تداوم فعالیت گشت­های ارشاد "با ساز و کار جدید"

دو نامزد اصلاح­طلب و میانه­روی انتخابات وعده داده­اند که در صورت پیروزی، گشت­های ارشاد را جمع ­کنند. با این همه نیروی انتظامی اعلام کرده که فعالیت این گشت­ها، با ساز و کار جدید، از میانه‌ی اردیبهشت ماه آغاز خواهد شد.

با آغاز دومین ماه سال جدید فرمانده انتظامی تهران بزرگ، سردار عزیزالله رجب‌زاده، در یک نشست خبری شرکت کرد تا برنامه­های پلیس در سال ۸۸ را تشریح کند. او در مورد طرحی که هدف آن «ارتقای امنیت اجتماعی» عنوان شده و نیروی انتظامی از دو سال پیش به اجرا گذاشته است گفت: «اين طرح تعطيل نخواهد شد و تا ۱۰ يا ۱۵ روز آينده، با ساز و كار و رفتار جديد، همچنين رفع اشكالات گذشته ادامه خواهد يافت.» رجب­زاده به این اشکالات اشاره نکرد اما تاکید او بر ادامه­ی اجرای طرح می­تواند واکنشی به انتقاد­های روزافزون به برخوردهای پلیسی با شهروندان تلقی شود.

انتخابات و گشت­های ارشاد

از چند ماه پیش حضور گشت­های ارشاد در گذرگاه­ها و میدان­های اصلی شهر تهران به شدت کاهش یافته است. تذکر و برخورد با شهروندانی که پوشش و آرایش آن‌ها از نظر نیروی انتظامی نامناسب توصیف می­شود نیز، بر خلاف گذشته به ندرت به چشم می­خورد. گفته می­شود این مسئله با نزدیک شدن انتخابات دهمین دوره ریاست‌‌جمهوری، که قرار است حدود پنجاه روز دیگر، ۲۲ خرداد برگزار شود، بی­ارتباط نیست. فرمانده انتظامی تهران بزرگ مدعی است «در طرح امنيت اجتماعی تنها ۱۰ درصد از ماموريت‌ها مربوط به موضوع بدحجابی بود.» برای اغلب شهروندان این بخش آشکارترین جلوه­ی حضور پلیس در خیابان­ها و دخالت در زندگی خصوصی مردم تلقی می­شود. ناخشنودی از برخوردهای تند با کسانی که بدحجاب خوانده می­شوند، مخالفت با «طرح ارتقای امنیت اجتماعی» را به شعارهای انتخاباتی نیز کشانده است.

وعده­ی برچیدن گشت­های ارشاد

میرحسین موسوی و مهدی کروبی، دو نامزدی که رقیبان اصلی محمود احمدی­نژاد در رقابت­های انتخاباتی محسوب می­شوند، وعده داده­اند که در صورت پیروزی در انتخابات گشت­های ارشاد را جمع کنند. موسوی می­گوید اجرای این طرح اثرات سوء دارد و اهداف نظام جمهوری اسلامی را تامین نمی­کند. کروبی معتقد است اگر او در انتخابات پیروز شود گشت­های ارشاد خود به خود فعالیت­هایش را متوقف خواهند کرد. برخی از اعضای دولت نهم نیز در سال­های گذشته انتقاد­هایی به نحوه­ی اجرای طرح یادشده ابراز کرده و در مواردی حتا با آن مخالفت کرده­اند. فرمانده نیروی انتظامی، اسماعیل احمدی­مقدم در واکنش به این موضع­گیری­ها دیماه سال ۸۷ با صراحت گفت که اجرای این طرح در هماهنگی با دستگاه قضایی، مجلس و دولت آغاز شد و جزییات آن در سه جلسه با حضور رئیس جمهور مورد بررسی قرار گرفت. او افزود: «اگر لازم بود تغییر نگاهی داشته باشیم، دیگر رییس‌جمهور به صورت مرتب طرح را تایید نمی‌كرد.»

انتقاد جامعه شناسان

مخالفت­های اخیر با طرح ارتقای امنیت اجتماعی رنگ و بویی انتخاباتی دارد، اما صاحب نظران مسائل اجتماعی از همان ابتدا انتقادهای اساسی به آن داشته­اند. حتی در روزهای اخیر میزگردهایی زیر عنوان «آسیب شناسی طرح ارتقا امنیت اجتماعی» در تهران برگزار شده است. به گزارش ایسنا تقی آزاد ارمكی، عضو هيات علمی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، در نشستی که اول اردیبهشت در دفتر پایگاه اینترنتی قلم نیوز برگزار شد گفت: «ورود نيروی انتظامی به عنوان يك نيروی مداخله‌كننده و ناظر در مسايل اجتماعی باعث بروز آسيب‌های ديگر مي‌شود.» خبرگزاری ایلنا از قول اشرف بروجردی، معاون سابق امور اجتماعی وزارت كشور، نوشت «طرح امنيت اجتماعی ناشی از همان نگاهی است که حاکمیت فکر می‌کند بر همه چیز جامعه حق دخالت و تسلط دارد.» این دو جامعه شناس معتقدند تعرض و بی اعتمادی به شهروندان پیامدهای زیانباری در جامعه دارد.

برنامه­های پلیس در سال ۸۸

اطلاعاتی که پلیس در مورد اثرات اجرای این طرح ارائه می­دهد بیشتر به برخورد با تخلف­ها و جرائمی مانند سرقت یا خرید و فروش مواد مخدر مربوط است. در پوشش و آرایش زنان و جوانان بعد از اجرای این طرح، در تهران و دیگر شهرهای بزرگ، تفاوت محسوسی با قبل از آن مشاهده نمی­شود. معیار و ابزار معتبری نیز برای سنجش میزان آنچه بدحجابی خوانده می­شود و تغییرات احتمالی آن، وجود ندارد. پلیس در چارچوب اجرای طرح خود از مجموعه­ی معضلاتی نام می­برد که گاهی تعریف و تفکیک آن‌ها از یکدیگر ساده نیست. رپیس پلیس پایتخت، اول اردیبهشت، با اشاره به آنچه «موضوع بدحجابی» می­خواند «برخورد با مزاحمان خيابانی، اشاعه‌دهندگان فساد در جامعه، اراذل و اوباش و پاكسازی كانون‌های جرم‌خيز در تهران را از ديگر برنامه‌های پليس عنوان كرد كه تا پايان سال ادامه خواهد يافت.» همچنین جمع آوری معتادان تا آخر سال و راه­اندازی آزمایشی چهار کلانتری ویژه زنان از برنامه­های نیروی انتظامی در سال ۸۸ اعلام شده است.

به رغم تاکیدی که بر متوقف نشدن گشت­های ارشاد شده، تجربه­ی سال­های گذشته نشان می­دهد، پلیس در آستانه­ی هر انتخاباتی از حضور محسوس خود در خیابان­ها به شدت کاسته است. تصویر تهران در روزهای گذشته حکایت از آن دارد که انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری نیز از این قاعده مستثنا نیست.

BK/BB