تأثیر سیاست اعمال تحریم بر فعالیتهای شرکت فرانسوی توتال در ایران • مصاحبه
۱۳۸۶ مهر ۲۳, دوشنبه
دویچه‌وله: همکاری و سرمایه‌گذاری توتال فرانسه در ایران چگونه است؟
بهمن آرمان: البته باید بگویم که شرکت توتال در صنعت نفت ایران سرمایه‌گذاری نکرده است. این شرکت در فازهایی از حوزه‌ی گازی پارس جنوبی فعالیت دارد که دو تا از این فازها به بهره‌برداری رسیدند که طبیعتاً توتال بابت آن تنها مبلغ قراردادش را دریافت می‌کند، چرا که این قرارداد بیع متقابل بوده است و در سایر فازهای دیگر هم وجود دارد. بنابراین اگر به توتال فشار وارد شود که همکاریش را با ایران قطع کند، این می‌تواند روی ساختار توسعه‌ی منابع گازی ما هم که متأسفانه با کشور قطر هم مشترک است، بازتاب خیلی منفی‌ای داشته باشد.
دویچه‌وله: فکر می‌کنید چقدر احتمال می‌رود که این فشار آنقدر زیاد شود که توتال فعالیتش را در ایران متوقف کند؟
بهمن آرمان: معمولاً شرکت‌های بزرگ اروپایی در ساختار قدرت و مراکز تصمیم‌گیری، دخالت و حضور دارند. باید دید خود مدیریت شرکت توتال تا چه اندازه در مقابل این مسئله مقاومت می‌کند و آیا همکاری خودش را با ایران ادامه می‌دهد یا قطع می‌کند.
البته این نکته را باید در نظر گرفت که فرانسه برای ایران شریک اقتصادی خیلی بزرگی نیست. ایتالیا و آلمان‌اند که شرکای اصلی ایران در اتحادیه‌ی اروپا هستند. بر مبنای آمار منتشره، کشور آلمان در سال ۲۰۰۶ با ۹۴۶ میلیارد دلار بزرگترین صادر کننده‌ی جهان شد و از این مبلغ بیشتر از سه تا سه‌و‌نیم میلیارد دلار سهم ایران نبود. بنابراین من فکر می‌کنم آسیبی که متوجه‌ی ایران است بیشتر از آسیبی است که می‌تواند متوجه‌ی کشورهای اروپایی باشد.
دویچه‌وله: آیا در زمان دولت نهم قرارداد گازی جدیدی با شرکت توتال بسته شد؟
تا آنجایی که من مسائل را تعقیب کردم ما در دولت نهم در زمینه‌ی پتروشیمی گویا فقط یک قرارداد امضا کردیم که آن هم قرارداد بزرگی نیست. این در حالی است که دولت وظیفه داشت طی برنامه‌ی چهارم ۳۰ میلیون تن به ظرفیت تولید مواد پتروشیمی ما اضافه کند. طبیعتاً قرارداد نفتی یا گازی جدید هم به شکل اجرایی دیده نشد. ضمن اینکه در آماری که خود وزارت صنایع ایران در مورد عملکردش داد که در رسانه‌های گروهی ایران هم منتشر شده است، از حدود ۷/۵ میلیارد دلار پروژه‌هایی که به تصویب رسیده بودند و به بانک مرکزی ارجاع شده بودند تا زمان نگارش آن گزارش، موفق به گشایش اعتبار و گرفتن پوشش‌های بیمه نشدند یعنی تحریمی که از آن صحبت می‌شود، عملاً از مدتها پیش بانک‌های اروپایی همکاری‌شان را با ایران کاهش دادند که البته رئیس کل جدید بانک مرکزی ایران، آقای مظاهری اظهار امیدواری کردند که این دشواریها برطرف شود و ما بتوانیم روابط خودمان را به حالت عادی دربیاوریم.
