بی‌عدالتی به توان سه؟
۱۳۸۶ تیر ۱۵, جمعه
یکی از چهره های اصلاح طلب در وبلاگ خود به مناسبت روز زن جمهوری اسلامی آروز کرده زمانی عدالت در مورد زنان ایران به گونه اجرا شود که دیگر نیازی به نام گذاری یک روز به نام روز زن نباشد. اما آیا عکس این هم صدق می‌کند. یعنی می‌شود وجود سه روز مختلف به نام روز زن در ایران را نشانهی بی‌عدالتی "به توان ۳" نسبت به زنان ایران به حساب آورد؟
دویچه وله در مورد موقعیت حقوقی و اجتماعی زنان ایران در روز زن اسلامی با سهیلا جلودارزاده نماینده مجلس و خدیجه مقدم از سازماندهندگان کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان گفتگو کرده است.
در ایران روز زن تاریخ های گوناگونی دارد. هشت مارس، ۲۲ خرداد و ۱۴ تیرماه. برخی تنها یکی از این روزها و گروهی هم هرسه روز را به رسمیت می‌شناسند و یا شاید آن ها را موقعیتی برای طرح خواستهای زنان به شمار می‌آورند. این درحالی است که آیت الله خامنه‌ای در آستانه روز زن جمهوری اسلامی خواستار مقابله دانشگاه و حوزه با فمینیسم شده و مهمترین مسئولیت و نقش زنان را در هر سطحی از توانایی هم که باشند مادری و همسری قملداد کرده است. با وجود این به نظر نمیرسد فعالان زن با شنیدن این سخنان زیاد دلسرد شده باشند. آنها معتقدند که زنان علیرغم شرایط سختی که در ماه های گذشته بر آنها تحمیل شده، در طرح مطالبات خود قدم‌های مثبتی به جلو برداشته اند.
سهیلا جلودار زاده نماینده مجلس هفتم و عضو فراکسیون اقلیت معتقد است که زنان ایران مانند زنان همه جای دنیا مشکلاتی دارند اما دستاوردهایی هم داشته اند:
" من در کنفرانس جامعه زن در پکن حضور داشتم و از همانجا یک برنامه‌ی کوتاه‌مدت و بلندمدت را برای اصلاح قوانین‌مان همگام و همراه با جامعه جهانی شروع کردیم. قوانین خوبی در مجلس‌مان به‌تصویب رسید. البته در بخش قانون کار و روابط کار ما در همانموقع هم با توجه به تصویب قانون کار موارد خیلی خوبی را داشتیم. یعنی مثلا ۱۹۰ تا ۱۲۰ روز مرخصی زایمان را ما آنموقع هم ۱۲۰ روز را داشتیم یا مثلا مسایلی که در رابطه با بیمه‌ی تامین اجتماعی و امنیت شغلی و کارهای سخت و زیاد مطرح بود، در آنموقع ما اینها را در قانون کار دیده بودیم."
خانم جلودارزاده نماینده مجلس میگوید که در مورد حقوقی مانند حضانت فرزند، حق طلاق و مسئله دیه و قصاص هنوز مشکلاتی باقی مانده. او درعین حال اشاره می‌کند که با وجود وضع قوانینی مانند ممنوعیت ازدواج اجباری برای زنان و یا دختران نابالغ، اما مشکل عمده در بخش اجرا است و:
" مسایلی که به عرف و فرهنگ جامعه مربوط می‌شود که شاید مجلس مجبور بشود از آن وظیفه‌ی نظارت خودش خیلی بیشتر استفاده بکند و نهادهای دولتی مثل مرکز مشارکت زنان که یک نهاد وابسته به ریاست جمهوری‌ست از اینها سوال بکند و تحت فشارهایی قرار بدهد که بیشتر در راستای اجرای قانون حرکت بکنند."
از سهیلا جلودارزاده نظرش را در مورد کمپین یک میلیون امضا برای برابری می‌پرسیم. میگوید:
" من با خانمهایی که برای یک میلیون امضا تلاش می‌کنند صحبت‌هایی را داشتم و ازشان خواهش کردم هر موردی را که فکر می‌کنند لازم هست در دستور بررسی و کار مجلس قرار بگیرد در زمینه‌ی قوانین مستقیم منتقل بکنند و این قول را هم به آنها و هم به همه خانمها می‌دهم که واقعا تمام تلاشمان را بکنیم که یک شرایط خیلی خوبی برای زندگی خانمها فراهم بشود در کشور."
خدیجه مقدم از سازماندهندگان کمپین یک میلیون امضا در مورد قولی که خانم جلودارزاده میدهد میگوید:
" ما توی این ۹ ماه نشست‌های مختلفی داشتیم. مثلا من در انجمن روزنامه‌نگاران زن وقتی دعوت شده بودم برای ۸ مارس، یک سخنرانی داشتم در مورد ۸ مارس و کمپین را معرفی کردم. خانم جلودارزده آنجا تشریف داشتند و در مورد کمپین صحبت کردیم و ایشان در واقع گفتند که بیایید مجلس، با هم جلساتی داشته باشیم، خواسته‌هایتان را بگویید و همینطور خانم دکتر امین‌زاده در روز زن در میهمانی سفارت آفریقای جنوبی آنجا بودند و گفتند بیایید خواسته‌هایتان را بگویید. ولی متاسفانه ما تاکنون هرچقدر خواستیم یک تماس تلفنی برقرار کنیم، بخاطر وقت تنگ این خانمها و از طرفی هم وقت تنگ خود ما، این ارتباط حتا تلفنی هم برقرار نشده، ولی حقیقتا وقتی ما با هرکدام از خانمها و آقایون روبه‌رو می‌شویم که در مجلس هستند و در حکومت هستند اصلا با کلیت کمپین هیچگاه مخالفت نکرده‌اند."
