تهران؛ بحران کم‌آبی جدی است!
۱۳۸۵ شهریور ۲۰, دوشنبه
کم‌آبی و خطر قطع آب در برخی مناطق، مسئولان را واداشته که در روزهای گذشته بارها در اطلاعیه‌هایی خطر بروز بحران کم‌آبی را به شهروندان گوشزد کنند. هشدارهایی که ظاهرا آنچنان که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
دیروز مركز اطلاع رسانى آلودگى هوا، خبر داد که هوای شهر تهران در شرایط ناسالم قرار دارد. از آنجا که سازمان هواشناسی نیز وضع هوا را پایدار پیش بینی کرده انتظار نمی‌رود غلظت آلاینده‌ها در روزهای آینده کاهش یابد. روابط عمومی این مرکز توصیه کرده «كودكان و بيماران قلبى و تنفسى از ترددهاى غيرضرورى در هواى آزاد خوددارى كنند.»
برای شهری که سال گذشته تنها ۸ درصد از روزهایش را در هوای پاک گذرانده این هشدارها و توضیه‌ها دیگر به امری عادی بدل شده است. چیزی که چه بسا در مورد کمبود آب نیز تکرار شود. سازمان آب و فاضلاب تهران اخیرا در اطلاعیه‌ای هشدار داده که در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم تا فرزندانمان در آینده تشنه نمانند.
مطابق آخرین آمار سازمان آب، تهرانیها در نیمه‌ی اول شهریور ماه نزدیک به ۱۲ درصد بیشتر از زمان مشابه در سال گذشته آب مصرف کرده‌اند. این افزایش در سال پیش نیز به نسبت سال ۸۳ تقریبا به همین میزان بوده است. آنچه مایه‌ی نگرانی مسئولان و کارشناسان شده این نکته است که دمای هوای تهران در این ماه به نسبت قبل نه تنها افزایش نداشته که با کاهشی محسوس نیز روبرو بوده است. به این ترتیب مصرف بیشتر را باید عمدتا به مصرف بی‌رویه و هدر رفتن آب تصفیه شده مربوط دانست.
آنچه نگرانیهای را جدی کرده است مصرف بیش از موجودی است. آخرین آمار سازمان آب و فاضلاب، که به روزهای ۱۲ و ۱۳ شهریور ماه مربوط است نشان می‌دهد که در تهران هر روز حدود ۳۴ و ۳ دهم درصد متر مکعب آب در ثانیه مصرف شده است. این میزان نه تنها از روزهای مشابه در سال گذشته بیشتر است که متوسط مصرف آب در کل ساعات شبانه‌روز را نشان می‌دهد.
تهرانیها در ساعات اوج مصرف بیش از ۴۵ متر مکعب آب در ثانیه مصرف می‌کنند در حالی که کل تولید و ذخائر آب استان اندکی کمتر از ۳۶ مترمکعب در ثانیه است. بنا بر اظهار مسئولان، این کسری که از منابع ذخیره تامین می‌شود در صورت ادامه‌ی میزان مصرف به خالی شدن مخازن، افت فشار در لوله‌ها و قطع یا جیره‌بندی آب در بعضی مناطق منجر خواهد شد.
سازمان آب و فاضلاب در اطلاعیه‌ی دیگری که ششم تیرماه انتشار داده بود مصرف آب روزانه‌ی تهران را ۳ میلیون مترمکعب و حجم کل ذخائر را دو میلیون و هشتصد هزار متر مکعب ذکر کرده بود. سازمان آب آن زمان اعلام کرده بود «در حال حاضر و با ادامه روند فعلى مصرف مناطقى از تهران با افت فشار و يا بعضا قطع آب روبرو هستند.»
شهروندان تهران تا نیمه‌ی شهریور ۱۰ میلیون متر مکعب آب بیشتر از زمان مشابه در سال گذشته مصرف کرده‌اند. این در حالی است که توان آبرسانی با توجه به امکانات موجود قابل افزایش نیست. استان تهران ۷۱ درصد آب مورد نیاز را از سدها (کرج، لتیان و لار) و ۲۹ درصد آن را از چاههای اطراف تامین می‌کند.
به نظر می‌رسد که عدم کاهش مصرف، مسئولان را به فکر چاره‌جوییهای دیگر انداخته است. دو امکانی که در ماههای گذشته مورد بحث قرار گرفته استفاده از آب کرج و آب سد طالقان در قزوین است. این دو امکان با مخالفت نمایندگان این دو منطقه روبرو بوده است که نگران کم‌آبی استانهای خود هستند. افزون بر این استان قزوین مدتهاست خود با کم‌آبی روبروست و برداست بیش از حد آب برخی از چاههای را اسیدی و غیرقابل استفاده کرده است.
مشکل کم‌آبی تنها به تهران اختصاص ندارد، استانهای دیگر از جمله خراسان و استان پر آب گلستان نیز با این مشکا روبرو هستند. به نوشته‌ی روزنامه جهان اقتصاد، ۲۰ تیرماه ۸۵، مديرعامل شرکت سهامى آب منطقه‌اى استان گلستان اعلام کرده، تامین آب تصفیه شده‌ی مورد نیاز مردم گرگان پنج سال زمان نیاز دارد.
کم‌آبی تنها معضل کشورهای در حال توسعه نیست. سازمان ملل در سال ۲۰۰۲ هشدار داده بود که در صورت ادامه روند فعلی مصرف، در سال ۲۰۲۵ میلادی دو میلیارد و ۷۰۰ هزار نفز از ساکنان جهان با کمبود آب روبرو خواهند بود.
بر اساس آخرین گزارشهای کمیسیون اقتصادی سازمان ملل، گرچه بخشهای از آفریقا و آسیا از کم‌آب‌ترین مناطق جهان محسوب می‌شوند کمبود آب به اروپا و آمریکا نیز سرایت کرده است. مطابق این گزارشها هم‌اکنون ۱۲۰ میلیون نفر که حدود یک هفتم جمعیت اروپا را تشکیل می‌دهند از دسترسی به آب پاکیزه و شبکه دفع فاضلاب محروم‌اند.
همچنین «براساس گزارشی که توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی تهیه شده است، تخمین زده می شود که در حال حاضر ۱/۱ میلیارد انسان اصلا به آب شرب قابل اعتماد دسترسی ندارند، ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر از بهداشت مناسب محروم هستند و سالانه بیش از ۵ میلیون نفر از بیماری‌هایی که آب ناقل آنهاست جان می‌سپارند.» [جهان اقتصاد]
کارشناسان هدر رفتن و مصرف بی‌رویه، در کنار مدیریت نامناسب آب در ایران را از مهمترین دلایل کمبود آن می‌دانند. هشدارهای مکرر سازمانهای مربوط و آمار نگران کننده‌ای که این روزها منتشر می‌شود همه حکایت از آن دارد که تهرانیها باید همانقدر که به فکر اینده‌ی دور فرزندان‌شان باشند به اینده‌ی نزدیک حود نیز بیندیشند.
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران