تدريس اسلام در مدارس آلمان

نبود موازين عمومى براى تدريس اسلام يكى از علتهايى است كه موجب مى شود پروژه تدريس تعليمات اسلامى در مدارس آلمان به آهستگى پيش رود. و اين در حالى است كه حدود هفتصد هزار كودك و نوجوان مسلمان در مدارس آلمان مشغول تحصيل اند. بيشتر آنان از خانواده هاى ترك برخاسته اند. چند ايالت در آلمان وجود دارد كه مدتهاست در آنها درس اسلام داده مى شود. چند ايالت هم هستند كه تا اين زمان تجربه اى در تدريس تعليمات اسلامى ندارند.

در كلاس درس اسلام در دبستانى در ايالت نيدرزاكسن آلمان شاگردان كلاس كه هشت _ نه ساله و اكثرا ترك هستند با بازى و تفريح با موضوع اسلام آشنا مى شوند. اينجا مدرسه آلمانى اى كاملا معمولى است كه در آن اما درسى غيرمعمول داده مى شود. رشته “دين اسلام” يا “درس اسلام” ، آن گونه كه در ايالت نوردراين وستفالن به آن مى گويند، درسى است آزمايشى كه براى مدتى محدود به دانش آموزان دبستانى داده مى شود و اجبارى نيست.

در سطح وزيران آموزش و فرهنگ اين توافق وجود دارد كه بايد طيف دروس دينى در مدارس آلمان را تكميل كرد. همچنين انجمنهاى اسلامى اى كه در آلمان هستند با ديدى مثبت به اين پروژه آزمايشى مى نگرند. چون به هر حال شش درصد دانش آموزان مدارس آلمان مسلمان اند، بيشترين تعداد را در آن ميان تركها دارند. در آلمان اكثريت با مسيحيان است و پس از آن مسلمانان هستند.

اما هنوز پرسشهاى بسيارى مطرح است. براى درس دينى كاتوليكها و پروتستانها دو كليساى بزرگ كاتوليك و پروتستان معلم در اختيار مدارس قرار مى دهند. اما انجمنهاى اسلامى در آلمان بسيار پراكنده اند و هر يك از آنها تنها اقليتى را نمايندگى مى كند. پرسيدنى است كه چه كسى مسئول است؟ چه كسى بايد معلمان درس اسلام را آموزش دهد؟ چه محتوايى بايد اين درس داشته باشد؟ در اينجا هم باز بيش از هر چيز هدفها روشن اند تا راههايى كه بايد به اين هدفها برسند.

هدف آن است كه دانش آموزان مسلمان در آلمان با سنت اسلامى، تاريخ و مبانى اخلاق آن و نيز خود اين دين آشنا شوند. اما به اين هدف بايست با كلاس درسى سكولار در باره اسلام رسيد.

درس اسلام براى كودكان مسلمان در آلمان سالها تنها در مدارس خصوصى قرآن وجود داشت، بى آنكه دولت بر آن نظارتى داشته باشد. اما پس از آنكه در پى حمله هاى تروريستى يازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ مقامات امنيتى آلمان اين مدارس را دقيقتر زير نظر گرفتند، معلوم شد كه در برخى از آنها، براى نمونه در آكادمى ملك فهد سعودى در بن، افكار افراطى تبليغ مى شوند. ولى حتى اگر جلوى چنين افراط گراييهايى گرفته شود هم باز مدارس قرآن نمى توانند جاى درس اسلام در مدارس را بگيرند. به گفته اودو فولكمر كه مدير مدرسه اى در نيدرزاكسن است در مدارس قرآن كودكان قرآن را به زبان عربى از بر مى كنند، بى آنكه معناى آن را بفهمند. در مدارس نيدرزاكسن اما درس به آلمانى است و مى توان سوالهاى انتقادى نيز مطرح كرد.

در هر ايالت آلمان پروژه آزمايشى تدريس درس اسلام راه خود را مى رود. در ايالت بايرن معلمان ترك به زبان تركى درس مى دهند. در نيدرزاكسن، نوردراين وستفالن و برلين اين درس به زبان آلمانى است و معلمان مسلمان و از مليتهاى گوناگون اند.

هنوز زمان لازم است تا در سراسر آلمان مسئله چگونگى آموزش معلمان درس دين اسلام، انتشار كتابهاى آموزشى براى اين درس و برنامه آموزشى آن حل شود.