بيست و پنجمين سالگرد اشغال افغانستان توسط ارتش سرخ شوروى سابق

اگرچه شروع كار موفقيت آميز بود، اما ادامه و پايان جريانات خلاف آنچه بود كه مسكو تصورش را ميكرد. لئونيد برژنف رهبر شوروى سابق در آن زمان بر آن بود كه با دخالت و اعمال نفوذ در افغانستان جايگاه شوروى در منطقه را استوار و مستحكم سازد.

از آن گذشته شوروى با توجه به دگرگونى اوضاع ايران در پى انقلاب اسلامى در تلاش بود كه از سرايت جرقه اسلامى ايران به افغانستان جلوگيرى كند. اما افغانها با مقاومتى دور از انتظار در برابر حضور نظامى شوروى سابق در كشورشان ايستادگى كردند.

اقوام مختلف افغانستان، از پشتونها گرفته تا تاجيكها، ازبكها و قوم هزاره دست به دست هم دادند و با حمايت كشورهاى مختلف جهان از جمله ايالات متحده، اروپا، پاكستان و حتى چين به مقاومت برخاستند.

در اواخر ماه دسامبر سال ۱۹۷۹ يعنى در آغاز حضور شوروى به افغانستان، حدود ۶ هزار و پانصد سرباز نيروى هوايى و زمينى ارتش سرخ در افغانستان مستقر بودند، اما در پايان كار شمار آنان از مرز يكصدهزار نفر هم فراتر رفته بود، بى آنكه اين افزايش تعداد، پيروزى را براى شوروى به ارمغان آورد.

از سوى ديگر آمريكا از فرصت به دست آمده براى تضعيت و ضربه زدن به حريف ديرينه اش شوروى نهايت استفاده را كرد. در سال ۱۹۸۶ بود كه دولت رونالد ريگان رييس جمهور وقت آمريكا، موشكهاى استينگر در اختيار مجاهدين افغان قرار داد و بدين ترتيب، پيروزى مجاهدين در اين جنگ فرسايشى را مسجل ساخت.

شوروى «ويتنامش» را تجربه كرد و ميخائل گرباچف چهره تازه به قدرت رسيده در كاخ كرمل، اشغال افغانستان را زخمى خونين خواند. حاصل خروج نيروهاى ارتش سرخ او افغانستان در تاريخ پانزدهم فوريه سال ۱۹۸۹ بود، اما اين جنگ چندين سال حاصل تلخ و فاجعه بارى به دنبال داشت.

بيش از يك مليون افغان در پى درگيريها و خونريزيها كشته شدند و پنج و نيم ميليون نفر نيز آواره شدند. طبق اعلام رسمى، ارتش سرخ نيز ۱۵ هزار تن از سربازان خود را از دست داد. از آن گذشته پايان اشغال كشور به معناى آغاز دوره تازه جنگهاى داخلى بود و روى كارآمدن رژيم طالبان.

بايد اذعان داشت كه ايستادگى افغانها در برابر ارتش سرخ، جهان را دگرگون ساخت. شوروى سابق در پى ناكاميش در افغانستان از هم فروپاشيد و ديوار آهنين كه اروپا را از هم جدا كرده بود، فرو ريخت. همزمان با اين رويدادها، خطرات و تهديدات تازه اى شكل گرفت، از جمله قدرتگيرى گروه هاى افراطگراى اسلامى و پديد آمدن شبكه القاعده به رهبرى اسامه بن لادن.

عليرغم اين تلخيها و دردمنديها، افغانستان به آينده اميد بسته و حال پس از ۲۵ سال جنگ و خونريزى پيگير، آرام آرام، نخستين گامهايش را در راه بازسازى كشور برميدارد.