تحول بزرگ در درمان آلزایمر

گروهی از پژوهشگران آلمانی ترکیبی یافته‌اند که با استفاده از آن می‌توان از تشکیل "پلاک‌های پیری" جلوگیری کرد یا روند آن را متوقف نمود.

ترکیب جدید در آزمایش‌های جانوری، "پلاک‌های پیری" را تا ۸۰ درصد کاهش داده است. دانشمندان هم‌چنین اعلام کرده‌اند که آزمایش‌های حیوانی ترکیب یادشده، هیچ‌گونه عوارض جانبی‌ای نداشته‌اند.

سرپرست گروه پژوهشگران آلمانی به نشریه "میتل دویچه تسایتونگ" گفته است: «ما بر این باوریم که با استفاده از مطالعات ما این امکان به وجود آمده که تخریب سلول‌های عصبی و تشکیل پلاک‌های پیری را متوقف کرده یا کلا از آغاز آن جلوگیری نمود.»

البته تا طی‌شدن آزمایش‌های نهایی و ورود دارو به بازار، دست‌کم ۷ سال طول خواهد کشید.

آلزایمر چیست؟

آلزایمر یکی از شایع‌ترین دمانس‌هاست. واژه "دمانس" (زوال عقلی) برای تعریف انواع مختلف بیماری‌های مغزی استفاده می‌شود که در آنها اختلال در نظم کارکرد مغز ایجاد می‌شود. این بیماری‌ها معمولاً پیش‌رونده و از بین‌برنده نیز هستند، یعنی در طی زمان به ساختار و واکنش مغز آسیب زیادی می‌رسانند. در اثر این بیماری‌ها، فرد رفته‌رفته توانایی به‌خاطر آوردن، درک کردن، ارتباط برقرارنمودن، تکلم و قضاوت را از دست می‌دهد.

محققان معتقدند که عوامل بسیاری از جمله بالا رفتن سن، پیشینه ژنتیکی و روش زندگی می‌توانند در شروع این دست بیماری‌ها دخالت داشته باشنـد. آمار ابتلا به زوال عقلی در میان افرادی که مشکل فراگیری دارند بیشتر از دیگران است.

با ابتلا به آلزایمر، تغییرات متعددی در مغز بیمار رخ می‌دهد که باعث کوچک‌شدن مغز و از بین‌رفتن سلول‌های مغزی می‌گردد. به‌جای این سلول‌ها، لکه‌های متعددی با اشکال خاصی به نام "پلاک‌های پیری" می‌نشیند. علامت دیگر این بیماری، وجود کلاف‌های ظریف مارپیچی‌شکل در سلول‌های مغزی است که در نهایت سلول‌های سالم را از بین می‌برند.

بیماری اسپورادیک (SPORADIC) نوع بسیار شایع آلزایمر است که بیش از ۹۰ درصد مبتلایان از آن رنج می‌برند. نقش وراثت در این گونه از آلزایمر روشن نیست. بیماری آلزایمر موروثی ، نوع دیگری است که چندان شایع نیست، تنها ۵ تا ۱۰ درصد امکان بروز دارد و از یک نسل به نسل دیگر مستقیماً انتقال می‌یابد.

سن اغلب افرادی که به آلزایمر مبتلا می‌شوند بیشتر از ۶۵ سال است و هر چه سن بالاتر می‌رود، احتمال ابتلا به این بیماری هم افزایش می‌یابد. البته مواردی هم بوده که افراد در سن ۴۰ یا ۵۰ سالگی گرفتار آلزایمر شده‌اند. افرادی که یکی از اعضای خانواده‌شان به آلزایمر مبتلا بوده‌اند، بیشتر احتمال دارد به این بیماری گرفتار شوند.

نشانه‌های آلزایمر

با افزایش سن تغییراتی در حافظه ایجاد می‌شود که طبیعی است، اما نشانه‌های بیماری آلزایمر چیزی بیش از فراموشی‌های موقتی و ساده‌اند. بین تغییرات معمول حافظه و بیماری آلزایمر مرز روشنی وجود ندارد، اما علائم هشداردهنده زیر، از نشانه‌های آلزایمر شمرده می‌شوند که شباهتی با حالت طبیعی دارند و از این رو بایستی بر روی آنها دقیق شد:

۱- از دست‌دادن حافظه و فراموش‌کردن مطالب و رویدادهایی که به تازگی به حافظه سپرده شده‌اند.

