تأثیر بحران قفقاز بر پرونده هسته‌ای ایران
۱۳۸۷ مرداد ۲۵, جمعه
بحران قفقاز و حمله روسیه به گرجستان، نگاه جامعه جهانی را تا حدودی از ایران و پرونده اتمی آن دور کرده و باعث سردتر شدن روابط آمریکا و روسیه شده است. آیا این شرایط به نفع ایران است و می‌تواند اقدامات احتمالی شورای امنیت علیه ایران را به تعویق بیاندازد؟
دکتر الهه کولایی نماینده مجلس ششم و کارشناس روابط ایران و روسیه، که مجموعه این تحولات را برای ایران مثبت می‌داند، در گفت و گوئی با دویچه وله، به این پرسش‌ها پاسخ می‌گوید:
دویچه‌وله: خانم کولایی، بحران گرجستان باعث دورشدن روسیه از آمریکا و حتا تا حدی اروپا شده و حتا می‌شود گفت در شرایط کنونی روابط آمریکا و روسیه سرد و تا حدودی خصمانه شده است. این دوری روسیه از آمریکا آیا می‌تواند برای ایران مثبت باشد؟
الهه کولایی: در سالهای بعد از فروپاشی اتحاد شوروی، این واقعه بر رابطه‌ی روسیه با ایران و کشورهای خاورمیانه آثار مستقیم داشته است. در واقع اگر دقت کرده باشید، در این دوران روابط روسیه با ایران زمانی گسترش پیدا می‌کند که نگاه روسیه به همسایگان آسیایی خودش تغییر می‌کند و اولویت رابطه با اروپا و آمریکا در سیاستهای خارجی روسیه دگرگون می‌شود. بنابراین با توجه به پیشینه‌ی روابط دو کشور که تحت تاثیر نگاه حاکم بر مسکو نسبت به اولویت روابط با اروپا و آمریکا مورد تغییر و دگرگونی قرار گرفته است، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که تحولات جاری هم اثرات فوری و مستقیم در توسعه‌ی بیشتر روابط مسکو با تهران داشته باشد.
آیا قدرت گرفتن روسیه در منطقه به ضرر ایران نخواهد بود؟ یعنی این چیزی‌ست که ایران شاید با آن موافق نباشد، درست است؟
بهرحال براساس عوامل تاریخی و جغرافیایی، بویژه عواملی که سیاست کشورها را هم تحت تاثیر قرار می‌دهند، ایران و روسیه می‌توانند حوزه‌هایی از منافع مشترک و نیز تهدیدها را باهم داشته باشند. بنابراین افزایش قدرت روسیه در شرایط اعمال فشار همه جانبه‌ی اروپا و آمریکا بر ایران، به نظر من نمی‌تواند به یک تهدید تبدیل بشود، حداقل در شرایط فعلی. در وضعیت فعلی با درنظرگرفتن اعمال فشارهای اروپا و آمریکا بر ایران، این تحول می‌تواند به نفع ایران تلقی بشود.
تاثیر بحران منطقه‌ی قفقاز بر پرونده‌ی اتمی ایران را چگونه می‌بینید؟ الان بر سر مسئله‌ی گرجستان، بین خود کشورهای عضو شورای امنیت اختلاف افتاده. فکر می‌کنید این اختلاف ممکن است باعث شود که مثلا تصویب قطعنامه‌ی جدید علیه ایران هم به تاخیر بیفتد؟
تصور من این است که انتظار این آثار را می‌توانیم در حوزه‌های مختلف و مسایل مختلف داشته باشیم. در واقع اختلاف نظر بین مسکو و واشنگتن روی موضوع هسته‌ای ایران می‌تواند آثار مشخص و مستقیمی داشته باشد و رسیدن به اجماع و وحدت نظر بین اعضای شورای امنیت را با دشواری مواجه کند. بویژه آنکه در سالهای گذشته هم نشان داده شده که روسها برای دستیابی به اهداف و منافع خودشان از ابزارهای گوناگون استفاده می‌کنند. بنابراین انتظار این که این موضوع هم در چارچوب مذاکرات یا مباحث موجود بین آمریکا و روسیه مورد استفاده قرار بگیرد، دور از انتظار نیست. همانطور که اشاره کردم، این مسئله هم می‌تواند به امکان و موقعیت برای مسکو تبدیل بشود تا دیدگاههای خودش را دنبال کند.
در مورد احتمال حمله‌ی نظامی به ایران چطور؟ برخی کارشناسان معتقدند که فعلا تا پایان گرفتن کامل غائله‌ی گرجستان، احتمال حمله‌ی نظامی به ایران چیزی نزدیک به صفر است. نظر شما چه هست؟
به نظر من با توجه به مشکلاتی که در روابط روسیه و آمریکا در حال گسترش یافتن است می‌شود انتظار داشت که رهبران این کشورها عقلانیت بیشتری را در اقداماتشان نشان بدهند. با توجه به شرایط موجود، بدون تردید هر عاملی که به افزایش تنش در منطقه کمک کند و در واقع بی‌ثباتی را در منطقه دامن بزند، می‌تواند موجب بحرانها و مشکلاتی شود که فقط به منطقه محدود نخواهد شد و می‌تواند پیامدهای بین‌‌المللی هم به‌همراه خودش داشته باشد.