تور اروپایی شجریان و گروه شهناز • گفت‌وگو با محمدرضا شجریان
۱۳۹۰ آبان ۱۳, جمعه
تور اروپایی محمدرضا شجریان و گروه شهناز پس از بیش از یک ماه اجرا در شهرهای مختلف اروپا شب گذشته در شهر کلن آلمان پایان یافت. این برنامه در دو بخش و در دستگاه سه گاه و آواز اصفهان تهیه شده بود. نوازندگان گروه شهناز که برخی از سازهای ابداعی شجریان را می‌نواختند، قطعات جدیدی از ساخته‌های او و مجید درخشانی را اجرا کردند.
برای شنیدن گفت و گو با محمدرضا شجریان این‌جا را کلیک کنید.
دویچه وله: آقای شجریان تور اروپایی شما با آخرین اجرا در شهر کلن شب گذشته به پایان رسید. ارزیابی‌تان از این اجراها چه بود، چه شهرهایی را برای برگزاری کنسرت مناسب‌تر دیده‌اید، ظاهراً در کنسرت کلن تا حدودی مشکلات صدابرداری هم در سالن وجود داشت؟
محمدرضا شجریان: بله، دیشب اپراتور سالن یک مقداری قصد سربه‌سرگذاشتن ما را داشت؛ خرابکاری کرد و چوب لای چرخ ما می‌گذاشت و خیلی ما را اذیت کرد. ولی ما هرجا رفتیم شنونده‌های خوبی داشتیم. سالن‌های‌مان خوب بودند. صدا خوب بود و مردم راضی بودند. مخصوصاً در وین بسیارشنونده‌‌های حرفه‌ای داشتیم که معلوم بود این‌ها خیلی موسیقی کلاسیک می‌بینند. هر جا که رفتیم شنوندگان‌مان بسیار خوب بودند و از کاری که ما ارائه می‌کردیم همه راضی بودند. چون نوع کار این دفعه‌مان با هر دفعه فرق داشت و رنگ‌آمیزی صدای ارکسترو وسعت صدای ارکسترمان از همیشه بیشتر بود، کارمان برای همه چشمگیر بود.
همان‌طور که اشاره کردید، شما در این سری از تور اروپایی‌تان، از سازهای جدیدتان استفاده کردید و در پاریس هم در قالب کارگاه تخصصی به معرفی این سازها پرداختید. قرار است که در ارکستر «شهناز» از این به بعد شاهد حضور این سازها باشیم!
بله، البته برخی از سازها هم دیشب در گروه نبودند. بعدها من می‌خواهم سعی کنم که گروه شهناز وقتی کنسرتی دارد، صرفا سازهایی باشد که من خودم ابداع کرده‌ام و ساخته‌ام.
علت توجه ویژه شما به نوازندگان جوان و استفاده از آنها در معرفی سازهای جدیدتان چیست؟
این نوازنده است که ساز را معرفی می‌کند. وقتی نوازنده ساز را خوب بشناسد و بلد باشد که چه کار باید بکند و ملودی‌هایی را که این ساز بهتر با آن نواخته می‌شود، کشف و ارائه کند، ساز به‌هرحال می‌تواند عنوان پیدا کند و شخصیت خودش را نشان دهد.
در این گروهی که من دارم، بچه‌ها خیلی جوان‌اند. اما همه‌شان تحصیل‌کرده هستند و تکنیک‌های بسیار بالایی دارند و خوب می‌توانند این سازها را ارائه کنند. منتهی زمان میبرد، زمان زیادی میبرد که ما بتوانیم این سازها را به صحنه ببریم، مخصوصاً در ایران که فعلاً من از صحنه رفتن محروم هستم و در ایران نمی‌توانم سازم را روی صحنه ببرم. مگر این که خواننده‌های دیگری باشند که گروه‌شان از این سازها استفاده کنند.