حالت طبیعی: فراموشی، از یادبردن گاه و بی‌گاه نام‌ها یا قرارهای ملاقات.

۲- اختلال در انجام فعالیت‌های روزانه: افرادی که دچار فراموشی شده‌اند برنامه‌ریزی و انجام امور روزانه برایشان دشوار است. این‌گونه اشخاص ممکن است مراحل مربوط به تهیه غذا، تماس تلفنی یا روش‌های انجام یک بازی را فراموش کنند.

حالت طبیعی: این که فرد گاه‌گاهی فراموش کند چرا وارد یک اطاق شده یا مطلبی را که می‌خواسته بگوید به‌خاطر نیاورد.

۳- اختلال در زبان یا گویش‌: افرادی که دچار آلزایمر می‌شوند واژه‌های ساده را فراموش کرده یا کلمه‌های غیرمعمول را جایگزین می‌نمایند، به‌طوری که صحبت‌ها و نوشته‌های آنان قابل درک نیستند. به‌عنوان مثال اگر نتوانند مسواک خود را بیابند به جای آن‌که درخواست مسواک کنند می‌گویند: «آن چیزی که برای دهانم است».

حالت طبیعی: داشتن مشکل در یافتن واژه مناسب به صورت گاه و بی‌گاه.

۴- سردرگمی در زمان و مکان (مشکل جهت‌یابی و گم‌کردن زمان و مکان): افرادی که به بیماری آلزایمر دچار هستند گم می‌شوند، فراموش می‌کنند کجا هستند و چگونه به آن‌جا رسیده‌اند و نمی‌دانند چگونه به منزل برگردند.

حالت طبیعی: فراموش‌کردن روزهفته یا مکانی خاص.

۵- ضعف در استدلال یا قضاوت: فرد مبتلا به آلزایمر ممکن است نتواند لباس مناسب فصل را تشخیص دهد. این شخص هم‌چنین ممکن است مقدار زیادی پول را بدون دلیل به کسی ببخشد.

حالت طبیعی: تصمیم‌گیری اشتباه و پرسش‌برانگیز به‌طور گاه و بی‌گاه.

۶- اختلال در جداسازی و دسته‌بندی افکار: افرادی که دچار آلزایمر هستند ممکن است در انجام امور ذهنی پیچیده دچار مشکلات غیرطبیعی شوند مثلاً ممکن است عددها و موارد استفاده آنها را فراموش کنند.

حالت طبیعی: دشوار دانستن محاسبه به طور گاه و بی‌گاه.

۷- قراردادن اشیاء در جایی غیرعادی: افرادی مبتلا به آلزایمر ممکن است اشیاء را در جاهای غیرمعمول قرار دهند. مثلاً اطو را در فریزر یا ساعت مچی را در قندان قرار دهند.

حالت طبیعی: قراردادن کلیدها یا کیف پول در جای غیرمعمول به طور تصادفی.

۸- تغییرات درخلق‌وخو یا رفتار: افراد مبتلا به آلزایمر دچار نوسان‌های سریع در رفتار می‌شوند مثلاً زمانی آرام هستند ولی بدون هیچ دلیل مشخصی اشک می‌ریزند یا خشمگین می‌شوند.

حالت طبیعی: غمگین یا بداخلاق بودن به طور گاه و بی‌گاه.

۹- تغییرات در شخصیت: افراد مبتلا ممکن است به‌طور سریع و ناراحت‌کننده دچار تغییرات شخصیتی شوند. آنان ممکن است به شدت گیج و سر درگم، بدبین، نگران و محتاط یا وابسته به فردی در خانواده شوند.

حالت طبیعی: شخصیت افراد در اثر تغییرات سنی به‌طور عادی تغییر می‌کند.

۱۰- از دست دادن انگیزه: افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است بسیار غیر فعال شوند، مثلاً ساعت‌ها جلوی تلویزیون بنشینند، بیشتر از حد معمول بخوابند یا از انجام امور معمول خودداری کنند.

حالت طبیعی: احساس خستگی موقت از کار یا وظایف اجتماعی.

آلزایمر در ایران

بر اساس آمار انجمن آلزایمر ایران، تعداد مبتلایان به آلزایمر در کشور حدود‪ ۴۵۰ هزار نفر برآورد می شود. سرانه هزینه ماهانه یک بیمار آلزایمری هم بین‪ ۴۰۰ تا ‪۶۰۰ هزار تومان است.

ابتلا به این بیماری در میان زنان بیشتر از مردان است که این رقم در ایران شش درصد است.