"ترورگاه"، بنایی برای یادآوری جنایات فاشیسم
۱۳۸۶ آبان ۱۷, پنجشنبه
در روز دوم نوامبر ۲۰۰۷ بنای مرکز اسناد ” ترورگاه“ (Topigraphi des Terrors)در برلین آغاز شد. محلی که قبلا مرکز اس اس و گشتاپو بود، از سال ۲۰۱۰ نمایشگاه یادبود قربانیان ترور دوران حکومت نازی‌ها می‌شود. قرار است این نمایشگاه روز ۸ ماه مه سال ۲۰۱۰ ، یعنی در شصت و پنجمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم افتتاح شود. فعلاَ در این مکان نمایشگاه موقتی از اسناد حکومت وحشت نازی‌ها برپاست.
محلی پربیننده که هنوز پذیرای بازدیدگان نیست
محوطه یادشده در حال حاضر خرابه و متروکه‌ای است پر از گل و لای، با دیوارهایی فروریخته و با انبوهی گل ماگنولیا که تازه در میانه آن سربرآورده‌اند؛ محلی که هنوز پذیرای بازدید نیست ولی بسیاری به دیدن آن می‌آیند. فقط در سال گذشته ۴۰۰ هزار نفر به دیدار این مکان و نمایشگاه آمده‌اند. کشش نمایشگاه به خاطر عکس‌ها و اسناد ترور نازی‌ها است که بر روی تابلوهای چوبی نصب شده‌اند، تابلوهایی آویخته بر آوار دیوارهای فروریخته، در میان بقایایی از اتاق‌های زیر زمین زندان سابق گشتاپو .
آندریاس ناخاما مدیر بنیاد ”محل‌نگاری ترور“ می‌گوید:
”ما چارچوب این بنا را نشان می‌دهیم. اما اینجا پمپئی (شهر مخروبه دوران آنتیک در ایتالیا که به مکان مهمی برای باستانشناسی بدل شده) نیست. به عبارت دیگر اینجا منظور آن نیست که اسناد و اشیایی را از زیر خاک خارج کنیم. کار ما فقط نشانه‌گذاری محلی در برلین است که از آنجا فرمانهایی به سراسر آلمان و سپس به سراسر اروپا فرستاده می‌شد تا سیاستی مبتنی بر ترور به اجرا درآید."
داستان پرماجرای ایجاد نمایشگاه
این محل از سال ۱۹۳۳ تا ۱۹۴۵ مرکز سیاست‌گذاری نازی‌ها در امر جنایت و سرکوب بود: اداره پلیس مخفی، رهبری اس اس، سرویس امنیتی و اداره مرکزی دائره جاسوسی رایش. میز کار هیملر و هایدریش در اینجا قرار داشت. نابودی مخالفان سیاسی در اینجا تصویب شد و همین‌جا بود که اولین تصمیمات برای محو یهودیان و کشتار سربازان اسیر جنگی شوروی گرفته شد.
هرمان شفر مدیر وزارتخانه‌ایی دفتر صدراعظم می‌گوید این مکان همچنین جایی برای قربانیان است: ”در اینجا ۱۵۰۰۰ تن از مخالفان سیاسی رژیم ناسیونال سوسیالییم روزها، هفته‌ها و ماهها زندانی شدند. بازجویی‌ها و زندان انفرادی و شکنجه بسیاری را به خودکشی کشاند.“
در جنگ دوم این ساختمان تخریب شد و تا ۱۹۵۶ همچنان مخروبه ماند. به نظر می‌رسید که داستان فراموش شده است. پس از شروع ساختمان مارتین گروپیوس (” موزه هنری“) در کنار این محل در سال ۱۹۸۱، تقاضا برای بنای آبرومندانه این خرابه بالا گرفت. شش سال بعد در آنجا اسناد ”ترورگاه“ فراهم آمد. نمایشگاهی در فضای آزاد. پس از آن بنیادی تشکیل شد برای بنای یک محل دائمی مرکز اسناد. در سال ۱۹۹۳ طرح این موزه به مسابقه گذاشته شد و ارشیتکت سوئیسی پتر تسومتور با یک طرح دیدنی برنده شد.
کلاوس ووه‌رایت شهردار برلین در باره آنچه که در سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۴ پیش رفت می‌گوید:
”ما می‌دانیم طراحی پیچیده آقای تسومتور سالها این مسئله را در کانون بحث‌ها قرار داد. هزینه‌ها سرسام آور بود. مسئله مورد مناقشه پیوسته امکان اجرایی طرح بود. این که آن را یک موفقیت بدانیم برای من حتی اگر خیلی خوشبینانه فرمول بندی کنم بسیار بسیار سخت است“
هزینه طراحی تسومتور بی‌اندازه بالا رفت. شرکت‌های ساختمانی اجراکننده آن ورشکست شدند و ادامه ساختمان متوقف شد. تا سال ۲۰۰۰ اجرای طرح مجموعا ۱۴ میلیون یورو هزینه برداشت، ولی در محل فقط سه برج پلکانی به جا ماند. در سال ۲۰۰۴ وزیر فرهنگ وقت، کریستینا وایس، لازم دید که موضوع را دوباره به جریان بیاندازد. تسومتر قرارداد را از دست داد و دولت فدرال به عنوان یکی از کارفرماها وارد عرصه شد، برج‌ها خراب شدند و طرح دوباره به مسابقه گذاشته شد. و اکنون واقعا این مکان در حال ساخته شدن است با طرح معماری به نام اورسولا ویلمز. ساختمانی یک طبق و ساده برای نمایشگاه و سمینار، و به گفته هرمان شفر با آثار و نشانه‌هایی از گذشته و تاریخ‌اش : ” گشودگی و شفافیت مشخصه این طرح و بنا است که برای بازدید کنندگان چشم انداز به بیرون و موضع‌نگاری ترور را به شکل گسترده‌ای امکان پذیر می‌کند.“
پایان کار ساختمان "ترورگاه" و افتتاح آن برای روز ۸ مه ۲۰۱۰ تعیین شده که مصادف با شصت‌وپنجمین سالگرد پایان جنگ است. خرابه‌های دور و بر ساختمان نیز قرار است به صورت مناظری طبیعی درآیند اطراف آراسته شود. دولت محلی و دولت فدرال از هزینه این بنا که ۳۸ میلیون یورو ست و بین آنها تقسیم می‌شود، خشنودند. هزینه طرح قبلی ۷۶ میلیون یورو بود.