بيستمين نمايشگاه بين المللى كتاب
۱۳۸۶ اردیبهشت ۱۲, چهارشنبه
شهلا لاهيجى، مدير انتشارات روشنگران در گفتگو با راديو دويچه وله می‌گويد، به دليل سانسور موجود، امسال توانسته است تنها دو عنوان كتاب براى نمايشگاه آماده كند.
دويچه وله: از قراراتحاديه ناشران و كتابفروشان تهران اختلاف‌هاى زيادى با مسئولان نمايشگاه كتاب و وزارت ارشاد داشته اند. مشكلات چه بودند؟
شهلا لاهيجى: مسئله بيشترسر متفاوت بودن مسئوليت‌ها بود. غير از پارسال، سه سال بود كه اتحاديه ناشران نمايشگاه را برگزار می‌كرد و مسئوليت‌ها مانند ساير جاهاى دنيا با خودشان بود.
متاسفانه بر عكس ادعاهايى كه دولت می‌كند و می‌گويد می‌خواهد كارها را به دست مردم بسپارد، الان امورى را در حلقه اقتدار خود گرفته كه قبلا به آن كار نداشت. نمايشگاه كتاب يك نمونه است.
كارى كه امسال ارشاد در سياست هاى عجيب و غريب خود كرد، جدا كردن ناشران داخلى و خارجى بود كه بلافاصله اتحاديه و يك سرى ناشران مهم اعلام كردند كه در چنين نمايشگاهى شركت نمی‌كنند. اتحاديه جهانى ناشران هم اعلام كرد كه به دليل مغايرت اين تصميم با اساسنامه اين اتحاديه، به ناشران عضو پيشنهاد خواهد كرد كه در آن شركت نكنند چرا كه در اين صورت ديگر مفهوم نمايشگاه بين المللى و تبادل و مناسبات بين ملت‌ها و فرهنگ‌هاى مختلف وجود ندارد. اين كشمكش‌ها خوشبختانه نتيجه مثبت داد و سه چهار روز قبل وزارت ارشاد، تمام شروط و موانع را برداشت اما خبر را بسيار جهت گيرانه به مطبوعات داد.
خبر چه بود؟
خبر روزنامه‌ها اين بود كه مسئول اتحاديه ناشران با مسئول ارشاد شام خورد و آشتى كرد. در حاليكه صحبت قهروآشتى نبود. صحبت قبول خواسته‌هاى اتحاديه بود كه از زبان ناشران بيان شده بود.
آيا انتشارات روشنگران امسال در اين نمايشگاه شركت دارد؟ با چه كيفيت و كميتى؟
بله! ما بخاطر پيروى از آنچه اتحاديه گفت برويد و ثبت نام كنيد، شركت كرديم. البته خود من امسال در نمايشگاه حضور نخواهم داشت يا بسيار بسيار اندك حاضر می‌شوم...
چرا؟
ما صحبت‌ها و گلايه‌هايى داريم. وقتى قرار است محل نمايشگاه تغيير كند، بايد از ناشران نظرخواهى شود. ما را كه نمی‌توانند محكوم كنند كه نمايشگاه را كجا برگزار كنيم. بايد نظرخواهى و ارزيابى می‌شد. در ضمن من منتظرم نتايج نمايشگاه امسال را ببينم كه بهانه‌هايى نظير امنيت و ترافيك واينها چه می‌شود. (بهانه هايى كه باعث تغيير محل نمايشگاه شد).
بعد از نمايشگاه من يا از طريق مطبوعات يا از طريق نشست‌ها، نظرم را می‌گويم. ضمنا فشار سانسور درسال گذشته اينقدر زياد شده كه ما كار چندان جديدى هم براى نمايشگاه نداريم.
اتفاقا می‌خواستم بپرسم امسال چقدر كتاب جديد ارائه می‌كنيد؟
تنها دو عنوان! در حاليكه سالى كه دفتر من آتش گرفته بود و قرار بود سى كتاب براى نمايشگاه آماده كنيم، با وجود نداشتن جا و سرگردان بودن در خيابان، توانستيم ۱۵ كتاب براى نمايشگاه عرضه كنيم. اين دو كتاب ديگر حضورى نيست و من شرمنده‌ام از خواننده كه می‌آيد و من چيز تازه‌اى براى عرضه ندارم.
به اين ترتيب شما بيشتر كتاب‌هاى قديمى تان را به نمايشگاه می‌بريد؟
كتابهايى كه تازگى چاپ كرده‌ايم را مى بريم اما تنها دو مورد مشخصا براى نمايشگاه توانسته ايم آماده كنيم.
به طور كلى آيا با همه اين موانع و مشكلات، شركت در نمايشگاه دستاوردى دارد؟
ببينيد! كسانى از خارجى‌ها كه قبلا نمايشگاههاى ديگر را ديده‌اند ، وقتى نمايشگاه كتاب تهران را می‌بينند، برايشان باور نكردنى است كه اين تعداد بازديد كننده هست. اينجا بين ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر در روز از نمايشگاه ديدن می‌كنند در حاليكه نمايشگاه كتاب فرانكفورت كه عظيم ترين است، بيشتر از ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار بازديد كننده در شلوغ‌ترين وقت ندارد. اصلا اين براى ناظران خارجى باور نكردنى است، آن هم براى ملتى كه گفته می‌شود كتابخوان نيست. ما خودمان هم معتقديم كه در اين ده روز تهران يك شهر فرهنگى می‌شود. درست است كه برخى بازديد كننده‌ها پول خريد كتاب را ندارند اما حضورشان براى تفنن نيست و براى ديدن كتاب است. كتاب‌هاى خارجى البته براى بودجه نجيف دانشجويى گران است اما آنها بهرحال می‌آمدند و مى ديدند و با خبر می‌شدند. در مورد ناشران هم همينطور. هر سال با تجربه و دستاوردى همراه بوده است. در مورد امسال بايد منتظر باشيم و ببينيم كه چه می‌شود.
در خبرها هست كه سقف نمايشگاه و عدم رعايت استانداردهاى ساخت آن، نگرانی‌‌هايى از نظر امنيت و سلامت كتاب‌ها و غرفه‌ها ايجاد كرده است. شما چه می‌گوييد؟
ما بايد دست به دعا برداريم كه نه باران بيايد و هوا نه گرم باشد و نه سرد. چون هيچ‌گونه دستگاه تهويه گرم و سرد اينجا نيست. بنابراين بايد حتما از خداوند بخواهيم به ما ناشران بيچاره كمك كرده و هواى بهارى را از ما دريغ نكند تا نه آب ما را ببرد نه باد....
پس براى نمايشگاه هم مثل كشاورزى ديم، بايد بجاى انتظار از مسئولان، از آسمان انتظار داشت؟
البته نشر و كتاب محترم‌تر از آن است كه با كشت ديم مقايسه‌اش كنم. تنها می‌دانم كه نشر دراين كشور بسيارمظلوم است. بخصوص ناشران غير وابسته خيلى مظلوم‌اند. اين كه مى گويم دعا می‌كنيم، براى اين است كه دعا چيزى است كه همه آزاد هستند آن را انجام دهند!
مصاحبه گر: مهيندخت مصباح