه خوانده و متذكر ميشود: ليره جديد به زندگى اقتصادى روزمره و همچنين نقل و انتقالات بانكى سهولت خواهند بخشيد و باعث بهبود وجه و اعتبار بين المللى واحد پولى كشور خواهند شد. به گفته وى، تركها از اين پس به واحد پولى خود افتخار خواهند كرد و از نشان دادن ليره تركيه در خارج كشور شرمسار نخواهند بود.

بايد اذعان داشت كه هيچ كشورى به اندازه تركيه در بازى با شمار صفرها، تا به اين اندازه تردستى از خود نشان نداده است. در اواخر سال ۱۹۸۱ بود كه اسكناسهاى ۵ هزار ليره اى به عنوان درشت ترين اسكناس تركيه به گردش درآمد و ارزش آن برابر با ۳۹ دلار بود.

ده سال بعد، بانك مركزى تركيه اسكناسهاى يكصد هزار ليره اى را به جريان انداخت كه در آن زمان ۲۰ دلار ارزش داشت. پنج سال پس از اين اقدام، چرخش اسكناس يك ميليون ليره اى آغاز شد كه ارزشش بر ۲۵ دلار بالغ ميشد. جالب توجه اينكه اين اسكناس امروزه ۶۶ سنت آمريكا بيتشر ارزش ندارد.

البته انجام اين تغيير و تحولات در واحد پولى تركيه بحث تازه اى نيست. در طى سالهاى ۱۹۸۱ تا ۲۰۰، اين موضوع چندين بار مطرح شد و نقشه هاى و طرحهاى گوناگونى مورد بررسى گرفت كه هيچ كدام آنها با توجه به بالا بودن نرخ تورم به مرحله اجرا نرسيد.

امروزه اقتصاد تركيه به ثباتى نسبى دست يافته و نرخ تورم در اين كشور در اواسط سال جارى ميلادى براى اولين بار در طى سى سال گذشته، كمتر از ۱۰ درصد بوده است. دولت تركيه اميدوار است كه در چهار سال آينده بتواند، نرخ تورم را به ميزان متوسط تورم در اتحاديه اروپا برساند.

بد نيست در پايان به اين نكته هم اشاره كنيم كه چه سرنوشتى انتظار اسكناسهاى قديمى را ميكشد. روزنامه تركى مليت چندى پيش به نقل از كارشناسان و مسئولان بانك مركزى تركيه گزارش داد كه حدود ۶۰۰ تن اسكناس قديمى بايد نابود شود.

از آنجايى كه سوزاندن و يا بازيافت اين اسكناسها با توجه به موازين زيست محيطى محتمل نخواهد بود، قرار است كه اين اسكناسها با آسفالت مخلوط شده و در عرصه خيابان سازى و جاده سازى مصرف گردند.

شهرام احدى