تغذيه صحيح
۱۳۸۴ آبان ۲۸, شنبه
ود بايد اسفناج و كدوحلوايى هم بخورد! آنوقت اين نگاه مشتاق به نگاهى پر از ترديد تبديل مى‌شود. خوب اگر ميوه بهتر چيپس است پس چرا تلويزيون و روزنامه و در و ديوار پر از تبليغات چيپس و پفك نمكى است؟ اصلأ چرا خوراكى‌هاى بى‌مزه از خوراكى‌هاى خوشمزه مفيدترند؟
بچه‌ها حق دارند. مصرف مداوم خوراكيهاى با نمك يا ادويه زياد، شكلات و شيرينى ذائقه هركسى را تغيير مى‌دهد. گذشته از آن دنياى تبليغات آدم بزرگها را هم مسخ مى‌كند. طى چند سال گذشته اين نوع تنقلات يا وعده‌هاى ميان غذايى به سرعت جاى خود را در فرهنگ غذايى باز كرده اند. مصرف اين خوراكيها نه تنها تغيير ذائقه بلكه اشتهازدگى هم به دنبال دارد.
غذا يا خوراكى بايد تأمين كننده انرژى و عناصر اوليه مورد نياز بدن باشد. بسيارى از خوراكيها پس از ورود به بدن تنها صرف توليد انرژى مى‌شوند. اما عناصر اوليه موادى هستند كه درون بدن نقش كنترل كننده‌گى و سازندگى برعهده دارند. اين مواد درون بدن ساخته نمى‌شوند در نتيجه بايد از راه خوراكيها تأمين شوند.
تركيبات و عناصر تشكيل دهنده بدن ما همان تركيبات موجود در طبيعت هستند كه گاه درون بدن دستخوش كمى تغيير و تحول مى‌شوند. مثلأ آهن بدن با تيرآهن‌هاى ساختمانى كمى فرق دارد. اما در واقع مواد اوليه درون بدن هم مثل آجرهاى كوچكى هستند كه كنار هم ساختمان بدن را تشكيل مىدهند. بدن تمامى موجودات زنده مرتب در حال تغيير و نوسازى است در نتيجه براى حفظ سلامت و تعادل آن بايد اين مواد اوليه ساختمانى در دسترس سلولها باشند.
نقش عناصر اوليه قبل از به پايان رسيدن سن رشد بسيار مهم‌تر و پررنگ است. دوران نوزادى و كودكى بخصوص سنين زير پنج سال سنين پايه‌اى رشد محسوب مى‌شوند. اين دوران زمانى است كه به دليل فعاليت ژنهاى رشد تمامى اندامهاى درونى بدن در حال نمو و تكامل هستند. به عنوان مثال ژنهاى تعيين كننده ميزان قد در استخوانها فعالند. حال اگر مواد اوليه مورد نياز رشد استخوان در دسترس باشد استخوانها تا جايى كه ژنها دستور بدهند رشد مى‌كنند. از مواد اوليه مورد نياز رشد استخوانها مىتوان به ”كلسيم“ و ”ويتامين د“ اشاره كرد. فقر هر كدام او اين دو در مواد غذايى روند رشد را با ضعف روبرو مى‌كند.
با به پايان رسيدن سن رشد ژنهاى تنظيم كننده رشد براى هميشه خاموش مى‌شوند. بعد از دوران رشد فرم تغيير ساختمانى زيادى نخواهد كرد. اين شكل و فرم تا پايان عمر حفظ مى‌شود. در نتيجه جبران كاستى‌ها و ضعف‌هاى ساختمانى ناشى از فقر اين عناصر اوليه و ضرورى متأسفانه جبران ناپذير است.
اين كمبودها منجر به كاهش توانايى‌هاى فردى و ضعف عمومى بدن مى‌شود. آسيب‌هاى ناشى از فقر مواد غذايى تا قبل از رسيدن به سن بلوغ تأثير يكسانى روى دخترها و پسرها دارد. اما بعد از دوران بلوغ دامنه آسيب‌ها در دختران گسترده‌تر و جدى‌تر مى‌شود. بخصوص آنكه زنان بايد در دوران باردارى و شيردهى از ذخاير درونى بدن خود استفاده كنند. اين كمبودها نه تنها سلامت بدن مادر بلكه سلامت جنين را نيز تهديد مى‌كند.
عادات و فرهنگ غذايى از خانواده آغاز مى شود. ترديدى نيست كه هر كدام از ما سليقه و ذائقه خاص خود را دارد. لذت بردن از طعم و مزه غذا از يك فرد تا فرد ديگر كاملأ متفاوت و ذاتى است. اما مىتوان ذائقه را پرورش داد. با كمى تغيير در طبخ و سرو غذا و ترغيب اشتها مىتوان تمامى خوراكيهاى مفيد و مورد نياز بدن را در غذاى روزانه گنجاد و بچه‌ها را به خوردن آنها عادت داد.
شبنم نوريان