تلاش سازمان ملل برای مهار بحران مواد غذایی

روز دوشنبه، ۲۸ آوریل، بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل و مدیران ۲۷ نهاد وابسته به این سازمان در ژنو گرد آمدند تا در باره‌ی راه‌های خروج از بحران بین‌المللی کمبود مواد و گرانی مواد غذایی رایزنی کنند. محور اصلی این گردهمایی بررسی مجموعه‌ای از پیشنهادها بود. نتایج این بررسی را دبیرکل سازمان ملل روز سه‌شنبه، ۲۸ آوریل در یک کنفرانس مطبوعاتی به اطلاع نمایندگان رسانه‌های بین‌المللی رساند. به گفته‌ی آقای کی مون، وی شخصاَ سرپرستی یک گروه کاری ویژه سازمان ملل را به عهده خواهد گرفت که ماموریتش یافتن راه‌هایی برای غلبه بر بحران مواد غذایی در سطح جهان و قبل از همه رساندن غذا به گرسنگان است.

تفاوت با بحران‌های قبلی

از نظر آقای بان، بر خلاف بحران‌های قبلی، هدف باید از رساندن عاجل غذا به نیازمندان فراتر رود و تامین غذای فردا نیز در دستور کار قرار گیرد. در همین راستا قرار است سازمان تغذیه و خواربار وابسته به سازمان ملل(اف آ او) معادل یک میلیارد دلار و هفتصد میلیون دلار بذر در اختیار کشاورزان فقیرترین کشورهای جهان قرار دهد.نهاد موسوم به "برنامه تغذیه جهان" برای انجام عاجل‌ترین وظایف خود به ۷۵۵ میلیون یورو نیازمند است.

آقای بان در کنفرانس مطبوعاتی روز سه‌شنبه همچنین ابراز امیدواری کرد که در اجلاس رهبران جهان در رم در اوایل ماه ژوئن راه‌های مناسبی برای غلبه بر بحران مواد غذایی در جهان یافته شود.

دلایل بحران

در پاسخ به این پرسش که چه عواملی باعث بحران کنونی شده‌اند، بان به تغییرات و تحولات جوی، گرم‌شدن کره زمین و خشکسالی‌های ممتد اشاره کرد. رفتار و عادات مصرف‌کنندگان در کشورهای پیشرفته و نیز اختصاص بخش بزرگی از زمین‌های زراعی برای تولید گیاهانی که به مصرف سوخت‌های زیستی می‌رسند از دیگر عواملی بودند که بان بر نقش آنها در بروز بحران کنونی انگشت گذاشت.

گفتنی است که در شماری از کشورهای غرب آفریقا و در هائیتی کمبود و گرانی مواد غذایی به موجی از ناآرامی و درگیری با نیروهای دولتی منجر شده که در جریان آنها شماری از شهروندان این کشورها جان خود را از دست داده‌اند. کشورهایی مانند تایلند، هند که خود از تولید‌کنندگان و صادرکنندگان اصلی برنج در جهان هستند برای تآمین تغذیه مردم خود و جلوگیری از احتکار و افزایش قیمت‌ها مجبور به اتخاذ مقررات سخت‌گیرانه‌ای شده‌اند. ویتنام نیز به عنوان یکی از صادرکنندگان عمده‌ی برنج در دنیا صادرات این محصول را متوقف کرده است تا بتواند در وهله‌ی اول تامین غذایی مردم خود را تضمین کند. در فیلیپین و مالزی دولت‌ها برای ممانعت از تشدید گرسنگی و جلوگیری از بروز شورش‌ها و ناآرامی‌های اجتماعی به ارائه و توزیع مواد غذایی زیر قیمت‌ خرید اقدام کرده‌اند.

ابعاد بین‌المللی بحران

به دلایلی که در مصاحبه دبیرکل سازمان ملل نیز به آنها اشاره شده، در سال‌های اخیر کشت و برداشت برنج در سطح بین‌المللی رو به کاهش رفته است. وجود دلال‌بازی در بازارهای بین‌المللی نیز بحران را تشدید کرده و قیمت برنج از این رهگذر ظرف ۱۸ ماه گذشته سه برابر شده است. ایران نیز از این افزایش قیمت‌ها در امان نمانده است به گونه‌ای که برنج روز به روز سهم کمتری در سبد غذایی بخش‌های کم درآمد جامعه بازی می‌کند. این در حالی است که بدون اعلام رسمی و بدون آن که هیچ نهادی پاسخگویی و مسئولیتی به عهده گیرد، قیمت نان نیز در برخی از مناطق ایران افزایش یافته است.

کمبود و گرانی مواد غذایی در این میان به شماری از کشورهای پیشرفته نیز سرایت کرده است. در اسرائیل ظرف روزهای اخیر قیمت برنج و آرد به ترتیب۶۰ و ۲۵ درصد افزایش یافته است. شماری از سوپرمارکت‌ها به دلیل کمبود برنج به هر مشتری تنها مقدار معینی برنج ارائه می‌کنند. در آمریکا نیز این گونه تدابیر و اقدامات رو به افزایش است.