تشديد فشار و برخورد نهادهاى امنيتى با دانشجويان / گفتگويى با محمد هاشمى
۱۳۸۵ شهریور ۱۳, دوشنبه
سايت اينترنتى «ادوار نيوز» وابسته به سازمان دانش‌آموختگان ايران، طى گزارشى خبر از انحلال رسمى انجمن اسلامى دانشجويان دانشگاه اصفهان و علوم پزشكى داده، و خبرنامه اميركبير متعلق به انجمن اسلامى دانشجويان دانشگاه پلى‌تكنيك، اعلام كرده است كه دست‌كم ۲۵ فعال دانشجويى احضار و نيز ۱۱ نشريه دانشگاه اميركبير توقيف شده‌اند. در همين زمينه، محمد هاشمى دبير تشكيلات «دفتر تحكيم وحدت» به پرسشهاى ما پاسخ داده است.
مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور
آقای هاشمی برخی از سایت‌های اینترنتی دانشجویی از برخوردهای جدید نهادهای امنیتی با دانشجویان خبر می‌دهند. ممکن است برخی از موارد این برخوردها را بربشمرید؟
محمد هاشمی: ما در طول یکسال گذشته با برخوردهای متعددی مواجه بودیم. منتها این برخوردها با استفاده از تعطیلات تابستان، با اینکه دانشجویان در دانشگاه حضور ندارند، شدت بیشتری گرفته است. چون قطعا در این رابطه با مقاومت دانشجویی روبه‌رو نمی‌شوند. ما در طول یک‌ماه گذشته با انحلال انجمن دانشگاه علوم، انحلال انجمن دانشگاه سبزوار و دانشگاه اصفهان روبه‌رو بودیم و در دانشگاه امیرکبیر بیش از ۲۰ نفر از دانشجویان به کمیته‌های انضباطی احضار شدند و برای خانواده‌هایشان اخطاریه‌هایی فرستاده شده و در دانشگاه سهند تبریز ما با چنین وضعیتی مواجه بودیم که آنجا هم چندین دانشجو همزمان با هم به کمیته‌های انضباطی احضار شدند و تا آنجا که خبر داریم در سایر دانشگاهها هم این موارد ادامه دارد و در تدارک این هستند که دانشجویان را به کمیته‌های انضباطی احضار بکنند و می‌شود گفت که در هفته‌های گذشته ما بیش از ۶۰ مورد احضار به کمیته‌های انضباطی داشتیم، آنهم در زمانی که دانشگاهها خالی از دانشجو بود و عملا امکان اعتراضات دانشجویی هم وجود نداشت.
همانطور که خود شما هم اشاره کردید، هفته گذشته دانشگاه اصفهان هم رسما انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه اصفهان و علوم پزشکی را منحل اعلام کرد. آیا انحلال انجمن‌های اسلامی دانشگاهها از اختیارات دانشگاه محسوب می‌شود و از نظر حقوقی موجه است؟
محمد هاشمی: انجمن‌ها متاسفانه به دلیل ساختار اولیه‌ای که داشتند و بخاطر اینکه در دهه ۶۰ با هدف اجرای فرامین حاکم و بنوعی پیاده نظام بودن حاکمیت تاسیس شدند، در مواردی کاملا از نظر قانونی وابستگی پیدا می‌کنند. از این نظر با طی یکسری مراحل قانونی، انحلال انجمن‌ها در اختیار دانشگاهها هست، منتها این اختیارات بسیار سخت در اختيار دانشگاهها گذاشته شده و عموما انجمن دانشگاهها که منحل می‌شوند روند قانونی خودشان را طی نمی‌کنند. این یک بحث است. بحث دیگر این است که در طول دهه گذشته، بخصوص سالهای ۷۸ و ۷۹ و به بعد انجمن‌ها بهیچ‌وجه مشروعیت خودشان را از حاکمیت و از مسئولین دانشگاهها نگرفتند. انجمن‌ها کاملا با تکیه بر مشروعيت دانشجویی خودشان و با تکیه بر رای دانشجویی که داشتند به فعالیت خودشان ادامه دادند و عملا انحلال انجمن‌ها تاثیری بر روند فعالیت آنها نخواهد گذاشت. ممکن است از نظر قانونی و با یک اسم بشود انجمن اصفهان را منحل کرد، منتها عملا آن دانشجویان وجود دارند و همچنان نمایندگان خودشان را حمایت می‌کنند و فعالیت‌هایی که تاکنون ادامه داشته، ادامه پیدا خواهد کرد.