ولی خدیجه مقدم تاکید می‌کند که این فقط یک روی قضیه است:
"روی دیگر قضیه قوه قضاییه هست که هرچند با حرکتهای مسالمت‌آمیز می‌گویند ما مخالفت نداریم، بعد در آستانه‌ی روز زن، یکروز مانده به روز زن، حکم‌های سنگینی برای زنان صادر می‌کنند که جالب است که تمام این زنان در تجمع شرکت داشتند. ولی حکم‌های متفاوت می‌گیرند. حکم‌های سنگین حبس تعزیری، تعلیقی، شلاق، ۱۰ ضربه، ۲۰ ضربه، ۳۰ ضربه شلاق. برای چی؟ برای یک حرکت، برای شرکت در یک حرکت مدنی. تحمل سکوت زنان را در یک تجمع هم حتا نداشتند، ندارند و این حکم‌های سنگین را اجرا می‌کنند. ما واقعا به این حکم‌های سنگین اعتراض داریم و مصرانه می‌خواهیم تجدیدنظر بکنند و اگر روز زن را گرامی می‌دارند، اگر به کرامت زن معتقد هستند، این زنها چه خواستند، چه می‌خواهند."
سهیلا جلودارزاده در پاسخ به این اعتراض میگوید:
"من به‌عنوان نماینده‌ی مجلس از[سوی] مردم از هر اقدام قانونی که مردم انجام می‌دهند برای رسیدن به حقوقشان حمایت می‌کنم و در ارتباط با تعارضات اجتماعی هم که بوجود می‌آید در خدمت همه خانمها و کسانی که شکواییه دارند هستیم که مسئله‌شان را پیگیری کنیم. هفته‌ی گذشته هم جلسه‌ای داشتیم با دوتا از خانمها که این مشکلات را داشتند، که ببینیم به چه شکل می‌شود این مسایل را به‌گونه‌ای حل کرد که هم بتوانند مردم با هر نگرشی و با هر طرز فکری مسایلشان را مطرح کنند آزادانه و هم مشکلی در ارتباط با مسایل اجتماعی و نظم اجتماعی بوجود نیاید. حتا اگر فکر می‌کنند که قانون باید مورد بررسی مجدد قرار بگیرد یا نسبت به اجرایش مشکل دارند، ما آماده‌ی این هستیم که حرفهایشان را بشنویم. وظیفه‌مان است که به‌عنوان نماینده‌ی مردم حرفهایشان را بشنویم و تلاش بکنیم."
پاره ای فعالان زن معقتدند علیرغم تلاش گروه‌های مختلف زنان، به نظر نمیرسد که رسیدگی به خواستهای زنان به سادگی در دستور کار قرار گیرد. آنها بر این باورند که سخنان آیت الله خامنه‌ای به مناسبت روز زن جمهوری اسلامی مبنی بر مقابله جدی با فمینیسم میزان مخالفت با این خواستها را نشان میدهد. با این حال در میان فعالان زن هستند گروهی که ترجیح می‌دهند نیمه پر سخنان رهبر جمهوری اسلامی را ببینند. خدیجه مقدم از پایه گذاران کمپین برابری میگوید از لحاظ فرهنگی و اجتماعی تغییرات زیادی نسبت به حتی یک سال پیش بوجود آمده و مسایل حقوقی زنان به موضوع روز تبدیل شده:
" ما این را یکی از موفقیت‌های خودمان می‌دانیم که در آستانه‌ی روز زن زنان نخبه‌ی کشور از نظر جمهوری اسلامی وقتی می‌روند با رهبر دیدار می‌کنند، ایشان می‌گویند که این قوانین قابل تغییر هست، در حالیکه روزهای اولی که ما این کمپین را راه‌انداخته بودیم با ما مخالفت می‌کردند که شما دارید برخلاف اسلام و نص صریح قرآن مخالفت می‌کنید."
البته تنها سخنان آیت‌الله خامنه ای نیست که موجب بدبینی فعالان زن می‌شود. آیت‌الله شاهرودی رییس قوه قضاییه نیز به مناسبت روز زن در جمهوری اسلامی گفت که تحصیلات بالا و طولانی شدن دوره تحصیلات عالیه دلیل دیر ازداوج کردن جوانها است و باید با کوتاه کردن این دوره برای پایین آوردن سن ازدواج تلاش کرد. این اظهارات را فعالان زن به حساب دورخیزی دیگر برای ایجاد محدودیتهای تحصیلی برای زنان ارزیابی می‌کنند.
سهیلا جلودارزاده در مقابل این گونه عقب گردها در جامعه ایران معقتد است که:
" دموکراسی باید تجربه بشود، هزینه دارد. بهرحال تحولات سیاسی در همه کشورها اتفاق می‌افتد و در یک موقعیت زمانی یک گروه سیاسی حاکم می‌شود و در موقعیت زمانی دیگر گروهی دیگر و مردم این روش‌ها را تجربه می‌کنند به سمت بهترزندگی‌کردن حرکت می‌کنند."