تركيه و تصويب قطعنامه ارمنستان در مجلس نمايندگان آلمان

هيچكس دقيقآ نميداند كه در نود سال قبل چه تعدادى از ارامنه در تركيه بقتل رسيدند، ولى حتمآ تعداد كشتگان به صدهاهزار نفر بالغ ميشود، شايد هم بيش از يك ميليون نفر. قدر مسلم اينست كه اين كشتار هولناك در امپراطورى در حال اضمحلال عثمانى صورت گرفت كه وارث قانونى آن دولت امروزى تركيه است. دولت تركيه در آنكارا مسئوليت مستقيمى در وقايع آن زمان ندارد، چه اين دولت هشت سال بعد تآسيس شد، ولى كشورى كه از هشتاد سال قبل سعى ميكند كه به جمع ملل اروپائى بپيوندد و با دلائل روشن علاقه به عضويت در اتحاديه اروپا نشان ميدهد بهتر يا لازم است كه از خود اين سعه صدر را نشان دهد كه بخشهاى تاريك قبل از تشكيل خود را قبول و به آنها اعتراف كند. ولى بنظر ميرسد كه سياستمداران امروزى تركيه صاحب چنين منش بزرگوارانه اى نيستند.

عكس العمل خشمگين مسئولين سياسى تركيه نسبت به قطعنامه مجلس نمايندگان آلمان در اين رابطه نشانه عدم پختگى سياسى است. وقتى نمايندگان مجلس آلمان يكصدا از دولت تركيه ميخواهند كه آواره كردن و كشتار ارامنه را بدون پيش داورى مورد بررسى قرار دهد، هدفشان قطعآ آنطور كه مصادر دولت تركيه گفته اند »جريحه دار كردن احساسات ملت تركيه« نيست، و به همين قياس قصدشان تيره كردن روابط دو كشور و يا ايجاد مانع در راه عضويت تركيه در اتحاديه اروپا نبوده است. بلكه منظور در درجه اول روشن كردن حقايق تاريخى و آشتى دو ملت ترك و ارمنى در منطقه اى ناآرام و پرآشوب است. ولى بايد به صراحت گفت كه براى نيل به اين هدف فقط نبايد از دولت تركيه توقع اقدام داشت.

ارمنستان هم كارى موثر براى روشن شدن قضيه و آشتى با تركيه انجام نميدهد و دولت ارمنستان در ايروان جواب صريحى به پيشنهاد نخست وزير تركيه مبنى بر تشكيل كميسيون مشتركى از تاريخدانان دو كشور نداده است. البته نخست وزير تركيه رجب طيب اردوغان از قبل نتيجه كار كميسيون را اعلام كرده و در گفتو با يك روزنامه آلمانى گفته است: كشتار دسته جمعى ارامنه حقيقت ندارد و چنين كارى صورت نگرفته است. اردوغان بايد بداند كه اكثر تاريخدانان كشورهاى مختلف جهان به نتيجه اى درست عكس نظر او دست يافته اند.

كارى خوب است كه آلمانيها در قطعنامه پارلمان به نقش شرم آور كشورخود در اين ماجرا در سالهاى ۱۹۱۵ و ۱۹۱۶ ميلادى اعتراف كرده اند، چونكه امپراطورى آلمان در آن زمان متحد تركيه عثمانى بود و از نقشه آواره كردن ارامنه و هدف آن اطلاع داشت. ولى اين نكته را هم بايد در نظر داشت كه دسته هائى از ارامنه تركيه در آن زمان با دشمنان يعنى كشورهاى در حال جنگ با آلمان و تركيه همكارى نظامى داشتند و لذا تركها آنها را دشمنان داخلى تلقى ميكردند.
پيروزى بعدى تركيه در بخشهائى از جبهه هاى جنگ با دادن قربانى زياد بدست آمد و باعث شد كه شرايط صلح براى آن كشور خيلى سنگين نباشد. ولى البته اين توضيح رفتار بيرحمانه در مورد ارامنه را موجه نميكند، ولى نشان ميدهد كه چرا بسيارى از مردم تركيه تا امروز خود را مظلوم و ستمديده تلقى ميكنند.