تأثیر تحریم‌های بانکی بر فعالیت شرکتهای ایرانی
۱۳۸۶ مهر ۶, جمعه
مرسوم ترین روش داد و ستد میان کشورها در دنیای مدرن، اعتبارات اسنادی‌‌اند و این بانک ها هستند که چنین اعتباراتی را گشایش می‌کنند. نداشتن پشتوانه بانکی اما محدودیت های جدی برای صاحبان صنعت، مدیران بازرگانی و دست اندرکاران واردات و صادرات کالا در ایران ایجاد کرده است. مشکلات از آنجا آغاز شدند که چند بانک مهم اروپایی از جمله "کومرز بانک"، "درسدنر بانک" و " دویچه بانک" حساب‌های خود با شرکت‌ها و شهروندان ایرانی را مسدود کردند. شرکتهای ایرانی که در کار خرید و فروش با کشورهای خارجی هستند، ناگزیرند در فقدان پشتوانه بانکی، مشکلات را دور بزنند و از طریق واسطه‌ها و دلالان در کشوری ثالت گشایش اعتبار کنند. مستقیم‌ترین پیامد چنین کاری، بالاتر رفتن هزینه معامله و صرف زمان طولانی‌تربرای آن است.
دامنه هزینه‌ها
به گفته آنها که از نزدیک با مشکلات تحریم بانکی و اقتصادی ایران سروکار دارند، هنوز نمی توان برآورد مشخصی از هزینه کلان تحریم های بانکی علیه ایران داد. آنچه روشن است این‌که بخش بزرگی از انرژی مفید شرکتهای داخلی بجای جریان یافتن در روند تولید و توسعه، به مصرف دوباره کاری، سرو کله زدن با واسطه‌ها و فرسایش زمانی می رسد. شرکت‌هایی در ایران هستند که برای انجام سریع‌تر کارهای خود، در عراق و افغانستان دفتر بازکرده‌اند. دوبی که از سال‌ها قبل، پایگاه شرکتهای ایرانی برای معامله با جهان غرب بوده، هنوزهم مرکز ثقل فعالیت‌های اقتصادی و بازرگانی ایرانیان با دنیای غرب به شمار می‌رود.
دور زدن ابتکاری مشکلات
فریبرز لقایی مدیر یک شرکت بازرگانی است که همه روزه با پیامدهای تحریم بانکی ایران سروکار دارد. آقای لقایی به عادت دیرینه ایرانیان در دور زدن مشکلات و یافتن راه حلی ابتکاری برای موانع اشاره میکند و این‌که در کارهای بانکی هم، اکثر شرکت‌ها از همین الگو پیروی می‌کنند. فریبرز لقایی ادامه میدهد:
" الان بخش عظیمی از شرکتهای ایرانی یک دفتر در دوبی دارند. نکته اینست که در سیستم بانکی، اعتبار همه شرکتهای ایرانی در ایران است. من در ایران آدم معتبری هستم! اگر بتوانم اعتبارم را به خارج هم منتقل کنم، به اعتبارم افزوده می‌شود. به این می‌گویند: "بک تو بک". در کارهای تجاری کسی یک "ال سی" در ایران باز میکند و براساس آن "ال سی" دیگری در دوبی می تواند بازکند که پشتیبانش اعتبار اول است. اما وقتی بانک‌های ایرانی را کسی قبول نداشته باشد، "ال سی" اولی به درد هیچ چیز نمی‌خورد. طرفی که رفته در دوبی، شاید بتواند در آنجا "ال سی" باز کند اما اعتبارش را که در ایران است چگونه بردارد به دوبی ببرد؟ باید پول نقد ببرد؟ صنعت که با پول نقد کار نمی‌کند. هیچکس آنقدر پول نقد ندارد که خریدش را نقد کند، همه از اعتبارهای بانکی، وام و تسهیلات بانکی استفاده می‌کنند. اگر بانک ملی ایران را که آخرین بانک ماست، تحریم کنند، تیرخلاص به اقتصاد ایران زده می‌شود. همین بانک ملی را هم کسی قبول ندارد. شما مثلا می‌خواهید در چین یک ال سی باز کنید. چین می‌گوید خوب! امروز "ال سی" بانک ملی معتبر است اما اگر بعد شورای امنیت بانک ملی را هم تحریم کرد، من پولم را از که بگیرم؟ دردسر فروشندگان اروپایی پس از تحریم بانک سپه واقعا زیاد بود. فروشنده کالا را فرستاده بود و بانک سپه هم می‌خواست پولش را بدهد، اما تحریم شده بود و هیچ پرداختی در کار نبود. این ناامنی‌ها باعث شده تا همه کارها قفل شوند."
هنوز نمی توان قضاوت کرد
اصغر قاسمی، مدیر تدارکات یک شرکت صنعتی از جمله می‌گوید: " چون ما یکسری پروژه داشتیم که از قبل مسائل‌اش را تامین کرده بودیم، هنوز تاثیر منفی این تحریم‌ها را زیاد حس نمی‌کنیم. تنها یک مورد بود که در خرید الکتروموتور و گیربکس از یک کمپانی آلمانی دچار وقفه شدیم اما مشکل جدی نبود. الان شرکت‌هایی در ایران هستند که نفش واسطه کارهای خرید و گشایش اعتبار را ایفا می‌کنند واین باعث می‌شود که هزینه و زمان بالا بروند."
مهندس علی تقدسی، مدیر فنی یک واحد تولیدی صنعتی نیز اشاره میکند که اثر تحریم‌های کنونی در حد شرکتهای کوچک چندان محسوس نیستند و می‌توانند در بیست الی سی درصد گردش کارهای آنها اثر گذاشته باشند اما در شرکتهای بزرگ و دولتی،در پروژه‌های عمرانی بزرگ در سطح کشور، اثر تحریم‌ها کلان خواهند بود. مهندس تقدسی می‌گوید:
"به طور کلی در مواردی که باید از اروپا جنس وارد شود، اثرات منفی تحریم در پروژه‌ها، کیفیت و زمانبندی آنها دیده می‌شود. تاکنون ما با تاخیرهای زمانی در اجرای پروژه‌ها کنار آمده‌ایم اما برای آینده این نگرانی وجود دارد که مشکلات بیشتر شوند و اصلا دیگر نتوان جنس تهیه کرد".
وزن مشکلات چقدر است؟
فریبرز لقایی می‌گوید شرکت‌ها و افراد بسته به نوع و حجم کارشان تاثیرات متفاوتی از این تحریم‌ها گرفته‌اند. نمی توان با قاطعیت در مورد شدت و ضعف تاثیرها حرف زد چون مورد به مورد متفاوت هستند. این مدیر بازرگانی در ادامه می‌گوید: شرکت ما چون بیشتر با دوبی کار میکند و بانک‌های ایرانی در دوبی این مسائل را انجام می‌دهند، مشکلاتش کمتر است. شرکت‌هایی که با اروپا کار می‌کردند، حتی شرکت‌هایی که با چین کار می‌کنند، اینها بیشتر مسئله دارند. چقدر آن را در ترازو نمی‌توان گذاشت. تنها می‌توان گفت: زیاد... در ضمن من خودم یک حساب شخصی در دویچه بانک داشتم که حواله ها و" سی سی" هایم را آنجا انجام می‌دادم. حالا آن را بسته‌اند. کارت اعتباری داشتم که هروقت آلمان میامدم، با آن خرید می‌کردم. آن هم بسته شده و من ناچارم پول نقد در جیبم بگذارم."