بیست و پنجمین سالگرد قتل عام صبرا و شتیلا

صدها آواره غیرمسلح فلسطینی، پیرمرد و زن و کودک، در عملیاتی بیرحمانه به قتل رسیدند. سازمان ملل متحد در شانزدهم دسامبر سال ۱۹۸۲ این قتل عام را محکوم کرد. حمام خونب که در اردوگاه فراریان به راه افتاد نتیجه اتحادی بود که میان اسراییل و فالانژیستهای مسیحی در لبنان به دست آمده بود. اسراییل می‌خواست که با ورود به لبنان سازمان آزادیبخش فلسطین را از جنوب این کشور به بیرون براند.

پارلمان اسراییل در طول تاریخش چندین بار جلساتی طوفانی را تجربه کرده است. اما هیچگاه کلامی که در این پارلمان رد و بدل شده به روشنی و صراحت کلامی نبوده که نمایندگان در سپتامبر ۱۹۸۲ بیان داشتند. شیمون پرز، رهبر آن موقع حزب اپوزیسیون کارگر گفت: “آقای نخست وزیر‌، اقای وزیر دفاع، چه کسی این ایده احمقانه را داشته که فالانژیستها را به اردوگاه آوارگان بفرستد تا در آنجا دنبال تروریستها بگردند؟ آقای شارون می‌توانید به این پرسش پاسخ بدهید؟“

اخباری وحشتناک و تصاویری بدتر از آن از بیروت به سراسر جهان فرستاده شدند: در اردوگاه فلسطینیان صبرا و شتیلا، واقع در حاشیه جنوبی پایتخت لبنان صدها غیرنظامی فلسطینی با قساوت تمام به قتل رسیده بودند. گفته شد که دست کم ۸۰۰ نفر کشته شده‌اند. اما احتمالا شمار مقتولان بیش از این بوده است. بعد از آن دیگر نمی‌شد از تعداد دقیق مقتولان آگاهی یافت، چون عاملان قتل عام اجساد قربانیان خود را با بولدوزر در گورهای جمعی مخفی دفن کرده و روی آنها را با ویرانه‌های خانه‌های مخروب پوشانده بودند.

عاملان قتل عام حدود ۱۵۰ مرد از “نیروهای لبنان“، نیروهای شبه نظامی فالانژیستهای مسیحی به فرماندهی الی هوبیکا، رییس نیروهای امنیتی، بودند. اما همه در این مورد هم عقیده‌اند که مسؤولان اصلی این قتل عام آن عده از سیاستمداران اسراییلی بودند که امکان این قتل عام را فراهم آورده بودند. چون نیروهای اسراییلی در ششم ژوئن سال ۱۹۸۲ وارد خاک لبنان شده بودند تا نیروهای جنبش آزادیبخش فلسطین را از جنوب این کشور بیرون کنند. اسراییل بدین منظور با فالانژیستها متحد شده بود که از مدتها پیش در جنگی داخلی با محافل چپ و مسلمان به سر می‌برد، که به نوبه خود از سوی سازمان آزادیبخش فلسطین حمایت می‌شدند.

در ماه اوت همه چیز هنوز خوب به نظر می‌رسید: بشیر جمایل، پسر موسس گروه فالانژ، پیر جمایل، به عنوان رییس جمهور جدید انتخاب شد. رییس جمهور جدید گفت که مایل به برقراری آشتی است، دست کم در سطح نیروهای متخاصم لبنانی. جمایل گفت: “من کشور را به وحدت فرامی‌خوانم، از همه لبنانی‌ها می‌خواهم که با هم یکی شوند.“

چند روز بعد با میانجیگیری سیاستمدار امریکایی فیلیپ حبیب ، قرار خروج رزمندگان جنبش ازادیبخش فلسطین از غرب بیروت گذاشته شد. آنها در روز اول سپتامبر لبنان را ترک کردند. نیروهای جنگنده بین‌المللی متشکل از نیروهای امریکایی، انگلیسی، فرانسوی و ایتالیایی نیز از بیروت خارج شدند. در روز ۱۴ سپتامبر اما در سراسر بیروت صدای انفجاری شدید شنیده ‌شد. کمی پس از ان رادیو بیروت اعلام کرد که مقر اصلی فالانژها ویران شده و رییس جمهور جدید نیز بر اثر انفجار بمب کشته شده است. اسراییل تا آن زمان هنوز بخش غربی بیروت را که اکثریت ساکنان آن را مسلمانان تشکیل می‌دادند، تسخیر نکرده بود. پس از قتل جمایل نیروهای اسراییلی وارد این بخش شدند.

اسراییل به عنوان نیروی اشغالگر با تسخیر بخش غربی بیروت مسوول امنیت این بخش بود، از جمله مسؤول امنیت اردوگاه فلسطینیان که میان مرکز شهر و فرودگاه بیروت واقع بود. از اول سپتامبر که نیروهای جنبش آزادیبخش فلسطین این بخش را ترک کرده بودند، دیگر کسی نبود که پاسدار امنیت اردوگاه آوارگان باشد.

در آن زمان آریل شارون، وزیر دفاع وقت، ناگهان اعلام کرد که دست کم هنوز ۲۰۰۰ فلسطینی مسلح در غرب بیروت هستند. او همچنین به این نظر رسیده بود که نه نیروهای اسراییلی بلکه فالانژیستها، باید به دنبال آنها بگردند. شارون بعدها در برابر پارلمان اسراییل گفت که فالانژیستها دستور داشته‌اند که در اردوگاه شتیلا به دنبال تروریستها بگردند و نه اینکه به غیرنظامیان کاری داشته باشند.

اما فالانژیستها فلسطینی مسلحی را نیافتند و خشم خود را نثار غیرنظامیانی که دیدند کردند. تنها چند نفر توانستند از آن قتل عام جان سالم به در برند. قتل عام دو روز به طول انجامید.