در خبرها آمده، شما هم به آن اشاره کردید، که ۲۵ نفر از فعالان دانشجویی به صورت همزمان به کمیته‌های انضباطی احضار شدند و احکام بعضی از احضارشدگان غیابا و بدون حضور آنها صادر شده و حتا به اجرا درآمده است. باز همان سوال پیشین مطرح می‌شود، آیا کمیته‌های انضباطی اختیار صدور چنین احکامی را دارند یا خیر؟
محمد هاشمی: اساسا باید در احضارهایی این چنینی به کمیته‌های انضباطی بنوعی تحلیل رفتار وزارت علوم را هم کرد. ما اگر یک نگاه آماری داشته باشیم به فعالیت یکساله‌ی وزارت علوم و کمیته‌های انضباطی در دانشگاهها و مقایسه‌اش بکنیم با یکسال قبل از آن، می‌بینیم که ما در سالهای قبل بیشتر با احکام قضایی مواجه بودیم و می‌بینیم خيلى معدود از محكوميت‌ها در کمیته‌های انضباطی داشته‌ايم. نتیجه‌اش این بوده که محکوم‌شدگان در دادگاهها به‌نوعی الگو می‌شدند برای دانشجویان و هزینه‌های بسیار سنگینی را هم به حاکمیت تحمیل می‌کردند. منتها در سال تحصیلی قبل بیش از ۱۰۰ مورد احضار به کمیته انضباطی داشتیم و خیلی محدود و در چند مورد خاص فقط دادگاههایی را داشتیم که دانشجویان را محکوم کردند. اینها را اضافه کنید به توقيف نشریات و انحلال و تعلیق انجمن‌ها و سایر تشکل‌ها می‌شود این‌گونه برداشت کرد که حاکمیت با این هدف قصد دارد که فضا را برای فعالیت‌های دانشجویی تنگ بکند و با کوچکترین حرکتهای منتقدانه برخوردهای انضباطی بکند و نهایتا تصورش بر این هست که چون هزینه کمتری را می‌پردازد، بتواند فضای دانشگاهها را کاملا مسدود بکند. کمیته‌های انضباطی با هدف برخوردهای اخلاقی در دانشگاهها شكل گرفته است. شما آیین‌نامه‌هایش را که نگاه بکنید، کاملا محدود شده به موارد اخلاقی در دانشگاهها و سابقه نداشته که بخواهد بخاطر فعالیت‌های دانشجویی دانشجویان را مورد محاکمه قرار بدهد. و این یک باب جدیدی‌ست که دارد باز می‌شود و بصورت خیلی عام هم دارند اینکار را انجام می‌دهند و آن اینکه از تخلفات اخلاقی در دانشگاهها خیلی با تفاهم و تسامح چشم‌پوشی می‌شود، منتها کوچکترین فعالیت‌های دانشجویی منجر به محکومیت در کمیته‌های انضباطی می‌شود.
حالا این احکام چه نوع احکامی بودند و این احکام صادرشده علیه دانشجویان با استناد به چه مدارکی بوده؟
محمد هاشمی: اساسا در انجمن‌های کمیته‌های انضباطی خیلی موارد قانونی رعایت نمی‌شود و بهانه‌هایی که تراشیده می‌شود و پرونده‌سازی‌هایی که می‌شود بسیار واهی و کلی‌ست و بسیار مبهم. بعلاوه اینکه دانشگاه خودش در این موارد مجبور به ارائه مدارک هم نمی‌داند و دانشجو عملا امکان دفاع از خود ندارد و فضا بسته و محدود است.
شما به مواردی اشاره کردید از انحلال انجمن‌های اسلامی. فکر می‌کنید بازهم باید در آینده در انتظار انحلال تشکل‌های دانشجویی دیگری هم بود؟
محمد هاشمی: این وضع ادامه خواهد داشت. یعنی اگر فضا به این شکل باقی بماند، پیش‌بینی من بر این است که حاکمیت خیلی به دنبال تغییر روند و سیاست خودش نیست و احتمالا با همین روند می‌خواهد انجمن‌های دیگر را هم منحل بکند و احتمالا ما در ۲ـ۱ ماه آینده با روندهای این چنینی هم مواجه خواهیم بود، تا زمانیکه دانشجویان به دانشگاهها برگردند و امکان اعتراضات دانشجویی فراهم بشود. منتها این خیلی به نظر من نگران‌کننده نیست و این اولین‌بار نیست که جنبش دانشجویی با چنین فضایی مواجه می‌شود. ما تجربه دهه ۴۰ را داشتیم، جنبش دانشجویی تجربه دهه ۶۰ را با آن فضای سنگین داشته و از سر گذرانده و سربلند هم بیرون آمده است. قطعا این فضا هم خواهد گذشت، این فضا هم شکسته می‌شود و خیلی نباید نگران بود. تجربه تاریخی نشان می‌دهد هر زمان که این اتفاقات افتاده و فضای دانشگاهها بسته شده و فعالین مدنی با مشکل مواجه شدند، این فضا به سمت حرکتهای زیرزمینی و مخفی پیش رفته و چنین فضاهایی نه به نفع جریان دمکراسی‌خواهی بوده و نه به نفع فعالین دانشجویی و فعالین مدنی و قطعا هم حاکمیت از این فضا استفاده نخواهد کرد. آنچه دارد پیش می‌رود به نفع هیچکس نیست و بازنده نهایی و بزرگش حاکمیت و اقتدارگراها خواهند بود.