دویچه‌وله: منابع غربی ادعا می‌کنند که ایران به دلیل اینکه نتوانسته تأسیسات نفتی و گازی خودش را مدرنیزه بکند، توانایی صدور نفت را ندارد. برای حل این مشکل هم ایران باید حداقل ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کند که می‌دانیم این امکان‌پذیر نیست. حالا اگر مسئله‌ی تحریم‌ها از طرف آمریکا، فرانسه و دیگر کشورها ادامه پیدا کند، چه وضعیتی واقعاً برای ایران پیش خواهد آمد؟
بهمن آرمان: ما فعلاً توانستیم تولید را در حد ۴ میلیون بشکه حفظ کنیم که این تنها اندکی کمتر از سهمیه‌ی ما در سازمان اپک است ولی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند و این بارها در رسانه‌های ایران و در کمیسیون انرژی مجلس هم مطرح شده که اگر ما تجهیزات خودمان را مدرنیزه نکنیم و در آن سرمایه‌گذاری نکنیم، امکان صادرات ما خیلی پایین خواهد آمد. بنابراین این سرمایه‌گذاری باید صورت بگیرد ولی تامین این منابع مالی تنها توسط ایران امکان‌پذیر نیست. ضمن اینکه تکنولوژی‌های مربوط به صنعت نفت عمدتاً در دسترس شرکت‌های خاصی هستند که این شرکتها عمدتاً آمریکایی هستند، حالا در این میان شرکتهایی مثل رویال دات شل و توتال هم وجود دارند ولی به هرحال تکنولوژی اصلی این گونه موارد مربوط به آمریکاست. باید دید آمریکایی‌ها به این شرکتها اجازه می‌دهند که در ایران اقدام به سرمایه‌گذاری بکنند یا نه.
دویچه‌وله: این تحریم‌ها تاکنون چه تأثیراتی روی اقتصاد ایران داشتند؟
بهمن آرمان: نمی‌توانیم بگوییم که این تحریم‌ها تاکنون تأثیری نداشته‌اند. من آمار واردات کالا به ایران در طول ۶ ماه نخست سال جاری خورشیدی را که رسماً توسط گمرک ایران منتشر شده، خواندم. نکته‌ی نگران‌کننده این است که سه قلم اول واردات ما را بنزین، ذرت و فولاد تشکیل می‌دهند. من هرچقدر تلاش کردم اثری از واردات کالاهای سرمایه‌ای در این آمار پیدا کنم، نکردم. و عمده‌ی واردات ما هم از این کشورهای اروپایی یا کشورهای اتحادیه‌ی اروپا و یا سه، چهار شریک اصلی‌مان، کالاهای سرمایه‌ای است یعنی ماشین‌آلات و تجهیزات که تبدیل به کارخانه می‌شود و شغل پایدار به وجود می‌آورد و رشد اقتصادی را افزایش می‌دهد. بنابراین من فکر می‌کنم که تحریم‌ها حداقل روی کارهای کلان اقتصاد ایران بازتاب داشتند.
دویچه‌وله: آیا این تحریم‌ها در میان عامه‌ی مردم و زندگی روزمره‌شان، یعنی افزایش گرانی در سطح جامعه هم تأثیر و بازتابی داشته؟
بهمن آرمان: مردم هنوز این مسئله را چندان احساس نمی‌کنند، به این خاطر که دولت با درآمدهای بالای نفتی قادر به کنترل نرخ برابری ریال در مقابل سایر ارزها است و کمبودها را از طریق واردات جبران می‌کند. من ندیدم مردم از این تحریم‌ها صحبت کنند و یا اثر آن را احساس کنند. اصولاً تحریم‌ها را آنهایی احساس می‌کنند که به طور مستقیم با این گونه مسایل مرتبط هستند. اگر این تحریم‌ها بخواهند روی مردم تأثیر بگذارند، در دراز مدت خواهد بود نه در کوتاه‌مدت و در آن صورت خود را به شکل افزایش بیکاری و کاهش رشد اقتصادی نشان خواهد داد ولی هنوز به آن جا نرسیده است.