با توجه به این که اخیراً آلبوم جدید شما «مرغ خوشخوان» مجوز دریافت کرد، فکر نمی‌کنید شاید راه برای مجوز کنسرت هم از این طریق هموار شده باشد؟
برای کنسرت فکر نکنم. چون با جمعیتی که به کنسرت می‌آید، دوست ندارند این جمعیت و این کنسرت دورهم جمع شوند. یک مقداری، وحشت دارند یا دوست ندارند. این است که در این سه ساله به کنسرت‌ها مجوزی نداده‌اند. کار «مرغ خوشخوان» که قبلاً سال ۸۷ کنسرت داده بودیم و به صحنه رفته بود، این را یکی از آقایان با مسئولیت خودش مجوز داد که بعدها او را هم بازخواست کردند که چرا چنین مجوزی را داده است. فعلاً که روی خوشی با کارهای من ندارند، به علت مصاحبه‌هایی که کرده‌ام.
آقای شجریان شما به هم‌آوایی با پسرتان همایون شجریان مشغول بودید و الان مدتی است که در گروه‌تان خانم مژگان شجریان با شما همکاری دارند و هم‌آوایی می‌کنند. قرار است که شما و همایون دو مسیر جدا را طی کنید، یا علت عدم این همکاری چیز دیگری است؟
راستش بالاخره بچه‌ها وقتی که به یک‌جایی می‌رسند، دیگر باید خودشان مستقل کارشان را ارائه کنند. مخصوصاً همایون را من تشویق کردم که خودش کارهایش را مستقل با گروه‌های دیگر انجام دهد و الان هم خیلی موفق است و دارد کارش را ارائه می‌کند. البته من قصد این را دارم که در کنار خودم استعدادهای خوب را به مردم و به جامعه بشناسانم و بعد این‌ها خودشان بروند کارشان را ارائه کنند و از این که در صحنه کنار من هستند فارغ‌التحصیل شوند. باید خودشان روی پای خودشان کارشان را ادامه دهند.
ولی استفاده از صدای یک خانم در ارکستر شما شاید هم با محدودیت‌هایی که در ایران در همین ارتباط وجود دارد، بی‌ارتباط نباشد.
به‌هرحال در ایران که محدودیت هست و خانم‌ها نمی‌توانند تک‌خوان باشند. به صورت گروهی می‌توانند بخوانند یا این که کنسرت‌هایی که می‌گذارند تنها برای خانم‌ها برگزار شود. این چیزی است که در ایران هست. ولی در خارج از کشور دیگر ما کار خودمان را طبق روالی که داریم ادامه می‌دهیم و مژگان و خواننده‌های دیگر هم در همین مسیر حرکت می‌کنند. من شاگردهای خانم دارم... دخترخانم‌هایی هستند که خیلی خوب می‌خوانند و من تشویق‌شان کردم به خارج از کشور بروند و کنسرت‌های‌شان را دنبال کنند.
آقای شجریان شما برنامه‌ی آینده‌ی‌تان با گروه «شهناز» چیست؟ ظاهراً سال آینده‌ی میلادی با همین گروه در آمریکا هم برنامه اجرا خواهید کرد؟
بله. سال آینده در ماه مه در آمریکا و کانادا هم با همین گروه کنسرت خواهیم داشت و قرارمان این طور است که یک‌سال در اروپا و یک‌سال در آمریکا و کانادا کنسرت داشته باشیم و سال ۲۰۱۲ در آمریکا و کانادا کنسرت‌های‌مان را دنبال خواهیم کرد.
آیا همین آثار هم که در کنسرت کلن شاهد بودیم در دستگاه سه‌گاه و اصفهان اجرا خواهد شد؟
بله. چون مخاطبان در آمریکا و کانادا کارهای جدید ما را نشنیده‌اند و این کنسرت را ندیده‌اند، برای‌آن‌ها هم اجرا خواهیم داشت.
مصاحبه‌گر: کاوه بهرامی
تحریریه: شهرام احدی