تمایل ترکیه به ایفای نقش در پرونده هسته‌ای ایران • مصاحبه با نفیسه کوهنورد
۱۳۸۷ مرداد ۲۵, جمعه
نفیسه کوهنورد روزنامه‌نگار و کارشناس روابط ایران و ترکیه در مورد این سفر به سؤالات رادیو دویچه‌وله پاسخ داده‌است:
دویچه‌وله: خانم کوهنورد، برخی از کارشناسان، سفر احمدی‌نژاد به ترکیه را بیش از آن که یک سفر رسمی و سیاسی ارزیابی کنند، یک سفر نمادین می‌دانند، بخصوص این که این سفر در ایام تعطیلات تابستانی دولت ترکیه صورت گرفته است. نظر شما چه هست؟
نفیسه کوهنورد: خود رسانه‌های ترکیه هم با توجه به آن اخباری که از محافل سیاسی ترکیه درز می‌کند، می‌گویند که ایران تمایل زیادی برای این سفر داشته است. علتش هم این است که در شرایط کنونی آقای احمدی‌نژاد ترجیح می‌دادند که چه در آنکارا و چه در استانبول، سفر ترکیه را انجام بدهند و نزدیکی‌شان را با کشور همسایه‌ای مثل ترکیه، که روابط نزدیکی هم با آمریکا و اسراییل دارد، نشان بدهند. با توجه به فضائی که بر سر موضوع پیروزی حزب «عدالت و توسعه» در دادگاه ایجاد شده است، ایران ترجیح می‌داد که در این مقطع این سفر انجام شود تا فضای بوجودآمده به‌نوعی برای تبلیغ هم مورد استفاده قرار گیرد. حداقل رسانه‌ها موضوع عدم ممنوعیت حزب توسعه و رفاه را، نشانه پیروزی اسلام‌گرایان در برابر سکولارها ارزیابی کرده‌اند.
و نقش پروندهی اتمی ایران را در این سفر چقدر مهم می‌دانید؟ چون برخی از ناظران معتقدند که شاید ترکیه بتواند برای مناقشه اتمی ایران نقش یک میانجی را بازی کند!
در این مقطع که بحث بر سر پرونده هسته‌ای ایران به اوج رسیده و فشارها هم روز به روز افزایش می‌‌یابد، هر دو طرف به نوعی به انجام این سفر تمایل داشته اند. ترکیه تمایل زیادی به ایفای نقش در پروندهی هسته‌ای ایران دارد. گرچه ایران تاکنون رسما به‌هیچ‌وجه کشوری را به‌عنوان میانجی در این موضوع نپذیرفته است. با این که ترکیه این پیشنهاد را هم داده. اما بهرحال ایران سعی می‌کند از نقش کاتالیزوری و نقش نرم‌کنند‌گی ترکیه استفاده بکند. برای ترکیه هم همین نقش بسیار اهمیت دارد. حتا ترکیه ترجیح می‌دهد یک زمانی این امکان برایش ایجاد بشود که میزبانی دیدارهای احتمالی ایران و آمریکا را انجام بدهد. و خود ترکیه هم دوست داشت که در این مقطع این سفر صورت بپذیرد.
مسئله‌ی کردها یکی از مسایل مشترک دو دولت ایران و ترکیه است. ظاهرا دو طرف برای مبارزه‌ی هرچه شدیدتر با حزب «پ.کا.کا» و کردهایی که در مرز ایران و ترکیه و یا در داخل ایران و داخل ترکیه هستند، به توافق‌هائی هم رسیده‌اند. در این مورد آیا صحبتی بین دو طرف صورت گرفته یا خبری در رسانه‌های ترکیه درج شده است؟
با توجه به اخبار، صحبت رسمی صورت نگرفته است. اما همین امروز که آقای احمدی‌نژاد در استانبول دارند نماز جمعه را در مسجد سلطان احمد بجا می‌آورند ، هواپیماها و جنگنده‌های ایرانی در حال بمباران کوهستان قندیل در شمال عراق هستند و این اخبار الان هم روی سایتهای کردستان عراق هست و هم سایتهای ترکیه. این در واقع به‌نوعی یک امتیاز به شمار می‌رود که از طرف ایران به ترکها داده می‌شود. این واقعیت الان وجود دارد که در مورد مبارزه با گروه «پ.کا.کا» یا «پژاک»، ایران یکی از هم‌پیمانان ترکیه در منطقه است و تاکنون با ترکیه هماهنگ حرکت کرده و کمک زیادی به این کشور کرده است.
ایران بعد از روسیه مهم‌ترین صادرکننده‌ی گاز به ترکیه محسوب می‌شود. یکی از محورهای اصلی مذاکرات احمدی‌نژاد با دولت ترکیه هم همین قضیه‌ی صدور گاز و پروژه‌ی پارس جنوبی بود که ظاهرا بر سرش به توافق نرسیدند. این عدم توافق را چقدر نتیجه‌ی تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران می‌دانید؟
قطعا تحریم‌ها و فشارهای آمریکا نقش اول را بازی می‌کند. گرچه طرف ایرانی به نوع دیگری این را مورد بحث قرار می‌دهد و می‌گوید مسایل فنی در این ماجرا وجود داشته وهنوز به توافق کلی بر سر خیلی از مسایل فنی در مورد این توافقنامه نرسیده‌اند. اما اخبار رسانه‌های ترکیه نشاندهنده‌ی این است که ترکیه در مقابل فشارها و هشدارهایی که آمریکا داده است، یک‌گام به عقب برداشته و ترجیح داده فعلا این موضوع را مسکوت بگذارد. در مصاحبه‌های مطبوعاتی هم که آقای احمدی‌نژاد به‌همراه آقای عبدالله گل انجام داده‌اند تنها به این بسنده کرده‌اند که تمایل دو کشور را برای مبادله‌ی انرژی بیان کنند و چیزی فراتر از آن را مورد بحث قرار ندهند.
سفرهای رسمی مقامات خارجی ترکیه معمولا به آنکارا صورت می‌گیرد. اما آقای احمدی‌نژاد، به استانبول سفر کرده است. در این مورد نظرات متفاوتی وجود دارد. عده‌ای علتش را تعطیلات دولت ترکیه دانسته‌اند، ولی عده‌ی دیگری عنوان کرده‌اند که چون احمدی‌نژاد مایل نبوده تحت هیچ شرایطی به بازدید مقبره‌ی آتاتورک برود، به آنکارا نرفته. نظر شما چیست؟
به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌آید که این بحث بیشتر یک جنجال رسانه‌یی‌ست، که با توجه به بحث و جدالی که بین سکولارها و اسلام‌گراها هست، در خود ترکیه خیلی بیشتر نمایان شده است. اما از طرف دیگر، بسیاری از خود سیاستمدارهای ترک هم معتقد هستند که هم برای حل مشکل دیپلماتیک آقای احمدی‌نژاد که تمایلی به رفتن به مقبره‌ی آتاتورک نداشتند، استانبول انتخاب شده و هم ترکیه به نوعی مانور دیپلماتیک انجام داده است. چون به نظر می‌رسد آنکارا با توجه به واکنش‌های آمریکا و اسراییل و ناخرسندی آن‌ها، با تغییر دیدار رسمی به دیدار کاری و انتقال آن از آنکارا به استانبول، سعی کرد که میزان حساسیت‌های آمریکا و اسراییل را کاهش بدهد.