تنش میان تهران و باکو و گسترش نفوذ آمریکا در ازبکستان
۱۳۹۱ تیر ۱۴, چهارشنبه
یک‌روز پس از پخش‌خبر بازجوئی از دو شهروند جمهوری آذربایجان در ایران، وزارت‌خارجه جمهوری آذربایجان اتهاماتی را که به این دو وارد شده است رد کرد.
شهریار حاجی‌زاده و فرید حسین‌اف، دو شهروند جمهوری آذربایجان اردیبهشت‌ماه امسال با دریافت دعوتنامه برای شرکت در یک جشنواره شعر به شهر مراغه سفر کردند. این دو که خود را شاعر معرفی کرده‌اند، روز ۱۲ اردیبهشت هنگام بازگشت به باکو در شهر تبریز بازداشت و به جاسوسی متهم شدند.
پرس تی‌وی شبکه انگلیسی زبان سیمای جمهوری‌اسلامی ایران روز سه‌شنبه (۳ ژوئیه، ۱۳ تیرماه) به نقل از یک مقام‌مسئول در آذربایجان شرقی گزارش داد که شهریار حاجی‌زاده و فرید حسین‌اف به «جاسوسی و تلاش برای جلب معترضین و ترویج جدائی‌طلبی در ایران» متهم شده‌اند.
دستگیری مدیرمسئول صدای تالش
وزارت خارجه جمهوری آذربایجان، روز چهارشنبه ضمن رد همه اتهاماتی که به دو شهروند این کشور وارد شده، "هلال ممداف " مدیر مسئول روزنامه "تولیشی صدو" (صدای تالش) را به دریافت پول از ایران و جاسوسی برای این کشور متهم کرد. دفتر دادستانی کل جمهوری آذربایجان با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که ممداف به‌خاطر «فعالیت‌های خطرناک و ضدامنیتی» دستگیر شده است.
در بیانیه مشترک دادستانی کل و وزارت‌کشور آذربایجان آمده است:«هلال محمداف از سال ۱۹۹۲ مخفیانه با علی عبدلی که مامور سرویس امنیتی ایران است همکاری داشته و علیه امنیت ملی و یکپارچگی ارضی آذربایجان فعالیت کرده و بارها از ایران پول دریافت کرده است.»
نشریه "تولیشی صدو" به زبان اقلیت تالشی آذربایجان منتشر می‌شود. این اقلیت در مناطق جنوبی آذربایجان که با ایران هم مرز است سکونت دارند و زبان آن‌ها با زبان‌فارسی هم‌ریشه است. اعضای هیات تحریریه روزنامه صدای تالش می‌گویند که قصد حفظ و اشاعه زبان و فرهنگ تالشی را دارند.
"نوروز ممدلی" مدیر مسئول پیشین این روزنامه نیز در سال ۲۰۰۷ به اتهام دریافت پول از ایران و جاسوسی برای این کشور به ده‌سال زندان محکوم شد، اما در سال ۲۰۱۰ در زندان درگذشت.
دستگیری شهروندان ایرانی در آذربایجان
همزمان با اوج‌گیری اختلاف‌های‌تازه، اداره مرزبانی آذربایجان با انتشار یک اطلاعیه مطبوعاتی خبر داد که چند تبعه ایران در مرز این کشور بازداشت شده‌اند. در این اطلاعیه دستگیرشدگان با ذکر نام متهم شده‌اند که قصد قاچاق نوشیدنی‌های الکلی به ایران را داشته‌اند.
تنش میان ایران و جمهوری آذربایجان از زمان برگزاری مسابقات "یورو ویژن" در باکو شدت گرفت، اما به‌گفته بسیاری از کارشناسان منطقه علت تیرگی مناسبات دو کشور این است که جمهوری آذربایجان متحد آمریکا است و با اسرائیل نیز مناسبات گرمی دارد.
خبرگزاری رسمی آذربایجان (آذرتاج) روز چهارشنبه خبر داد که دوران ماموریت محمدباقر بهرامی سفیر جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان به پایان رسیده و او به زودی باکو را ترک خواهد کرد. همزمان با انتشار این خبر، ایرنا گزارش داد که بهرامی در پایان دوران ماموریت خود با "الهام علی‌اف" رئیس‌جمهور آذربایجان دیدار و گفت‌وگو کرده است.
ایرنا جزئیات گفت‌وگوهای سفیر جمهوری‌اسلامی و رئیس‌جمهور آذربایجان را فاش نکرد.
گرمی مناسبات آمریکا و ازبکستان
در شرایطی که مناسبات تهران و آذربایجان همواره تیره‌تر می‌شود، روزنامه "نزاویسیمایا گازتا" در مسکو گزارش داد که ایالات متحده آمریکا در مناقشه‌اتمی خود با تهران بیش از همیشه روی همکاری ازبکستان حساب می‌کند.
این روزنامه روسی نوشته است:«در عملیات علیه افغانستان و آماده‌سازی زنجیره‌ای از پایگاه‌های نظامی پیرامون ایران، ازبکستان به مهم‌ترین متحد آمریکا تبدیل شده است. عضویت ازبکستان در سازمان پیمان امنیت جمعی تاکنون مانع ایجاد پایگاه نظامی آمریکا در این کشور شده بود. اما ازبکستان در ماه ژوئن امسال از این پیمان خارج شد. اکنون آمریکا باید حفظ رژیم سیاسی اسلام کریم‌اف را تضمین کند. در نهایت اما مسئله نه بر سر ازبکستان، بلکه بر سر ایران است. آمریکائی‌ها، به‌خاطر پیش‌برد منافع و اهداف خود در منطقه، حاضرند اسلحه و کمک‌های اقتصادی در اختیار ازبکستان بگذارند و همچنین حفظ رژیم سیاسی این کشور را تضمین کنند.»
سازمان پیمان امنیت جمعی ( OVKS) با عضویت روسیه، روسیه سفید، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، آذربایجان، تاجیکستان و ازبکستان با هدف مقابله با تروریسم و بنیادگرائی اسلامی تشکیل شده است. ازبکستان در سال ۲۰۰۶ وارد این پیمان شد و در ماه ژوئن امسال آن را ترک کرد.